Paul van der Heide

De populariteit van de beschikbare premieregeling speelt zich af in een klein deel van de markt van pensioenregelingen, want ongeveer tien procent van alle werknemers heeft er één. De overige werknemers hebben nog gewoon een gegarandeerde middelloonregeling bij een pensioenfonds.

Bij deze pensioenfondsen bestaat een risico op afstempelen. Dat argument wordt door verzekeraars keihard in de strijd geworpen om de nadelen van pensioenfondsregelingen te benadrukken. Toegegeven, in het verleden zijn enkele pensioenfondsen overgegaan om af te stempelen, maar dat is maar enkele procenten geweest en nooit de 25 procent of meer zoals bij beschikbare premieregelingen zeer gebruikelijk is.

Rendement

Laten we het eens analyseren. Stel, mijn werkgever heeft tien jaar geleden besloten om over te stappen op een beschikbare premieregeling. Daarbij werd indertijd een bepaald beleggingsrendement in het vooruitzicht gesteld. Tevens werd verondersteld dat de rentestand op pensioendatum bijvoorbeeld 4 procent zal zijn, in die tijd nog een normale rente.

De rentestand is inmiddels veel lager dan 4 procent. Per saldo komt het erop neer dat mijn pensioen in waarde hierdoor 25 procent is afgestempeld. Als het beleggingsrendement ook nog is tegengevallen, dan kan het zelfs meer zijn. Denk hier eens bij na, 25 of wellicht 35 procent of meer. Als je nu een pensioenregeling wilt sluiten, sluit je dan een product af waarbij je weet dat je hierbij de afgelopen tien jaar tenminste 25 procent af hebt moeten stempelen? Hoeveel vertrouwen heb je hier dan in? Natuurlijk kan dat in de komende tien jaar wel beter worden, maar hoe groot is die kans? Daar wordt natuurlijk tegenin gebracht dat het beleggingsrendement ook kan meevallen, maar dat moet wel extreem hoog zijn om het verlies te compenseren.

Kon je dit dan ten jaar geleden ook zien aankomen? Ja, dat kon je volgens mij redelijk goed voorspellen. De rente daalde al decennia lang. Beleggingen waren in de jaren daarvoor enorm in waarde toegenomen,  alleen niet bij beschikbare premieregelingen. De verzekerden profiteerden hier nauwelijks van, want de kosten die in rekening werden gebracht waren zo hoog dat er feitelijk geen rendement kon worden behaald. Een schandaal waar we nog decennia lang door achtervolgd worden.

Geen alternatieven

Toch adviseren pensioenadviseurs tot op de dag van vandaag standaard beschikbare premieregelingen. Het lijkt wel of er geen alternatieven zijn. Is de situatie dan nu anders dan vroeger? Ja, er is veel veranderd. Enerzijds zijn door wetgeving de beleggingsmogelijkheden aan banden gelegd en vanuit werknemersperspectief veiliger. Daarnaast kunnen we zogenaamd doorbeleggen vanaf de pensioendatum. Dat laatste is echter zo strak gereguleerd dat het geen soelaas biedt. Provisie is verboden, dat heeft op zich wel enige positief effect gehad. Toch adviseren pensioenadviseurs nog steeds standaard beschikbare premie. Terwijl je bij een middelloonregeling voor een werkgever evengoed een maximum budget kunt afspreken. Voor een werkgever ken ik geen doorslaggevend argument om voor beschikbare premie te kiezen, immers, de premiestaffel is afgeleid van een middelloonregeling, dus dat kan het niet zijn.

De laatste tijd worden de laatste middelloonregelingen bij verzekeraars omgezet naar beschikbare premieregelingen. Bij pensioenfondsen is er overigens niemand die erover denkt om middelloonregelingen om te zetten. Dat is toch op zijn minst een reden om ons af te vragen waarom dat zo is. Verzekeraars redeneren anders, die stellen dat middelloonregelingen te duur worden.

Massale misleiding

Dat is echter een massale misleiding. Middelloonregelingen worden niet te duur; de eenheidsprijs pensioen wordt hoog door de lage rente. Bij een middelloonregeling betaalt de werkgever dat door een hogere premie, tenzij hij dit maximeert. Bij een beschikbare premieregeling betaalt de werknemer dat door een laag pensioen. Zo simpel is het en ik daag iedereen uit om aan te tonen dat het anders is. Dit risico wordt vaak afgedaan door te speculeren op een hoger beleggingsresultaat of een hogere rente. De rente daalt al decennia lang en er is nauwelijks aanleiding te veronderstellen dat die weer zal toenemen.

Beleggen doen werknemers nu in life cycle-fondsen. Maar wie kan de werknemer uitleggen waar die fondsen weer in beleggen? Elk jaar wijzigt de verhouding waarin deze fondsen weer in andere fondsen beleggen en het is dus absoluut onduidelijk waarin de werknemer op lange termijn belegt. De grote vraag die opkomt, is waarom pensioenadviseurs dan beschikbare premieregelingen blijven verkopen. Een alternatief zou ook een lagere opbouw in de middelloonregeling kunnen zijn, eventueel in combinatie met een reëel indexatieperspectief. Dat is vanuit werknemersperspectief in ieder geval veel veiliger.

Belangen

Een belangrijke reden is dat verzekeraars pensioenadviseurs wijs maken dat beschikbare premieregelingen beter zijn. Het is een moderner product, wordt dan gesteld. Daarbij moeten we wel kijken waar de belangen van verzekeraars liggen. Een beschikbare premieregeling geeft de verzekeraar geen verplichtingen op zijn balans. De lage rentestand en toenemende levensverwachting zijn voor de cfo van de verzekeraar een groot risico. Het is dus feitelijk de balans van de verzekeraar die de drijfveer is achter het feit dat u een beschikbare premieregeling geadviseerd krijgt.

Wij hebben in Nederland het beste pensioensysteem van de wereld. Zelfs in tijden van lage rente en lage beleggingsopbrengsten is het voldoende robuust. Alleen vanwege een rigide rekenregel bij pensioenfondsen wordt nu niet geïndexeerd. Ons pensioenvermogen is de laatste tien jaar zelfs verdubbeld. Laten we ons pensioensysteem ook zo mooi houden voor diegenen die niet bij een pensioenfonds zitten en overgeleverd zijn aan de belangen van verzekeraars.