Gert-Peter den Hollander

Ik werd recent gevraagd een blik te werpen op een RJ 640-jaarrekening en de opinie die daar door de accountant bij was afgegeven. Zoals u weet, RJ 640 is een richtlijn van de Raad voor de Jaarverslaggeving, voor organisaties zonder winststreven (OZW). Daar is het bestuursverslag een belangrijk onderdeel van de verantwoording die door het bestuur wordt afgelegd over het gevoerde beleid en de beoogde en gerealiseerde doelen in het verslagjaar.

Volgens RJ 640 (alinea 512) komt aan het bestuursverslag van een OZW een bijzondere betekenis toe, want de aard van de activiteiten van een OZW brengt met zich mee dat de maatschappelijke betekenis van de activiteiten slechts in beperkte mate uit de jaarrekening kan blijken. Daarom worden in alinea 512 t/m 519, in aanvulling op RJ 400 'Bestuursverslag', enkele richtlijnen gegeven voor het bestuursverslag van een OZW.

Wat mij betreft zijn dit terechte constateringen van de RJ, waarbij met name twee punten van belang zijn:  

• De RJ zegt "in aanvulling op RJ 400". Ik lees dat zo, dat bij toepassing van RJ 640 ook de bepalingen uit RJ 400 moeten worden toegepast (en daarmee ook aan de eisen van art. 2:391 BW wordt voldaan).
• De maatschappelijke betekenis van de activiteiten kan slechts in beperkte mate uit de jaarrekening blijken. Ik lees dat zo dat het bestuursverslag van een OZW misschien wel belangrijker is dan de jaarrekening van een OZW.

Accountant en bestuursverslag

Hoe gaan accountants van een OZW om met het bestuursverslag van een OZW en wat zeggen ze erover in hun verklaring? De voorbeeldverklaring van de NBA (nr. 1.1.1.4) is snel klaar met het bestuursverslag:

• Weliswaar wordt onderkend dat RJ 640 verplicht tot het opstellen van een bestuursverslag, maar de opinie zegt slechts dat het bestuursverslag verenigbaar is met de jaarrekening en geen materiële afwijkingen bevat.
• Niet wordt gezegd dat het bestuursverslag alle informatie bevat die is vereist volgens RJ 640 (en dus RJ 400?).
• Evenmin wordt er assurance gegeven bij het bestuursverslag, want de accountant verwijst slechts naar NVCOS 720 en zegt dat de werkzaamheden inzake het bestuursverslag niet dezelfde diepgang hebben als de controlewerkzaamheden bij de jaarrekening.

Pakt de accountant van een OZW met deze verklaring zijn of haar verantwoordelijkheid ten opzichte van het maatschappelijk verkeer? Ik betwijfel of dat het geval is en wil daarom het volgende in overweging geven:

• Uit de verklaring zou moeten blijken dat het bestuursverslag een getrouw beeld geeft van de activiteiten van de OZW in het verslagjaar, waarbij ook aandacht moet worden besteed aan de doelstellingen van de OZW, het gevoerde beleid, en hoe de activiteiten in het verslagjaar daar binnen passen (zie RJ 640.13).
• Tevens moet expliciet worden vermeld dat het bestuursverslag de informatie bevat die vereist is volgens RJ 640 (en daarmee dus ook RJ 400). Ik ben geen voorstander van het opnemen van een verwijzing naar RJ 400 (respectievelijk artikel 2:391 BW), ter voorkoming van eventuele misverstanden ten aanzien van het toegepaste verslaggevingsstelsel.

 Die opinie kan bijvoorbeeld als volgt worden geformuleerd:

Verklaring over het bestuursverslag

Naar ons oordeel:

• geeft het bestuursverslag een getrouw beeld van de activiteiten van de stichting in het verslagjaar, haar doelstellingen en het gevoerde beleid;
• is het bestuursverslag opgesteld in overeenstemming met RJ 640;
• is het bestuursverslag verenigbaar met de jaarrekening;
• staan er geen materiële onjuistheden in het bestuursverslag, op basis van onze kennis en begrip van de stichting en haar omgeving, verkregen tijdens ons onderzoek van de jaarrekening.

Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van het bestuursverslag in overeenstemming met RJ 640. Wij zijn verantwoordelijk voor het geven van een oordeel over het bestuursverslag op basis van ons onderzoek.

Ik heb eerder op deze site bepleit dat accountants van 'op winst gerichte' ondernemingen hun wettelijke verantwoordelijkheid moeten nemen en assurance bij het bestuursverslag moeten geven. Misschien dat accountants van organisaties zonder winststreven de eerste stap zetten en het goede voorbeeld gaan geven aan hun collega's. Dat is in het publiek belang.