Van de helpdesk

Fouten en onzekerheden samen beoordelen

Het kan voorkomen dat bij de foutenevaluatie de effecten van geconstateerde afwijkingen en onzekerheden afzonderlijk niet materieel zijn. Maar als ze dat samen wel zijn, hoe zit het dan?

Categorie:  Audit en overige assurance
Onderwerp: Materialiteitsgrenzen: samen beoordelen van afwijkingen en onzekerheden?
Regelgeving: Nadere voorschriften controle- en overige standaarden (NV COS)

Vraag…

Moet een accountant bij zijn foutenevaluatie de effecten van geconstateerde afwijkingen en van het niet in staat zijn voldoende en geschikte controle-informatie te verkrijgen (onzekerheden) ook samen beoordelen? Zo ja, geldt dit ook als beide posten afzonderlijk niet materieel zijn?

Antwoord…

Ja, op grond van de NV COS moeten bij de foutenevaluatie de effecten van geconstateerde afwijkingen en onzekerheden samen worden beoordeeld. Dit antwoord is gebaseerd op de algehele doelstelling van Standaard 200 paragraaf 11:

De algehele doelstellingen van de accountant bij het uitvoeren van een controle van financiële overzichten zijn:

a. een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen over de vraag of de financiële overzichten als geheel vrij zijn van een afwijking van materieel belang die het gevolg is van fraude of van fouten, om daarmee de accountant in staat te stellen een oordeel tot uitdrukking te brengen over de vraag of de financiële overzichten in alle van materieel belang zijnde opzichten in overeenstemming met het van toepassing zijnde stelsel inzake financiële verslaggeving zijn opgesteld;

en b. in overeenstemming met de bevindingen van de accountant te rapporteren over de financiële overzichten en te communiceren zoals door de Standaarden wordt vereist.

Op het moment dat een accountant bij een controle een aantal afwijkingen constateert die samen met geconstateerde onzekerheden de materialiteit overstijgen, dan heeft de betreffende accountant geen redelijke mate van zekerheid over de vraag of de financiële overzichten als geheel vrij zijn van een afwijking van materieel belang. Hij zal dat dan in zijn verklaring tot uitdrukking moeten brengen. Als de fouten en onzekerheden op zich niet materieel zijn, maar gezamenlijk wel, dan leidt dit tot een verklaring met beperking. De accountant is namelijk niet in staat om voldoende en geschikte controle-informatie te verkrijgen, in het verleden ook wel aangeduid als een onzekerheid in de controle. De gedachte hierbij is dat de accountant niet zeker weet dat de jaarrekening fout is, maar ook onvoldoende controle-informatie heeft om vast te stellen dat de jaarrekening geen materiële fout bevat. Het beoordelen van het gezamenlijk effect kan ook in andere situaties relevant zijn.

Van de Helpdesk

Accountant.nl behandelt in de rubriek Van de Helpdesk vaktechnische vragen. Een deel van de vragen kwam binnen bij de digitale helpdesk van de NBA en is beantwoord door de NBA Helpdesk zelf. Andere vragen zijn aangeleverd en beantwoord door Auxilium, in samenspraak met de NBA Helpdesk.

Heeft u een vraag op vaktechnisch gebied? Meld deze bij de Helpdesk.

