Dick Korf en Eric Hoogcarspel

Op 20 mei kwam de European Securities and Markets Authority (ESMA) met een public statement over de komende halfjaarcijfers. Nu de impact van COVID-19 voor veel bedrijven grote gevolgen heeft en de duur en diepte van de crisis nog hoogst onzeker is, zo benadrukt ESMA, is goede verslaggeving van groot belang. Oftewel: een oproep voor transparantie en consistente toepassing van de verslaggevingsregels volgens IFRS.

Naast deze oproep bevat het public statement diverse aandachtspunten voor de halfjaarcijfers, gebracht in de vorm van reminders en wijzend op bepalingen in de IFRS-regelgeving. Het betreft geen nieuwe regelgeving of nieuwe interpretatie van regelgeving. Eigenlijk zegt ESMA: pas de standaarden goed toe… Daarnaast spreekt ze een aantal verwachtingen uit over de inhoud van de halfjaarberichten en wordt een beperkt aantal aanbevelingen gedaan, bijvoorbeeld over het verslag van de directie. Enkele saillante punten.

Halfjaarberichten uitgebreider dan gebruikelijk

Het  overzicht van reminders is op zich een praktisch gekozen insteek, omdat de specifieke bepalingen voor halfjaarcijfers van IAS 34 Interim Financial Statements beperkt zijn en je terug moet vallen op andere standaarden, zoals IAS 1, om te bezien wat er eventueel aanvullend vereist is in de huidige omstandigheden. Een halfjaarbericht wordt in IFRS immers aangevlogen als een ‘tussentijds’ verslag. Eigenlijk is het een update ten opzichte van de laatste IFRS-rapportage, vaak de jaarrekening. Voor belangrijke toelichtingen over grondslagen, schattingen en risico’s mag worden verwezen naar de laatste jaarrekening, zodat volstaan kan worden met ‘beknopte’ tussentijdse cijfers. Dit alles aangevuld met een update over belangrijke nieuwe activiteiten, gebeurtenissen en omstandigheden die nog niet in de laatste jaarrekening zijn meegenomen. Welnu, daarvan is volop sprake als we het hebben over COVID-19. De crisis heeft zich in 2020 in alle hevigheid geopenbaard en ESMA verwacht daarom dat de update ‘particularly extensive’ zal zijn.

Als reminder wijst ESMA daarbij op par. 17 en 31 van IAS 1 Presentation of Financial Statements. Dat betreft de bepaling waarin wordt gesteld dat er aanvullende toelichtingen nodig kunnen zijn bij financiële overzichten, als het louter toepassen van specifieke IFRS-regels ontoereikend is om gebruikers in staat te stellen een goed begrip te krijgen van de impact van belangrijke transacties en gebeurtenissen op vermogen en resultaat. Dat kan ook betekenen, zo stelt ESMA, dat sommige toelichtingen die je normaliter alleen aantreft in volledige jaarrekeningen nu ook nodig zijn voor het halfjaarbericht, om zodoende relevante informatie te geven over de gevolgen van COVID-19.

Actualiseren belangrijkste schattingsonzekerheden en financiële risico’s

Wat betreft het geven van inzicht in waarderingsonzekerheden en het effect van schattingen op de waardering en resultaatbepaling, stelt ESMA dat er vanwege COVID-19 sprake kan zijn van een ‘significant risk of material adjustment to the carrying amounts of assets and liabilities’ zoals bedoeld in IAS 1 par. 125. Op grond van dit artikel is een toelichting vereist op de belangrijkste veronderstellingen die worden gehanteerd over de toekomst en andere bronnen van schattingsonzekerheden per balansdatum; voor die balansposten waarbij sprake is van een significant risico dat waarderingen in de komende periode zullen wijzigen als gevolg van genoemde schattingsonzekerheden. 

