Michel T Schroots en Pegah Silakhori

Tijdens een controle constateert de Inspectie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) dat er een vervalste Nederlandse identiteitskaart van een werknemer in de administratie zit en dat voor die werknemer nooit een werkvergunning is aangevraagd.

De werkgever zegt dat hij niet weet dat de werknemer illegaal in Nederland verblijft en dat hij daarom geen werkvergunning heeft aangevraagd. De werkgever ontslaat de werknemer vervolgens op staande voet. De werknemer wil echter weer aan het werk. Hier heeft de werkgever geen oren naar, waarna de zaak voor de rechter komt. De rechter oordeelt dat het ontbreken van een werkvergunning voor risico van de ondernemer komt en dus geen dringende reden voor een ontslag op staande voet oplevert. Zodoende wijst de rechter de loonvordering van de werknemer toe. De werkgever gaat in hoger beroep.

Het Hof is net als de kantonrechter van oordeel dat er geen geldige reden is voor een ontslag op staande voet. Maar het betoog van de werknemer dat het ontbreken van een werkvergunning voor rekening van de werkgever komt vindt geen genade bij het Hof.

Het Hof vindt ook dat het enkele feit dat een werknemer die al geruime tijd voor een werkgever werkt, illegaal in Nederland verblijft, geen ontslag op staande voet rechtvaardigt. Hij is echter van oordeel dat het ontbreken van een vergunning voor rekening van de werknemer komt. Want, zo overweegt het Hof, ook al kan niet bepaald worden wie nu verantwoordelijk is voor het maken van de vervalste identiteitskaart, dan nog heeft in ieder geval de werknemer geweten dat hij niet legaal in Nederland verbleef en dat hij ook geen werkvergunning had.

Daar komt nog bij dat niet aannemelijk is dat de werkgever wist én willens en wetens heeft verzuimd een werkvergunning aan te vragen. Nu de werknemer dus door zijn eigen toedoen niet heeft gewerkt, hoeft de werkgever gelet op de hoofdregel "geen arbeid, geen loon" aan hem geen loon te betalen.

Op zijn beurt vordert de werkgever dat de werknemer de door de Inspectie SZW op te leggen boete moet betalen, omdat de werknemer opzettelijk verkeerde informatie zou hebben gegeven. Die vordering wordt zowel in eerste instantie als in hoger beroep afgewezen. Het Hof vindt dat niet gebleken is dat de werknemer het vooropgezette plan heeft gehad om de werkgever op te laten draaien voor bepaalde boetes dan wel dat de werknemer bewust roekeloos heeft gehandeld.

Werkgevers kunnen van deze zaak twee dingen leren. Eén: ook de illegale werknemer kan niet zonder meer op staande voet ontslagen worden, zelfs niet wanneer hij heeft verzwegen dat hij niet rechtmatig in Nederland verblijft. En twee: ook wanneer de illegale werknemer zwijgt over zijn verblijfsstatus en de werkgever hierdoor schade lijdt (denk onder meer aan boetes), dan nog hoeft de werknemer niet op te draaien voor die schade.

Werkgevers doen er goed aan zich in te spannen om vervalste documenten en identiteitsbewijzen van potentiële werknemers als zodanig te kunnen herkennen. Diverse instituten bieden tegenwoordig (veelal ééndaagse) cursussen aan die over documentherkenning gaan. Wanneer werkgevers denken dat een potentiële werknemer valse documenten heeft overgelegd, kunnen zij deze voor de zekerheid laten controleren bij het Expertisecentrum Identiteitsfraude & Documenten van de Koninklijke Marechaussee.