Motivatie maakt of breekt concurrentiebeding
Een concurrentie- of relatiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd is niet rechtsgeldig. Dat is het uitgangspunt sinds de invoering van de Wet werk en zekerheid (Wwz). Dat betekent echter niet dat een dergelijk beding onmogelijk is.
Michel T Schroots
Werknemers zouden 'dubbel nadeel' ondervinden van een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Aan de ene kant werkt zo'n beding belemmerend bij het overstapen naar een nieuwe baan, aan de andere kant staat bij aanvang van de arbeidsovereenkomst vast dat deze van korte duur is. Recentelijk zijn er echter twee vonnissen gewezen waarin de rechter oordeelde dat het concurrentiebeding ook in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd geldig was. Hier wordt bezien of en in hoeverre de uitspraken deuren openen voor werkgevers om een concurrentie- of relatiebeding op te nemen in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd.
Strenge eisen
Onder de Wwz is het opnemen van een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd slechts mogelijk indien uit de bij het beding opgenomen schriftelijke motivering blijkt dat het beding noodzakelijk is vanwege zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. De vraag wanneer een werkgever de zwaarwegende bedrijfs- en dienstbelangen en de noodzaak van het concurrentiebeding voldoende heeft gemotiveerd is (nog) niet eenduidig te beantwoorden. Uit de wetsgeschiedenis volgt dat aan de motivering strenge eisen worden gesteld. Wanneer hieraan wordt voldaan is tot dusver in twee uitspraken in kort geding aan de orde gekomen. In beide zaken ging het om een werknemer die de voorzieningenrechter verzocht het concurrentiebeding in de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd te schorsen.
Typerend is dat het in beide gevallen ging om een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst van een functie waarin de werknemer contact onderhield met klanten en andere relaties. In beide gevallen motiveerde de werkgever het zwaarwichtige belang door te stellen dat het concurrentiebeding noodzakelijk was vanwege het feit dat de werknemer voor zijn werkzaamheden kennis zou nemen van essentiële bedrijfsgegevens, zoals klantenlijsten, prijslijsten, kostprijzen en leveranciersgegevens.
Onvoldoende specifiek
In een uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland ging het om een concurrentiebeding waarbij het de werknemer met de functie van Sales Representative verboden was om één jaar na beëindiging van de arbeidsovereenkomst in dienst te treden bij de directe concurrenten van de werkgever. De motivering was dat het om essentiële bedrijfsinformatie ging die concurrentiegevoelige gegevens bevatte. De werknemer voerde aan dat deze omschrijving onvoldoende specifiek was. De rechter ging hier niet in mee en oordeelde dat het bedrijfsbelang voldoende door de werkgever omschreven en inzichtelijk was gemaakt. Het concurrentiebeding was geldig, maar de duur ervan werd beperkt tot twee maanden na beëindiging van de arbeidsovereenkomst, omdat het dienstverband in dit geval slechts vijf maanden had geduurd.
Zwembadmonteur
In een geval dat voor de rechtbank Gelderland diende, ging het om een werknemer die de functie van zwembadmonteur bekleedde. De arbeidsovereenkomst was gesloten voor elf maanden en bevatte een vrij uitgebreid concurrentiebeding. Op basis van dit beding was het de werknemer niet toegestaan om gedurende twee jaar na beëindiging van het dienstverband binnen een straal van dertig kilometer rondom de plaats waar de werkgever gevestigd was, voor een concurrent werkzaamheden uit te voeren.
De schriftelijke motivering was in dit geval aangevuld met de omstandigheden dat:
- de bedrijfsgegevens bepalend zijn voor het succes van de onderneming van de werkgever;
- kennisname van deze bedrijfsgegevens door directe concurrenten van de werkgever ertoe kan leiden dat de werkgever grote schade ondervindt in de vorm van toenemende concurrentie;
- de onderneming van de werkgever zijn producten/diensten aanbiedt binnen een gebied (met een straal van dertig kilometer) dat is omschreven;
- de werkgever er een zwaarwegend belang bij heeft te voorkomen dat concurrenten in het omschreven gebied op oneigenlijke wijze kennis nemen van zijn bedrijfsgegevens door de werknemer in dienst te nemen of op andere wijze van zijn diensten gebruik te maken.
Gerechtvaardigd belang
De kantonrechter oordeelt dat deze motivering voldoet aan de minimale formele vereisten hieraan worden gesteld. Uit het beding blijkt om welke zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen het gaat en waarom deze belangen volgens de werkgever een uitzondering op de hoofdregel noodzakelijk maken. Het betoog van de werknemer dat de formulering van de bedrijfsbelangen specifiek op de zwembadbranche had moeten zijn gericht, faalt. De rechter oordeelt dat het concurrentiebeding in dit geval aan het noodzakelijkheidsvereiste voldoet en dat de werkgever een gerechtvaardigd belang heeft om het concurrentiebeding te handhaven. Hierbij weegt de rechter mee, dat: de werknemer regelmatig door de werkgever op cursus is gestuurd, de werknemer zeer goed op de hoogte is van de aangebrachte installaties bij de klant en dat de werknemer wetenschap heeft van diverse productprijzen, omzetten en bedrijfsresultaten. Wel verkort de rechter de duur van het beding naar een periode van één jaar nadat de werkzaamheden feitelijk zijn beëindigd. Hierbij is in overweging genomen dat informatie over prijzen en dergelijke na verloop van tijd minder concurrentiegevoelig wordt en dat tussen partijen bovendien een geheimhoudingsbeding is overeengekomen.
Ruimte
Met deze twee uitspraken is een eerste invulling gegeven aan de wijze waarop de werkgever zwaarwegende bedrijfs- en dienstbelangen en de noodzaak van een concurrentiebeding schriftelijk kan motiveren. De uitspraken laten zien dat er voor werkgevers ruimte is een concurrentie- of relatiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd op te nemen, mits voldoende wordt onderbouwd dat het beding noodzakelijk is vanwege zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. Ieder concurrentiebeding zal naar de specifieke omstandigheden van het geval door de rechter worden beoordeeld. In ieder geval is zeker dat een concurrentie- of relatiebeding steeds zorgvuldig dient te worden geformuleerd. Dit houdt in dat per werknemer steeds concreet moet worden opgenomen op welke bedrijfsgevoelige informatie en kennis het concurrentiebeding betrekking heeft.
Gerelateerd

Zwanger en ontslagen met een smiley: ruim ton schadevergoeding
De baas van een Brits bedrijf dacht gemakkelijk van een zwangere werknemer af te komen met een appje, maar sloeg behoorlijk de plank mis door af te sluiten met een...

Arbeidsinspectie kan bedrijven stilleggen bij misstanden
De Nederlandse Arbeidsinspectie krijgt meer mogelijkheden voor het stilleggen van werkzaamheden op een bedrijf, wanneer er ernstige misstanden plaatsvinden met werknemers,...

CNV: meerderheid werkgevers voert geen vrouwvriendelijk beleid
De overgrote meerderheid van de Nederlandse werkgevers voert geen beleid om de werkplek vrouwvriendelijker te maken, meldt vakbond CNV op basis van onderzoek onder...

Raad van State: één cao voor beveiligers in loondienst
Beveiligers in Nederland vallen voortaan allemaal onder dezelfde cao. Een uitzondering die de Vereniging Veiligheidsdomein Nederland (VVNL) had, waardoor haar leden...