De toelichtingen op schattingen gemaakt ten tijde van het opstellen van de jaarrekening moeten gezien COVID-19 naar verwachting sowieso worden geactualiseerd. Dit geldt niet alleen voor de schattingen zelf, maar ook voor de toelichting op de gevoeligheid van schattingen voor de wijziging van kritische parameters en veronderstellingen (sensitivities). Als reminder wordt IAS 34 par. 16A (d) aangehaald, op grond waarvan ook de aard en omvang van schattingswijzigingen ten opzichte van de voorafgaande jaarrekening of kwartaalcijfers moeten worden toegelicht.

Bij het duiden van schattingsonzekerheden horen, aldus ESMA, ook de bepalingen van IFRS 7 Financial Instruments: Disclosures, met name het belang van een goede toelichting op actuele krediet- en liquiditeitsrisico’s. Voor de behandeling van expected credit losses voor financiële instrumenten (leningen en debiteuren) wordt gewezen naar het public statement dat ESMA eerder dit jaar op 25 maart uitbracht.

Going concern-eisen voor de toelichting

Niet verrassend wijst ESMA op het belang van de going concern-vereisten en de eventueel daarbij op te nemen toelichtingen. In dat kader haalt ze een Agenda Decision van IFRIC uit juli 2014* aan, waarbij de vereiste toelichting op belangrijke schattingen volgens IAS 1 par. 122 door IFRIC ook wordt gerelateerd aan de going concern-analyse.
Dat betekent dat als géén sprake is van ernstige onzekerheid omtrent de continuïteit, er niettemin een toelichting vereist is over de going concern-analyse als deze ‘significant judgement’ heeft gevraagd.

ESMA is vrij vertaald van mening ‘dat er sprake is van een sterke aanleiding om te concluderen dat er één of meerdere impairment-indicatoren van IAS 36 zijn geraakt’. Hierbij spreken we dus over impairment ‘triggers’ voor de waardering van materiele vaste activa, goodwill en andere intangibles, right of use lease assets en dergelijke. Voor het bepalen van de ‘recoverable amounts’ kan het nodig zijn voor kasstroomprojecties meerdere scenario’s te gebruiken en die te wegen.

Geen afzonderlijke presentatie van COVID-19 effect in resultatenrekening 

Over het afzonderlijk presenteren van het COVID-19-effect in de resultatenrekening is ESMA resoluut afwijzend: ‘such separate presentation may not faithfully present issuers’ overall financial performance, position and/or cash-flows, thus being to the detriment of users’ understanding of the financial statements.’   

Wel stimuleert ESMA opstellers om in de toelichting zo goed mogelijk het effect van COVID-19 te duiden, ook kwantitatief. Wat betreft het gebruik van alternative performance measures wordt verwezen naar de afzonderlijke COVID-19 Q&A.

Ten slotte

ESMA doet met haar public statement terecht een appél aan alle betrokkenen om de komende halfjaarafsluiting niet te onderschatten. Er is werk aan de winkel, onder ongekende omstandigheden. Om die reden stimuleert ESMA ook extra betrokkenheid van de audit committee: ‘to enhance their oversight role’, om zodoende bij te dragen aan een hoge kwaliteit van halfjaarberichten.

Zoals bekend zijn de IFRS-bepalingen vooral gericht op het verschaffen van transparantie richting de kapitaalmarkt ‘voor het nemen van beleggingsbeslissingen’. Dat heeft ons complexe en gedetailleerde regels gebracht. Regels die voor de waardering en resultaatbepaling in veel gevallen vragen om het doen van, soms complexe, schattingen over de toekomst.

Een goede duiding van de belangrijkste veronderstellingen en andere bronnen van schattingsonzekerheden in de toelichting is zeker nu onontbeerlijk. Uiteindelijk om te komen tot een financiële verantwoording waarbij een aanvaardbare balans bestaat tussen onzekerheden, relevantie en betrouwbaarheid.

*) IFRIC Agenda Decision van juli 2014: Presentation of Financial Statements—disclosure requirements relating to assessment of going concern