Friso ten Brink

Begin dit jaar publiceerde de IASB een nieuwe exposure draft General Presentation and Disclosures. Tot eind september 2020 kunnen geïnteresseerden hier commentaar op geven. Deze exposure draft vereist onder meer dat beleggers in een aparte toelichting worden geïnformeerd over KPI's die de onderneming gebruikt in persberichten en andere vormen van communicatie met de beleggers. Een belangrijke bepaling is dat er een aansluiting wordt gemaakt tussen een subtotaal in de IFRS-jaarrekening en de KPI. Hierna beschrijf ik de achtergronden die geleid hebben tot deze exposure draft en ga ik in op de keuzes die zijn gemaakt door de IASB.

Achtergrond Exposure Draft

Het gebruik door ondernemingen van non-IFRS KPI's in persberichten en andere vormen van communicatie met beleggers is eigenlijk al een lange tijd een doorn in het oog van de IASB. Analisten gebruiken KPI's voor het vergelijken van de performance van bedrijven en het maken van prognoses van resultaten en vermogen. Het gaat vaak om KPI's die zijn opgeschoond voor eenmalige baten en lasten. Zo wordt in het Unilever-persbericht behalve IFRS KPI's ook non-IFRS KPI's gerapporteerd, zoals underlying sales' growth, underlying operating margin en underlying earnings per share. Het gaat hier om baten en lasten die worden gecorrigeerd vanwege de aard van de transacties en frequentie waarin zij plaatsvinden. Voorbeelden van items die gecorrigeerd worden zijn herstructureringskosten, impairments en winsten en verliezen op verkoop van bedrijfsonderdelen.

Door het gebruik van deze non-IFRS KPI's dreigt IFRS zijn relevantie te verliezen. Deze KPI's voldoen echter aan een informatiebehoefte van de beleggers, omdat die hiermee inzicht krijgen in hoe het management haar eigen performance beoordeelt en hoe de onderneming wordt aangestuurd. Maar er bestaat ook bij beleggers bezorgdheid over de betrouwbaarheid van de gerapporteerde KPI's. Voldoende reden voor de IASB  om te komen met een nieuwe Exposure Draft.  

Geen nieuw subtotaal in de winst-en-verliesrekening

De IASB heeft er niet voor gekozen om het subtotaal EBIT of daarvan afgeleid EBITDAR in te voeren. Hoewel deze indicatoren veel worden gebruikt in de financiële wereld, kiest de IASB ervoor het primaat te leggen bij het onderscheid tussen operational income, baten en lasten uit financiering, en inkomsten uit beleggingen die onafhankelijk van de entiteit worden gerealiseerd. Bij EBIT vormt de categorisering van rentekosten een probleem. Rentekosten kunnen namelijk zowel een onderdeel zijn van het operational income, bijvoorbeeld bij rente-inkomsten op debiteuren uit normale bedrijfsoefening, als ook onderdeel zijn van de financieringskosten. De term EBIT kan dan ook niet de lading dekken.  

Waar kiest de IASB dan wel voor?

In een aparte paragraaf van de jaarrekening moet het management een nadere toelichting geven op de KPI's die door het management worden gehanteerd:

• Een  beschrijving van de reden waarom de KPI een goed beeld geeft van de performance van de onderneming, waaronder de wijze waarop de KPI is berekend en hoe met de KPI nuttige informatie wordt verstrekt over de performance van de onderneming.
• Een aansluiting tussen de KPI en een subtotaal van de jaarrekening.
• Een beschrijving van het effect op de belastingen en hoe dit is berekend.
• Als een KPI wordt gewijzigd moet de reden van wijziging worden vermeld en moeten de vergelijkende cijfers worden aangepast. 

Bij het gebruik van KPI's worden vaak kosten en opbrengsten gecorrigeerd. In de Exposure Draft is hierin voorzien door met nadere voorschriften te komen in de toelichting op ongebruikelijke inkomsten en uitgaven.

Ongebruikelijke inkomsten en uitgaven

In de jaarrekening moet een aparte paragraaf worden opgenomen waarin informatie wordt verstrekt over ongebruikelijke inkomsten en uitgaven. In de exposure draft worden ongebruikelijke inkomsten en uitgaven gedefinieerd als inkomsten en uitgaven die geen voorspellend karakter hebben. De onderneming is verplicht om te beoordelen of het redelijkerwijs te verwachten is dat deze inkomsten en lasten in de toekomstige perioden niet meer zullen plaatsvinden. Het hoeft niet te gaan om alle toekomstige perioden, maar ook niet om maar een periode.

De IASB stelt voor om de aard van de transacties te beschrijven die ten grondslag liggen aan de ongebruikelijk inkomsten en uitgaven. Hierdoor kan de belegger beoordelen of inkomsten of lasten terecht als ongebruikelijk zijn verantwoord. Nu wordt in IAS 1 ook al vereist dat er meer informatie moet worden gegeven over kosten en baten in de jaarrekening, als dit noodzakelijk is voor het beoordelen van de performance van de onderneming. Maar dat voorschrift is een duidelijke aanscherping. De ongebruikelijke inkomsten en uitgaven zullen vaak ook weer terugkomen in de aansluiting van een IFRS subtotaal en de KPI. Hiermee is de cirkel dan weer rond.

Revolutionaire ontwikkeling

Deze exposure draft is een behoorlijk revolutionaire ontwikkeling. omdat de IASB hiermee zijn reikwijdte weet uit te breiden tot aan het kwartaalbericht en andere uitingen richting de beleggers. Dit is een onvermijdelijke ontwikkeling, omdat niet uit te leggen is dat beleggers zich bij hun beslissingen zouden kunnen baseren op KPI's die niet in overeenstemming zijn met de verslaggevingsgrondslagen van de jaarrekening.

Uniek is nu dat een tekortkoming kan ontstaan in de jaarrekening wanneer de onderneming in haar externe communicatie andere KPI's gaat gebruiken dan zij heeft toegelicht in de jaarrekening. Ik ben benieuwd hoe accountants hiermee zullen omgaan.