De huidige Wet flexibel werken (Wfw) regelt de rechten van de werknemer ten aanzien van de arbeidsduur, de werktijd en de werkplek. Deze wet voorziet onder meer in de mogelijkheid voor de werknemer om een verzoek in te dienen bij zijn werkgever tot wijziging van de werkplek. Deze mogelijkheid staat open voor werknemers die met ten minste tien andere werknemers in dienst zijn bij een werkgever en daar op moment van wijziging ten minste zes maanden bij in dienst zijn. De werkgever is verplicht om dit verzoek in overweging te nemen, maar heeft het recht om het verzoek op iedere grond af te wijzen.

In het nieuwe wetsvoorstel van Tweede Kamerleden van Weyenberg (D66) en Smeulders (GroenLinks) wordt voorgesteld om het verzoek tot wijziging van de werkplek minder gemakkelijk afwijsbaar te maken, namelijk alleen indien de wetgever een zogeheten 'zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang' heeft dat zich tegen deze wijziging verzet. Zo'n belang bestaat bijvoorbeeld uit een roostertechnisch of financieel belang. De bewijslast ten aanzien van het bestaan van een dergelijk belang rust op de werkgever. Als de werknemer en de werkgever geen overeenstemming bereiken over de toe- of afwijzing van het verzoek, beslist de rechter over het verzoek. 

Positieve ervaringen

Indien dit voorstel ook wet wordt, wordt de positie van de werknemer voor wat betreft zijn keuze voor de eigen werkplek verstevigd. In de ogen van de initiatiefnemers is deze versteviging zowel gewenst als noodzakelijk. Uit diverse onderzoeken blijkt namelijk dat het merendeel van de werknemers positieve ervaringen heeft met het thuiswerken tijdens de coronacrisis en de verwachting heeft ook na de crisis parttime thuis te zullen werken. Om aan deze positieve ervaringen en verwachtingen tegemoet te komen, moet het recht op thuiswerken (dan wel het recht om te kiezen voor de eigen werkplek) worden verstevigd in de wet, zo redeneren de initiatiefnemers.  

Enerzijds heeft het wetsvoorstel als voordeel dat werknemers gemakkelijker kunnen thuiswerken, waardoor zij reistijd kunnen besparen en het werk- en privéleven mogelijk beter kunnen combineren. Daarbij is het voor de werkgever voordelig dat hij kosten kan besparen, bijvoorbeeld ten aanzien van nutsvoorzieningen en reiskostenvergoedingen.

Milieu

Een ander voordeel is dat het (parttime) thuiswerken een positieve invloed heeft op het milieu. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat een dag meer thuiswerken voor de helft van de beroepsbevolking leidt tot 434,1 miljoen kilo minder CO2-uitstoot. Daarnaast wordt nog eens zo'n 170 miljoen kilo uitstoot bespaard door minder gebruik van kantoorruimte. Anderzijds vindt menig werkgever het lastig om zijn werknemers te controleren wanneer zij thuis werken. Ook kampen werkgevers met problemen als het behoud van de sociale cohesie.

Aangezien er zowel voor- als nadelen kleven aan de regelingen uit het wetsvoorstel, rijst de vraag of  het voorstel ook echt zal worden ingevoerd. Vooralsnog valt deze vraag niet te beantwoorden. Tot op heden heeft er slechts een internetconsultatie voor dit wetsvoorstel plaatsgevonden (deze internetconsultatie stond open tot 18 december 2020) en ligt het wetsvoorstel voor advies voor bij de Raad van State.

Ik houd u via dit medium op de hoogte. In de tussentijd verdient het aanbeveling om aandacht te geven aan de inrichting (en zo nodig aanpassing) van de thuiswerkplek, aan voorlichting (en afspraken) over gezond werken en, in dat hele kader, aan het afsluiten van zogenaamde thuiswerkovereenkomsten (zodat ook de afspraken daarover sluitend en helder zijn).

• Wetsvoorstel 'Wet werken waar je wilt'