Friso ten Brink

Eind juni 2020 heeft de IASB Board de IFRS 17-richtlijn voor de verwerking van verzekeringscontracten definitief vastgesteld. IFRS 17 vervangt IFRS 4 , een richtlijn die veel lokale verslaggevingspraktijken toestaat. IFRS 17 moet er voor zorgen dat jaarrekeningen van verzekeringsmaatschappijen internationaal vergelijkbaar zijn. Nadat de conceptrichtlijn was gepubliceerd in mei 2017, is de IASB Board in discussie gegaan met de verzekeringssector over de nieuwe richtlijn. In dit artikel ga ik in op een aantal belangrijke wijzigingen die zijn doorgevoerd. Eerst een korte uiteenzetting van de belangrijkste verslaggevingsprincipes van IFRS 17.

IFRS 17: Een nieuw winstbegrip

IFRS 17 vereist dat verzekeringscontracten vanaf het moment van eerste opname worden gewaardeerd in de balans. Hiervoor moet er gedurende de looptijd van het contract een schatting worden gemaakt van de cash flow van de verwachte opbrengsten en verwachte kosten van een groep van verzekeringscontracten. Het ongerealiseerde resultaat, de CSM (Contractual Service Margin), valt op basis van het verloop van de verleende diensten vrij ten gunste van het resultaat. Als de verwachte cashflow negatief is, dan is er een verliesgevend contract en moet het verlies direct ten laste van het resultaat worden gebracht. Bij de schatting van de cash flow moet er worden verdisconteerd en moet er een correctie worden gemaakt voor de risk adjustment: een opslag voor het risico dat verbonden is met de cash flow. Voor verzekeringscontracten met een looptijd korter dan een jaar, of contracten met een langere looptijd maar met weinig fluctuaties in de cash flow, kan een vereenvoudigde methodiek, de PAA (Premium Allocation Approach), worden toegepast. Deze methode heeft veel overeenkomsten met de winstbepaling op basis van de onverdiende premiemethode van IFRS 4.

Ingangsdatum verschoven

De oorspronkelijke ingangsdatum van IFRS 17 (1 januari 2021) is uiteindelijk verschoven naar 1 januari 2023. Gezien de complexiteit van de implementatie en de onzekerheid over de definitieve richtlijn kan de verzekeringssector dit uitstel goed gebruiken. Hier komt bij dat IFRS 17 retrospectief moet worden toegepast, waardoor al over 2022 cijfers op basis van IFRS 17 moeten worden opgesteld. Ook de invoering van IFRS 9 is voor de verzekeringssector verschoven naar 1 januari 2023.

Groepering van verzekeringscontracten afgesloten binnen één jaar

De IASB Board heeft niet toegegeven aan de wens van een deel van de verzekeringssector om de risico’s van groepen van verzekeringscontracten binnen generaties met elkaar te delen. De IASB heeft vastgehouden aan cohorten van een jaar. Dit betekent dat verzekeringscontracten worden gegroepeerd voor waardering, die afgesloten zijn binnen een jaar. De IASB board ontneemt hiermee de mogelijkheid om de CSM en daarmee de winstgevendheid van de verschillende groepen van verzekeringscontracten die in de loop der jaren worden afgesloten te egaliseren. De IASB Board is van mening dat de verschillen in winstgevendheid tussen verschillende generaties van verzekeringscontracten juist inzicht geven in de trend van de winstgevendheid.

Herverzekering bij verliesgevende contracten

Een bate of een last op een herverzekeringscontract ontstaat doordat de verwachte opbrengsten uit herverzekering hoger of lager zijn dan de herverzekeringspremies. Deze bate of last wordt toegerekend aan de periode waarop die diensten van de herverzekeraar worden verricht. Gevolg hiervan is dat bij een verliesgevend contract het verlies bij eerste opname in de balans in het resultaat moet worden genomen, terwijl de dekking uit het herverzekeringscontract verantwoord wordt over de looptijd van het contract. Om deze mismatch te voorkomen moet nu bij een verliesgevend verzekeringscontract het verlies worden gecorrigeerd voor het aandeel van claims dat kan worden verhaald op de herverzekeraar.

Winstallocatie van verzekeringscontracten met een beleggingselement

In de aangepaste IFRS 17-richtlijn wordt nu bij de toerekening van de omzet van verzekeringscontracten met een beleggingselement naar de periode niet alleen rekening gehouden met de verzekeringsdekking, maar ook met de beleggingsgerelateerde diensten. Dit geeft een beter beeld van het resultaat en hiermee wordt ook voorkomen dat als de verzekeringsdekking is verlopen er geen omzet meer wordt verantwoord, terwijl er nog steeds diensten in de beleggingssfeer worden geleverd.

Impact van interim reporting op CSM

In de oorspronkelijke IFRS-richtlijn kan de frequentie van interim reporting invloed hebben op het jaarresultaat. De verwerking van schattingen van verzekeringscashflows mogen niet worden herzien als IFRS 17 in een periode daarna wordt toegepast. Deze bepaling leidt tot extra implementatiekosten als er dochtermaatschappijen zijn die niet zoals de moedermaatschappij interim resultaten rapporteren. Het bijhouden van een dubbele IFRS 17-boekhouding bij de dochtermaatschappij, één voor statutaire doeleinden en één voor groepsdoeleinden, is een kostbare aangelegenheid. De aangepaste IFRS 17-richtlijn biedt nu de mogelijkheid er voor te kiezen om de frequentie van interim reporting geen effect te laten hebben op het jaarresultaat.

Activering van acquisition cash flows

Tenzij de PAA wordt toegepast verplicht IFRS 17 om verkoopkosten, commissies en andere opstart kosten te activeren en af te schrijven over de looptijd van het verzekeringscontract. In de wijziging die de IASB Board heeft doorgevoerd moeten de geactiveerde acquisitiekosten nu ook worden gealloceerd naar de verzekeringscontracten die naar verwachting zullen worden afgesloten als gevolg van verlengingen. Een impairment verlies moet worden genomen wanneer de verwachting is dat de geactiveerde acquisition cashflows hoger zijn dan de cash inflows van de verzekeringscontracten. Met deze belangrijke aanpassing wordt voorkomen dat verzekeringscontracten onterecht als verliesgevend worden verantwoord.

IFRS 17 niet van toepassing voor creditcards en bepaalde leningen met een verzekeringscomponent

Voor creditcard contracten mag IFRS 9 worden toegepast, als het verzekeringsrisico niet wordt meegenomen bij de prijsbepaling van de creditcard. Bij leningen met een verzekeringscomponent kan ook IFRS 9 worden toegepast, als de verzekeringsuitkering niet hoger is dan de leningsverplichting. Het doel van beide wijzigingen is om de operationele last van creditcard instellingen en banken te beperken.

Slot

Als u dacht dat met de publicatie van IFRS 17 de laatste horde is genomen, dan komt u bedrogen uit. De Europese Commissie moet IFRS 17 nog bekrachtigen voordat zij kan worden toegepast in de Europese Unie. De EC laat zich hiervoor adviseren door de EFRAG, de Europe Financial Reporting Advisory Group. IFRS 17 kan voor toepassing in de Europese Unie dan ook nog worden aangepast. Op die manier kan via een achterdeur het cohort naar een langere periode worden uitgebreid, waardoor meer ruimte wordt verkregen om de resultaten van verschillende generaties van verzekeringscontracten te egaliseren.