Michel T Schroots

De statutair bestuurder heeft - als hij werkzaam is op basis van een arbeidsovereenkomst - een zogeheten dubbele rechtsbetrekking: er is zowel een vennootschapsrechtelijke relatie als een arbeidsrechtelijke relatie met de vennootschap. De vraag is echter of deze los van elkaar bezien kunnen worden en of de beëindiging van de ene relatie automatisch de beëindiging van de andere relatie tot gevolg heeft.

Een bestuurder kan te allen tijde worden geschorst en ontslagen door het orgaan dat bevoegd is tot benoeming. Dit betekent in de meeste gevallen dat de algemene vergadering van aandeelhouders (AvA) of de raad van commissarissen een bestuurder kan ontslaan. Belangrijk is dat voor de vergadering waarin het ontslagbesluit zal worden genomen, alle vormvereisten in acht genomen worden. De bestuurder dient op tijd te worden uitgenodigd voor de vergadering en moet bovendien in de gelegenheid worden gesteld zijn raadgevende stem uit te brengen. Ook moet het ontslag als agendapunt worden opgenomen.

'15 april arresten'

Als de bestuurder rechtsgeldig door de AvA is ontslagen, leidt dat automatisch tot het einde van de arbeidsovereenkomst. Dat heeft de Hoge Raad in de zogeheten '15 april arresten' bepaald. Dit geldt volgens de Hoge Raad ook als een bestuurder zelf zijn taken neerlegt.

In de rechtspraak is nog geen eenduidig antwoord geformuleerd op de vraag of deze '15 april arresten' ook kunnen worden toegepast op de situatie waarin een bestuurder op grond van een managementovereenkomst werkzaamheden voor de vennootschap verricht. In een managementovereenkomst kan, anders dan in een arbeidsovereenkomst, wel een clausule opgenomen worden, die bepaalt dat wanneer zich een vennootschappelijk ontslag voordoet, de overeenkomst van rechtswege eindigt.

Arbeidsrechtelijk ontslag

Voor de verdere afwikkeling van het arbeidsrechtelijke ontslag van een bestuurder gelden in beginsel de 'normale' regels van Titel 10 van Boek 7 BW. Voor het ontslag van een statutair bestuurder is echter geen toestemming van het UWV nodig. Verder kan de rechter niet beslissen dat de arbeidsovereenkomst weer wordt hersteld en heeft de ondernemingsraad een adviesrecht ten aanzien van het ontslagbesluit van een bestuurder.

Bij beursgenoteerde ondernemingen is arbeidsrechtelijk ontslag sinds 1 januari 2013 niet meer nodig. De nieuwe regels bepalen dat een bestuurder van een beursgenoteerde vennootschap geen arbeidsovereenkomst meer mag hebben. In plaats daarvan verricht hij of zij arbeid voor de onderneming op grond van een 'overeenkomst van opdracht'. Op deze manier wordt het probleem van de dubbele rechtsbetrekking opgelost.

Voorkom onduidelijkheid

Hoewel de 'kwestie Huges' uiteindelijk met een sisser is afgelopen - Huges en NS hebben een schikking getroffen over de ontslagvergoeding - leidt het ontslag van bestuurders in de praktijk nog tot onnodig veel geschillen. Het is daarom voor bestuurders en aandeelhouders zaak van tevoren duidelijk af te spreken en vast te leggen wat de gevolgen van een ontslag zullen zijn en welke paden bewandeld moeten worden om de beoogde gevolgen te bewerkstelligen.