Arthur Hofman en Shie Yee Au Yeung

Verliezen kunnen fiscaal worden verrekend met winsten, zodat geen of minder belasting betaald hoeft te worden over de (resterende) winst. Bij de verrekening van verliezen geldt echter een aantal beperkingen en die kunnen ertoe leiden dat niet alle verliezen worden benut. Ook gemaakte keuzes rond  de verliesverrekening kunnen dat gevolg hebben. Voor een optimaal resultaat is het nodig een en ander tijdig te onderkennen.

Verliesverdamping

Een belangrijke beperking is dat er een tijdslimiet is gesteld aan de verrekening van verliezen. Verliezen kunnen één boekjaar worden teruggewenteld en negen boekjaren vooruit. Verliezen die niet zijn verrekend binnen deze termijn vervallen. Dit wordt wel verliesverdamping genoemd. De verliesverrekeningstermijn kan soms sneller verstrijken dan  verwacht. De fiscale wetgeving bepaalt namelijk dat een dochtervennootschap die in de loop van haar boekjaar wordt opgenomen in of wordt ontvoegd uit een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting, haar boekjaar in tweeën moet splitsen. De periode vóór de (ont)voeging en de periode erna worden dan als aparte boekjaren aangemerkt. Als de dochtermaatschappij een boekjaar heeft dat gelijk is aan het kalenderjaar, verstrijken in één kalenderjaar dus twee boekjaren van de verliesverrekeningstermijn. Eind vorig jaar heeft het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden geoordeeld dat de fiscale wetgeving inderdaad deze (voor belastingplichtigen ongunstige) uitwerking heeft. Evenwel: de Hoge Raad moet zich nog over de zaak buigen en zou tot een andere oordeel kunnen komen.

'Verliesverdamping kan vaak worden voorkomen.'

Als tijdig wordt onderkend dat de verliesverrekeningstermijn zijn einde nadert, kan  verliesverdamping vaak worden voorkomen. Een veel gebruikte mogelijkheid houdt in dat activa met stille reserves binnen de groep worden overgedragen. De winst die ontstaat doordat de stille reserve wordt gerealiseerd, wordt dan verrekend met het openstaande verlies (zie kader 'Voorbeeld verliesverjongingsstructuur'). Daarnaast kan onder omstandigheden binnen de bestaande regels het fiscale resultaat worden beïnvloed door de verdeling van kosten en opbrengsten over de jaren te wijzigen. Als bijvoorbeeld geen fiscale voorziening wordt ge vormd voor verwachte uitgaven, zal dit een positief effect hebben op het fiscale jaarresultaat, en mogelijk dus ook op de verliesverrekening.

Voorvoegingsverliezen

Als twee of meer vennootschappen een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting gaan vormen, kunnen toekomstige resultaten van de vennootschappen zonder beperking met elkaar worden verrekend. Voor de verrekening van verliezen die zijn geleden voor het moment van voeging (voorvoegingsverliezen) gelden echter wel beperkingen. Deze verliezen kunnen slechts worden verrekend met het resultaat van de fiscale eenheid dat toerekenbaar is aan de vennootschap die de verliezen heeft geleden. Voor belastingplichtigen houdt dit in dat het gunstig is als een positief fiscale eenheidsresultaat zo veel mogelijk kan worden toegerekend aan een vennootschap die beschikt over voorvoegingsverliezen.

De wetgever heeft bepalingen opgenomen waarmee wordt voorkomen dat belastingplichtigen op willekeurige wijze de resultaatverdeling van de vennootschappen die zijn opgenomen in de fiscale eenheid, kunnen beïnvloeden. Er zijn echter nog steeds mogelijkheden om de verrekening van voorvoegingsverliezen te optimaliseren. Als de fiscale eenheid bijvoorbeeld beschikt over liquide middelen of over rentedragende vorderingen, dan heeft het de voorkeur deze liquide middelen of vorderingen onder te brengen in de vennootschap met de voorvoegingsverliezen. De opbrengsten op de liquide middelen of vorderingen kunnen dan worden verrekend met de voorvoegingsverliezen.

Meegeven verliezen bij verkoop

Als een dochtervennootschap wordt verkocht, zullen de verliezen van de dochtervennootschap als hoofdregel verrekenbaar blijven met toekomstige winsten van de dochtervennootschap. Een uitzondering kan gelden als de onderneming van de dochtervennootschap sterk is gekrompen. Op grond van een maatregel die handel in verliesvennootschappen tegen gaat, kan de verliesverrekening dan worden beperkt (zie kader 'Handel in verlieslichamen').

Als de desbetreffende dochtervennootschap wordt ontvoegd uit een fiscale eenheid, gelden specifieke regels. De verliezen die de dochtermaatschappij heeft geleden vóór de voeging, ‘volgen’ dan de dochtervennootschap. De verliezen die de dochtermaatschappij heeft  geleden tijdens de fiscale eenheid, kunnen naar keuze ‘achterblijven’ bij de fiscale eenheid of de dochtermaatschappij 'volgen'. Welke keuze de belastingplichtige hier zal maken, is onder meer afhankelijk van de verwachte resultaatprognoses van de dochtervennootschap en de fiscale eenheid. Ook speelt uiteraard een rol hoeveel de koper bereid is voor de verliezen te betalen. Als de verliezen worden 'meegegeven', zal berekend moeten worden welk deel van de fiscale eenheidsverliezen tot het moment van ontvoeging toerekenbaar is aan de dochtervennootschap. Deze berekening kan complex zijn en vereist dat bij een verkoop in de loop van het boekjaar een resultatensplitsing wordt uitgevoerd.

Rol van de accountant

Uit het bovenstaande blijkt dat er verschillende mogelijkheden zijn om de waarde van fiscale verliezen te optimaliseren, dan wel het risico te beperken dat verliezen onbenut blijven. Een accountant kan hierbij een belangrijke rol  spelen. Door zijn klant tijdig te wijzen op de mogelijkheden en het belang van nader fiscaal onderzoek, kan bijvoorbeeld mogelijk worden voorkomen dat verliezen onnodig verdampen, kan de verrekening van voorvoegingsverliezen worden geoptimaliseerd en kan de juiste keuze worden gemaakt inzake het al dan niet meegeven van verliezen bij een verkoop.

Arthur Hofman en Shie Yee Au Yeung zijn werkzaam als belastingadviseur bij STP Tax Lawyers in Amsterdam. Arthur Hofman is tevens verbonden aan Tilburg University en de Radboud Universiteit Nijmegen.