Opinie 28 november 2012

Herzien of afschaffen (2)

Moet de samenstelverklaring blijven of niet? Marc van Hilvoorde heeft natuurlijk gewoon gelijk in zijn reactie onder de opinie met die titel. Alleen geeft het geen antwoord op de vraag wat te doen met die rare samenstelverklaring.

Het is misschien wel aardig te bedenken waarom de hele verklaring bestaat. Tenzij mijn geheugen me zwaar in de steek laat is de herkomst van de samenstelverklaring gelegen in de oude GBR, die nog de impliciet goedkeurende verklaring kende: als een jaarrekening kennelijk van een accountant afkomstig was, en er geen verklaring bij zat met specifiek voorgeschreven woorden, dan mocht de gebruiker veronderstellen dat de jaarrekening was gecontroleerd en goedgekeurd. 

Voor concepten hadden kantoren de stempel 'geen accountantscontrole toegepast' en voor samengestelde jaarrekeningen had je de samenstelverklaring nodig. Met het afschaffen van de GBR en het minder rigide maken van het verklaringenstelsel in de COS, verviel de noodzaak een samenstelverklaring af te geven. 

Toch koos de beroepsorganisatie er voor dit overbodige product te reguleren, inmiddels in COS 4410. Waarom? 

Daar zijn, met de tekst van Marc in het achterhoofd, minstens drie antwoorden op mogelijk: 

1. Omdat de beroepsorganisatie(s) de simpele logica die Marc hier presenteert nooit begrepen hebben.
2. Omdat accountants in de samenstelpraktijk jaloers zijn op hun controlerende collega's en óók zo graag verklaringen afgeven.
3. Omdat de samenstelverklaring iets zegt over de betrouwbaarheid van de verantwoording.

Ad 1: Als dit waar is, zit het beroep met een nogal onnozel clubje opgescheept. Mocht daar nog twijfel over zijn: ik ben er honderd procent zeker van dat dit niet het geval is. Daar ga ik dus niet op in verder. 

Ad 2: Hoewel ik niet uitsluit dat er een enkele accountant te vinden is die een warm gevoel krijgt bij het afgeven van een verklaring, denk ik dat ook dit geen serieus te nemen optie is. 

Ad 3: Maar dan blijft alleen over dat de regelgever die COS 4410 bedacht heeft er bewust voor kiest de samenstel-accountant iets te laten zeggen over de betrouwbaarheid van de verantwoording. 

En dat klopt, als je COS 4410 goed leest en even vergeet wat in de verklaring zelf staat, dan zie je dat de regelgever, het beroep zelf dus (!!), inderdaad enige mate van zekerheid aan de jaarrekening wil toevoegen bij een samenstelopdracht. 

Overigens heeft de tuchtrechter dat prima begrepen zoals blijkt uit de uitspraak dat accountants simpelweg door gezag aan een stuk te verlenen dat "meer lijkt op assurance dan men in de praktijk wel eens wil toegeven". 

Ik heb wel eens eerder geschreven dat het verkeerde probleem aanpakken niets oplost. Dat is ook hier aan de hand. 

De vraag is niet 'Hebben we een samenstelverklaring nodig, aangezien we geen uitspraak doen over de betrouwbaarheid van de verantwoording?'. De echte vraag is: 'Op dit moment doet de accountant op basis van COS 4410 een uitspraak over de betrouwbaarheid van de verantwoording. Willen we dat wel?' 

Als het antwoord daarop bevestigend is, dan wordt het wel dringend tijd om de tekst van de verklaring aan te passen aan COS 4410. 

Arnout van Kempen

De NBA themabijeenkomst van 17 december 2012 is gewijd aan de reikwijdte en formulering van de samenstellingsverklaring.