Ramses de Leeuw

Een ontbonden rechtspersoon die naar het oordeel van het bestuur of de vereffenaar geen baten meer heeft en daarom is opgehouden te bestaan, kan op verzoek van een schuldeiser die stelt dat hij nog baten heeft, door de rechter failliet worden verklaard. Uit een recent arrest van het gerechtshof Den Haag blijkt dat dit ook onder bepaalde omstandigheden kan gelden voor een buitenlandse vennootschap. 

In bovengenoemd arrest gaat het om 'Taxi The Hague Ltd.', een Limited naar het recht van het Verenigd Koninkrijk. De Limited is het Engelse equivalent van de Nederlandse BV. In juli 2017 is Taxi The Hague naar het recht van het Verenigd Koninkrijk opgehouden te bestaan. Het taxibedrijf is ontbonden en uitgeschreven uit het handelsregister via een zogenoemde compulsory strike off, wegens het niet voldoen aan in het Verenigd Koninkrijk bestaande verplichtingen. 

Zo'n tien maanden later, op 8 mei 2018, is Taxi The Hague op verzoek van een schuldeiser door de rechtbank Den Haag failliet verklaard. Voor een faillietverklaring van een ontbonden vennootschap is slechts vereist dat (i) beknopt is gebleken van een vordering van de verzoeker, en (ii) dat het voldoende aannemelijk is dat er nog baten voor de vennootschap zijn. Er moet immers iets te verdelen zijn. Vaak stelt de verzoeker dat de bate van de vennootschap bestaat uit een vordering van de vennootschap op de bestuurder vanwege bestuurdersaansprakelijkheid. Dit was ook bij het Engelse taxibedrijf het geval.

Een week na de faillietverklaring, op 15 mei 2018, is Taxi The Hague in hoger beroep gekomen en heeft zij het hof verzocht het vonnis waarbij zij in staat van faillissement is verklaard, te vernietigen.

Het hof behandelt in haar arrest de volgende - ook voor de praktijk zeer interessante - vragen:

1. Was de Nederlandse rechter bevoegd om het faillissement van Taxi The Hague Ltd. uit te spreken?
2. Welk recht is van toepassing op de faillissementsprocedure en de gevolgen daarvan?
3. Maakt het voor het failliet verklaren van een ontbonden vennootschap die is opgehouden te bestaan uit of het gaat om een zogenoemde compulsory strike off van een Limited naar Engels recht?

Bevoegdheid Nederlandse rechter faillissement

De bevoegdheid van een Nederlandse rechter om een insolventieprocedure tegen Taxi The Hague Ltd. te openen moet worden beoordeeld aan de hand van de Europese Insolventieverordening. Die verordening bepaalt dat de rechters van de lidstaat op het grondgebied waarvan het centrum van de voornaamste belangen van de schuldenaar gelegen is, bevoegd zijn een insolventieprocedure te openen. Het centrum van de voornaamste belangen, in het Engels Centre of Main Interest (afgekort COMI), is de plaats waar de schuldenaar gewoonlijk het beheer over zijn belangen voert en die als zodanig voor derden herkenbaar is. 

De Europese Insolventieverordening kent verder voor vennootschappen en rechtspersonen een bewijsvermoeden: zolang het tegendeel niet is bewezen, wordt het COMI vermoed de plaats van de statutaire zetel te zijn. De statutaire zetel van Taxi The Hague Ltd. is gelegen in het Verenigd Koninkrijk, dus vermoed wordt dat daar het COMI ligt. Het bewijsvermoeden kan echter worden weerlegd als - kort gezegd - kan worden aangetoond dat de daadwerkelijke situatie verschilt van de situatie die wordt vermoed te bestaan op basis van de statutaire zetel. Daarbij is de objectiviteit en verifieerbaarheid voor derden van belang. Hierbij moet vooral worden gedacht aan een vennootschap die geen enkele activiteit uitoefent op het grondgebied van de lidstaat waar haar statutaire zetel is gevestigd.

In het geval van Taxi The Hague wordt het bewijsvermoeden succesvol weerlegd, en wel vanwege de volgende omstandigheden:

• zowel het bezoek- als postadres van Taxi The Hague zijn in Nederland gelegen;
• de statutaire bestuurder woont in Nederland;
• Taxi The Hague heeft economische activiteiten uitgeoefend in Nederland;
• niet gebleken is dat Taxi The Hague economische activiteiten heeft uitgeoefend in het Verenigd Koninkrijk; en,
• de naam van de vennootschap: Taxi The Hague (vertaald Taxi Den Haag).

Het COMI ligt dus in Nederland, wat de Nederlandse rechter bevoegdheid geeft om een faillissementsprocedure tegen deze 'Engelse' vennootschap te openen.

Toepasselijk recht

Vervolgens komt de vraag aan de orde welk recht van toepassing is op de faillissementsprocedure en de gevolgen daarvan, waaronder het uitspreken van een faillissement van een naar Engels recht al ontbonden vennootschap. De Europese Insolventieverordening bepaalt dat in beginsel het recht van de lidstaat waar de faillissementsprocedure is geopend, van toepassing is. De faillissementsprocedure is in Nederland geopend, dus Nederlands recht is van toepassing.

Faillietverklaring na buitenlandse ontbindingsprocedure

Volgens vaste Nederlandse jurisprudentie kan een ontbonden rechtspersoon die naar het oordeel van het bestuur of de vereffenaar geen baten meer heeft en daarom is opgehouden te bestaan, op verzoek van een schuldeiser die stelt dat hij nog baten heeft, door de rechter failliet worden verklaard. Het hof overweegt - zonder dat nader te onderbouwen - dat dit niet anders is in het geval van dit ‘Engelse’ taxibedrijf dat naar Engels recht is ontbonden en uitgeschreven uit het handelsregister via een compulsory strike off. Tot slot bekrachtigt het hof het vonnis van de rechtbank en blijft de faillietverklaring van Taxi The Hague overeind.

Dit arrest biedt handvatten voor schuldeisers die te maken hebben met een schuldenaar die is opgericht en ontbonden naar het recht van een andere lidstaat, maar uitsluitend in Nederland actief was.