Edward van Leeuwen Boomkamp

De wet bepaalt dat een schuldeiser zijn vordering op alle goederen van zijn schuldenaar kan verhalen (artikel 3:276 BW). Maar voordat er door de schuldeiser verhaal kan worden genomen op de goederen van de schuldenaar, is normaal gesproken eerst een voor executie vatbaar rechterlijk vonnis vereist.

Met andere woorden: wanneer een schuldenaar door de rechter is veroordeeld om zijn schuldeiser een bepaald bedrag te betalen, dan kan die schuldeiser op vrijwel alle spullen van zijn schuldenaar verhaal nemen, totdat het in het vonnis bepaalde bedrag aan hem is voldaan.

Wanneer een schuldenaar niet vrijwillig aan het vonnis voldoet, kan de schuldeiser overgaan tot het in beslag nemen en verkopen van de goederen van zijn schuldenaar. Uit de opbrengst van die verkoop kan vervolgens de vordering van de schuldeiser worden voldaan.

Wanneer de schuldenaar aandelen in een besloten vennootschap (B.V.) bezit, kan de schuldeiser zich ook op die aandelen verhalen. Hierna volgt een beknopte beschrijving hoe aandelen in een B.V. executoriaal kunnen worden verkocht. 

Executoriale verkoop

Voordat aandelen in een BV executoriaal kunnen worden verkocht, moet er door de deurwaarder beslag op de aandelen worden gelegd. Vervolgens moet de schuldeiser, die tot verkoop van de aandelen wil overgaan, de rechter daarvoor om verlof vragen. Dat verlof moet worden gevraagd binnen één maand nadat het beslag is gelegd, anders komt het beslag te vervallen. 

'Een openbare verkoop is bij een executieveiling van aandelen niet vereist.'

Normaal gesproken vindt een executieveiling in het openbaar plaats. Maar bij een executoriale verkoop van aandelen is dat niet vereist.

De manier waarop een executoriale verkoop van aandelen op naam in een NV of BV moet plaatsvinden (onderhands of openbaar) is namelijk niet door de wetgever vastgelegd.

Uit de Memorie van Toelichting en de rechtspraak blijkt dat de rechter de mogelijkheid heeft om de 'wijze van uitwinning' zodanig te bepalen dat de beste opbrengst wordt verkregen.Het is dus met name van belang dat een zo hoog mogelijke opbrengst met een executoriale verkoop van aandelen wordt gerealiseerd. De manier waarop die verkoop plaatsvindt doet minder ter zake. De rechtbank zal zich bij het bepalen van de wijze van executie daarom vooral laten leiden door opbrengstmaximalisatie.

Verkoop van aandelen kan zodoende in het openbaar (op een veiling) en onderhands (niet-openbaar plaatsvinden). 

De vordering van de schuldeiser op de schuldenaar wordt voldaan uit de opbrengst die met de verkoop wordt gerealiseerd. Zowel de schuldeiser als de schuldenaar zijn er daarom bij gebaat dat met de executoriale verkoop van de aandelen van de schuldenaar een zo hoog mogelijke opbrengst wordt verkregen.

Of de vordering van de schuldeiser geheel of gedeeltelijk uit de opbrengst kan worden voldaan is afhankelijk van de hoogte van de vordering en van de opbrengst van de executoriale verkoop. 

Onderhands of openbaar?

Algemeen wordt ervan uitgegaan dat een onderhandse verkoop van aandelen in een BV tot een hogere opbrengst leidt dan een openbare verkoop. Dat komt onder meer omdat de kosten die met een onderhandse verkoop gepaard gaan, lager liggen dan de kosten van een executoriale veiling.

De kosten van de executoriale verkoop komen ten laste van de opbrengst. Daarom geldt: hoe lager de executiekosten, hoe gunstiger dat voor partijen is. 

Bovendien is gebleken dat een onderhandse verkoop van aandelen sneller kan worden afgewikkeld dan een openbare veiling. Bij een onderhandse verkoop kan worden afgezien van aankondigingen van de executieveiling, zoals een advertentie in een dagblad. Zulke aankondigingen worden bij een openbare verkoop doorgans wel gedaan. Daarom is een onderhandse verkoop niet alleen sneller, maar vaak ook goedkoper. 

'De rechtbank weet lang niet altijd welke wijze van executoriale verkoop de beste is.'

Ook om andere redenen wordt er maar beperkt gebruik gemaakt van de mogelijkheid om aandelen executoriaal te verkopen. Bijvoorbeeld omdat de waarde van de aandelen moeilijk is vast te stellen en een aanvullende procedure en verlof vereist is, voordat tot executie van aandelen kan worden overgegaan. Omdat er weinig gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid tot het executoriaal verkopen van aandelen is de kennis van de rechtbanken daarover ook gering. De rechtbank weet daarom lang niet altijd welke wijze van executoriale verkoop (openbaar of onderhands) de beste is. 

Verzoekschrift

De ervaring leert dat de rechtbank over het algemeen de door de schuldeiser voorgestelde wijze van executoriale verkoop volgt. Veel hangt daarom af van het verzoekschrift waarmee de executie van de aandelen wordt ingeleid.

Als u de aandelen van uw schuldenaar zo gunstig mogelijk wilt executeren, doet u er goed aan een duidelijk en goed onderbouwd voorstel aan de rechtbank te doen.