Gerelateerd

5 reacties

Hein Kloosterman

Beste heer Serberie,
U legt een en ander uit aan de hand van de NVCOS. Dat doet u helder. Dank ervoor. Ik heb geprobeerd bij de (besliskunde) logica van de evaluatie van een onderzoek te blijven. Daarbij beschouw ik de materialiteit voor de jaarrekening als geheel als een goedkeuringsgrens om de berekening(en) naar aanleiding van de bevindingen mee te vergelijken. Als ik de planning van de audit en de evaluatie spiegelbeeldig behandel moet ik dus de maximale fout in de jaarrekening als geheel vergelijken met de materialiteit voor de jaarrekening als geheel. Dat is soms niet simpel. In het geschetste geval is er sprake van een afwijking die 'bepaald' is (daarvan is de projectie zowel als het maximum effect van bekend) en van een een onzekerheid. De vraag is dan, om te kunnen rekenen, op welke deelpopulatie die onzekerheid betrekking heeft. De worst case is dat die deelpopulatie in zijn geheel fout kan zijn.
Omdat er een oordeel over de jaarrekening als geheel moet worden gegeven is het dus logisch dat gekeken wordt naar de onzekere deelpopulatie zowel als naar de fouten die elders zijn aangetroffen. Die gezamenlijkheid moet niet de materialiteit voor de jaarrekening als geheel overschrijden.
Misschien lost deze uiteenzetting uw probleem met NVCOS op.

Dennis Serberie

Inderdaad een helder en logisch verhaal maar om te concluderen dat het samen beoordelen op grond van de NV COS MOET geschieden bij de foutenevaluatie terwijl in Standaard 540 niets over geconstateerde onzekerheden terugkomt, maar uitsluitend geconstateerde afwijkingen, lijkt mij en hele vergaande en ook gevaarlijke uitspraak. Daarnaast wordt in Standaard 705 geconstateerde afwijkingen en onzekerheden los van elkaar geevalueerd en dus als appels en peren beschouwd. Zo te zien is binnen de NV COS (bewust) gekozen om bij de nadere uitwerking in Standaard 450 en 705 van de doelstelling uit Standaard 200.11, geconstateerde afwijkingen en onzekerheden NIET samen te tellen maar separaat (als appels en peren) te evalueren.
Door deze uitspraak van de NBA Helpdesk wordt er dus gesuggereerd dat een scala van reeds verstrekte controleverklaringen o.b.v. de NV COS foutief zijn terwijl de NV COS prima is gevolgd. Daarom naar mijn oordeel een zeer gevaarlijke uitspraak dat NV COS iets vereist dat ook niet als zodanig verder in de Standaarden is uitgewerkt. Van zo'n orgaan als de Helpdesk van de NBA had ik wel wat meer voorzichtigheid verwacht ten aanzien van dergelijke uitspraken.

Hein Kloosterman

In de eerste plaats zou men natuurlijk voor beide categorieën afwijkingen de grootste nauwkeurigheid in de controle kunnen gaan toepassen (in het voorbeeld van Piet Borg: 1%).
In de tweede plaats is het nemen van een percentage voor de materialiteit ook een valkuil: zo'n percentage moet dan voor de populatie als geheel gelden en vervolgens kan het bedrag van de 'toegestane afwijking' per deelpopulatie gelijk blijven (aan die voor de populatie als geheel). Soms merk ik dat het percentage ook op deelpopulaties wordt toegepast. en dat is niet handig.

Piet Borg

Het antwoord veronderstelt één materialiteit bij de controle. Zeker bij overheden is het gebruikelijk afzonderlijke materialiteitsniveaus te hanteren voor afwijkingen en onzekerheden (veelal 1 resp. 3%). Gezamenlijke beoordeling van afwijkingen en onzekerheden lijkt in die situatie niet relevant.

Hein Kloosterman

Op zich een redelijk helder verhaal. Ik zou graag ook een meer kwantitatief verhaal willen zien. Zo zou men de onzekerheden doordat sommige elementen niet (goed) controleerbaar zijn, kunnen benoemen als 'onbepaald groot'. De omvang is dan de omvang van de subpopulatie (in geld) waar die onzekerheid voor geldt.
De effecten van de geconstateerde afwijkingen zou ik dan ook scherper kunnen formuleren als de maximale fout die volgt uit de geconstateerde afwijkingen.
Omdat 'de effecten' een beetje onduidelijk begrip is, laat de helpdesk in het midden hoe hier de 'worst case' zou moeten worden berekend dan wel beredeneerd.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.