In 2014 heeft onderneming X bedragen ontvangen die niet konden worden gekoppeld aan een levering of enige andere overeenkomst. De bijgeschreven bedragen zijn aanzienlijk en afkomstig van internationale banken gevestigd in onder meer Europa en Azië.

Intern onderzoek door onderneming X en correspondentie met haar huisbankier leverden geen nadere informatie op. De bankontvangsten zijn tijdelijk door onderneming X op een tussenrekening geboekt in afwachting van nadere informatie. Tijdens de interim-controle heeft onderneming X haar accountant geïnformeerd over deze bankontvangsten.

De accountant verzoekt onderneming X nader onderzoek in te stellen, gericht op de herkomst en de achtergrond van de geldstromen en de identiteit van de betrokken tegenpartij(en).

Verder is het onderzoek gericht op het verkrijgen van zekerheid dat onderneming X handelt in overeenstemming met relevante wet- en regelgeving en niet is betrokken bij criminele transacties.

Extern onderzoek wijst uit dat de bankontvangsten zijn gerelateerd aan een afnemer die is gevestigd in een Afrikaans land. De banktransacties zijn afkomstig van derden gedaan in opdracht en ten gunste van deze Afrikaanse afnemer. Uit het onderzoek blijkt dat de afnemer te maken heeft met (nationale) valuta- en deviezenbeperkingen. Als gevolg van deze beperkingen is het voor de Afrikaanse afnemer niet altijd mogelijk rechtstreeks voor leveringen door onderneming X te betalen en worden die leveringen daarom betaald door derden. Daarmee is sprake van inkomende geldstromen van derden waarmee onderneming X geen directe relatie heeft. Doordat een toereikende omschrijving ontbreekt op de dagafschriften kon onderneming X de bankontvangsten niet direct koppelen aan de Afrikaanse debiteur.

Uit het externe onderzoek blijkt dat deze derden niet voorkomen op internationale sanctielijsten. Een screening op compliance risico’s die de externe onderzoeker heeft uitgevoerd in relevante sanctie- en Anti Money Laundering-databases naar deze derden levert geen bijzonderheden op. Evenmin blijken er uit het onderzoek aanwijzingen dat onderneming X betrokken is bij corruptie en/of criminele transacties.

Het ontvangen van betalingen afkomstig van derden, waarbij de naam van de debiteur niet overeenkomt met de betalende partij, kan een risico met zich brengen dat een onderneming zich (onbewust) schuldig maakt aan witwassen, corruptie of handelt in strijdt met (Europese) sanctiewetgeving.

Het is de verantwoordelijkheid van het management, onder het toezicht van de met governance belaste personen, om ervoor te zorgen dat de activiteiten van de entiteit en de met haar verbonden entiteiten worden uitgevoerd in overeenstemming met wet- en regelgeving.

Meewerken aan corruptie kan resulteren in een afwijking van materieel belang in de financiële overzichten van een entiteit, onder andere als gevolg van boetes en schadeclaims. Daarnaast kan het ook andere aspecten van de controle beïnvloeden. Bijvoorbeeld het heroverwegen door de accountant van de integriteit van het management of van werknemers. Door de aard van corruptie kan op basis van kwalitatieve aspecten al snel sprake van materieel belang zijn, zelf wanneer over de omvang nog niets of onvoldoende bekend is. Bij corruptie zal vrijwel altijd sprake zijn van de drie fraudekenmerken:

• opzet;
• misleiding/verhulling;
• wederrechtelijk voordeel.

Als de accountant tijdens de controle corruptie onderkent of vermoedt, is het aan hem te handelen overeenkomstig de Standaarden 240 en 250 en andere wet- en regelgeving, waaronder de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft). 

De rubriek wordt verzorgd door:
Remco de Groot (Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services), Michel Grummel (Alvarez & Marsal Dispute Analysis Benelux), Ellen van Nimwegen (PricewaterhouseCoopers Forensic) en Bart Graafland (Deloitte Forensic & Dispute Services).