Nancy Kamp-Roelands

De IAASB (International Auditing and Assurance Standards Board) heeft International Standard on Sustainability Assurance (ISSA) 5000 'General requirements for sustainability assurance engagements'goedgekeurd. In december moet deze standaard en het toepassingsmateriaal nog worden goedgekeurd door de Public Interest and Oversight Board, daarna wordt het geheel begin januari 2025 gepubliceerd.
De standaard wordt effectief voor assurance-opdrachten gericht op duurzaamheidsinformatie die betrekking heeft op de periode op of na 15 december 2026 (dus effectief over verslagjaar 2027). Een eerdere toepassing van de assurancestandaard mag. 

'De standaard blijft uiteraard gericht op de grote uitgangspunten, het is geen werkprogramma.'

Met deze internationale standaard krijgt de accountant (en ander type auditor) veel meer helderheid over hoe een dergelijke assurance-opdracht moet worden uitgevoerd. De standaard blijft uiteraard gericht op de grote uitgangspunten, het is geen werkprogramma. Dat zullen de auditors op de assurance-opdracht nog steeds zelf vorm moeten geven.

Voorgeschiedenis

De eerste ontwikkelingen binnen de IAASB met betrekking tot sustainability assurance begonnen eigenlijk al in 2016, met de discussiepaper Ten key challenges for assurance engagements on emerging forms of external reporting. Destijds was ik als deputy directeur van de IAASB hiervoor de verantwoordelijke staff en penvoerder. Daarna is er in 2021 vrijwillige guidance gepubliceerd over de toepassing van ISAE 3000 (Revised) voor sustainability and other extended external reporting assurance engagements.

Vanaf 2021 is het 'echte' standardsettingproces ingezet voor ISSA 5000. De standaard is dus erg snel ontwikkeld. De ISSA 5000-standaard bestaat uit vereisten (requirements) en toepassingsmateriaal (application material). Zoals het document als draft in de september 2024-boardmeeting werd gepresenteerd, beslaat de standaard zo'n 54 pagina's aan vereisten (209 vereisten) en 132 pagina's aan toepassingsmateriaal (594 artikelen), plus vier illustraties voor de inhoud van assurance-rapporten.

Afstemming

De standaard is een stand alone-standaard en omvat het gehele assuranceproces, van de uitgangspunten voor het aanvaarden van een assurance-opdracht tot en met de communicatie via het assurance-rapport. Omdat de standaard stand alone is, zijn er vereisten met betrekking tot kwaliteit in de standaard opgenomen, maar ook zaken die in het Framework Assurance Engagements stonden, zoals de randvoorwaarden voor een assurance-opdracht.
Met betrekking tot professional ethics werkt de International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA) wel aan een afzonderlijke standaard voor ethische vereisten met betrekking tot sustainability assurance. Daarom vindt er nauwe afstemming plaats tussen de IAASB en de IESBA. Er vond ook nauwe afstemming plaats tussen de International Standards on Auditing en deze standaard, alsmede tussen de overkoepelende standaard ISAE 3000 en deze standaard. Ook is er een vergelijking gemaakt tussen ISAE 3410 Assurance Engagements on Greenhouse Gas Statements, wat eigenlijk de eerste specifieke standaard op het gebied van duurzaamheid was van de IAASB, en deze standaard.

Inhoud

Met betrekking tot de inhoud van de standaard is het goed dat er veel meer aandacht is voor de verschillen in aard, timing en diepgang van de werkzaamheden bij een opdracht gericht op een redelijke mate en een beperkte mate van zekerheid. Dit wordt in de standaard steeds in afzonderlijke boxen weergegeven. Dat is erg behulpzaam, want veel accountants worstelen hiermee. Toch blijft dit op hoog niveau en is het goed dat we in Nederland, bijvoorbeeld bij de NBA, een werkgroep hebben waar zaken worden afgestemd. Het verschil zal altijd wat vager blijven, omdat een beperkte mate van zekerheid geen percentage is, maar per type opdracht kan worden bepaald. Het gaat bij limited assurance om een niveau van zekerheid dat in de ogen van de auditor van toegevoegde waarde is voor de gebruiker. Dit kan zich bevinden in de range van meer dan inconsistent tot en met wat minder dan een redelijke mate van zekerheid.

'Het gaat bij limited assurance om een niveau van zekerheid dat in de ogen van de auditor van toegevoegde waarde is voor de gebruiker.'

Ongeveer de helft van de vereisten in de standaard gaat echt in op het assuranceproces zelf, dus van de planning tot en met de vorming van de conclusie. Alle stappen worden doorlopen. Dat geeft meer duidelijkheid en is erg behulpzaam. Het is jammer dat het slechts de helft van de standaard betreft, want juist hieraan was veel behoefte. Ook de voorbeelden zijn beperkt. Er zal dus in de toekomst nog meer toepassingsmateriaal komen.
De andere helft van de standaard gaat over de opdrachtaanvaarding, de kwaliteit van de opdracht en de communicatie rondom de assurance-opdracht, inclusief het assurance-rapport.
Het assurance-rapport krijgt relatief veel aandacht. Dat is goed, want internationaal waren er veel verschillen in de inhoud van assurance-rapporten. In tegenstelling tot de NBA zijn er in veel landen geen templates van assurance-rapporten beschikbaar. Er is de mogelijkheid voor een long en een short form. Bij een long form kan de auditor wat meer context-informatie geven over de assurance-opdracht, zoals over de samenstelling van het team of over de gehanteerde materialiteit. Opvallend is dat key assurance matters ontbreken.

'Opvallend is dat key assurance matters ontbreken.'

Er is ook een afzonderlijke bijlage, die het onderscheid tussen het duurzaamheidsonderwerp of -aspect zelf en de informatie over het duurzaamheidsaspect goed uitlegt. Dit is belangrijk in verband met een mogelijke verwachtingskloof. Het gaat immers over de informatie over duurzaamheidsaspecten en niet over de ambities of prestaties zelf.

Internationale consistentie

Zodra ISSA 5000 effectief is, is het voorstel van de IAASB om standaard ISAE 3410 in te trekken. De IAASB heeft als gezegd een vergelijking gemaakt tussen wat in ISSA 5000 staat en wat in ISAE 3410 staat. Persoonlijk vind ik dat erg jammer, niet alleen omdat ik indertijd in de werkgroep zat, maar ook omdat deze standaard veel meer specifieke aandachtspunten en werkzaamheden beschrijft. Het is eigenlijk een verdieping van ISSA 5000.
Maar overall ben ik erg blij dat we na zoveel jaren wachten eindelijk een internationale sustainability assurance-standaard hebben. Dat helpt de internationale consistentie in de aanpak van deze assurance-opdrachten en draagt daarom bij aan de kwaliteit en geloofwaardigheid ervan.

De IAASB-papers zijn inmiddels als approved version online gepubliceerd (agenda-item 2, approved papers).