Hans Blokdijk

Een onderneming kende 'afhaaltransacties' waarbij leveranties aan afnemers in andere lidstaten van de Europese Unie werden uitgevoerd met toepassing van het ‘nultarief' voor de btw. Bij belastingcontrole bleek dat de onderneming niet zichtbaar naging of de afnemer inderdaad in een andere lidstaat was gevestigd; dit resulteerde in een navordering van het equivalent van circa € 15 miljoen!

De accountant werd voor de tuchtrechter gedaagd omdat hij vier jaar lang ten onrechte een goedkeurende verklaring bij de jaarrekeningen zou hebben gegeven. Hij verweerde zich met de mededeling dat hij zich één keer, voor één afhaaltransactie, het door de overheid daarvoor voorgeschreven formulier had laten tonen. Hij bleek toen echter niet te hebben bemerkt dat voor de belastingheffing essentiële gegevens ontbraken: de naam van de afnemer, het kenteken (kennelijk van diens bestelwagen) en de handtekening.

Dat bleek in wezen doorslaggevend voor de gegrondverklaring van de klacht. Maar wat had de accountant moeten doen als hij dit wel bemerkt had? Een steekproef van één post, in wezen een lijncontrole, is op zich onvoldoende als deugdelijke grondslag voor een andere dan goedkeurende verklaring. Hij had dus dóór moeten zoeken.

Alleen data-analyse was daartoe ontoereikend, want de bestanden van de cliënt konden uiteraard geen zekerheid geven, omdat die de relevante gegevens niet konden bevatten. De accountant had dus naar de documenten moeten gaan. En dan is er slechts één middel: de steekproef!

Dan had de accountant alras geconstateerd dat nooit aan de door de overheid gestelde eis werd voldaan. De accountant had dan echter geen afkeurende verklaring bij de jaarrekening mogen geven, want hij kon ook niet bij benadering vaststellen in welke mate aan binnenlandse dan wel buitenlandse afnemers was geleverd. Maar een, uiteraard specifiek gemotiveerde, oordeelonthouding zou al een toereikend signaal hebben gegeven.

Overigens mocht de accountant niet mopperen: hij kwam er af met een waarschuwing.