Aby Gazan

Vanaf 2014 is een fiscale pensioenrichtleeftijd van 67 jaar het uitgangspunt voor werknemerspensioenregelingen. Een lagere pensioenleeftijd is mogelijk, maar in dat geval moet bij veel regelingen het opbouwpercentage worden verlaagd. Bovendien gaan de maximale opbouwpercentages met ingang van 2014 met 0,1%-punt omlaag. Door deze wijzigingen moeten veel dga's hun pensioenregelingen in eigen beheer aanpassen. Adviseurs moeten hun klanten hierover actief adviseren.

Rechtbank Gelderland

Onlangs boog de rechtbank Gelderland zich over de vraag wat de fiscale sanctie moest zijn op het niet tijdig aanpassen van de pensioenregelingen aan (toenmalige) nieuwe wetgeving. De rechtbank had in de procedure vastgesteld dat de pensioenovereenkomst te laat was aangepast. Namelijk pas na in plaats van vóór 1 juni 2004. Ook betwijfelde de rechtbank of de algemene vergadering van aandeelhouders wel vóór 1 juni 2004 had besloten om de pensioenregeling te wijzigen.

De belastingplichtige deed vervolgens nog tevergeefs beroep op de zogenaamde glijclausule: hiermee zou in sommige situaties de bovenmatige pensioenaanspraken met terugwerkende kracht kunnen worden gecorrigeerd.

Maar de glijclausule was volgens de rechtbank onvoldoende gespecificeerd. Deze rechtszaak is gezien de huidige wetswijzigingen per 1 januari 2014 uitermate actueel.

Belastingdienst eist toepassing art. 19b

De Belastingdienst betoogde in deze zaak dat de sanctie van niet tijdige aanpassing van de pensioenregeling zou zijn dat art. 19b (Wet op de loonbelasting) van toepassing wordt. Hierdoor wordt de totale commerciële waarde van de pensioenaanspraak direct in de belastingheffing betrokken. Bovendien wordt er ook nog revisierente in rekening gebracht. Een ware pensioenbomontploffing dus.

Uitspraak: gedeeltelijk onzuiver

In art. 19 b staat dat de pensioenregeling onzuiver wordt als er sprake is van het afkopen, vervreemden, belenen en prijsgeven van een pensioenaanspraak. Hiervoor is volgens de rechtbank een initiële handeling vereist.

In deze casus was er geen handeling verricht en geen sprake van het bewust achterwege laten van de aanpassing. De rechtbank oordeelde dat het daarom redelijk is om alleen te heffen over het deel van de aanspraak dat bovenmatig is. Deze visie van de rechtbank scheelde de belastingplichtige tienduizenden euro's aan heffing. Een opmerkelijke uitspraak, want als pensioen achteraf onzuiver wordt verklaard is doorgaans de hele pensioenregeling onzuiver.

Ondertussen is bekend gemaakt dat de inspecteur wegens het ontbreken van een materieel belang geen hoger beroep instelt. Staatsecretaris Weekers heeft onlangs schriftelijk gereageerd op de uitspraak. Hij laat weten dat uit het afzien van hoger beroep geenszins mag worden afgeleid dat de uitspraak van Rechtbank Gelderland over de partiële toepassing van artikel 19b juist is. Er is volgens hem in de wet(sgeschiedenis) geen aanknopingspunt om bij overschrijding van de wettelijke grenzen slechts het bovenmatig deel van de aanspraak te belasten. In letterlijke zin heeft hij daar gelijk in. Maar de interpretatie van wettelijke regels wordt nu eenmaal niet alleen bepaald door één uitspraak van een staatssecretaris, maar vooral ook door wetgeving en jurisprudentie.

Aandachtspunten in de praktijk

De opeenvolgende wijzigingen in fiscale wetgeving maken het pensioen in eigen beheer steeds complexer. Daarom heeft de dga, meer dan ooit, behoefte aan maatwerk.

• In sommige situaties zou stopzetten een passende oplossing zijn. Dit moet dan wel op een zakelijke manier gebeuren. In dat geval moeten tegelijkertijd de alternatieven voor de stopgezette pensioentoezeggingen worden doorgenomen.
• Wordt de pensioenregeling in eigen beheer gecontinueerd, dan moet worden beoordeeld of de toezeggingen - zoals de open indexatie en de risicopensioenen - nog wel wenselijk en realistisch zijn. Bij wijzigingen moet de pensioenbrief worden aangepast.
• Een addendum is ook mogelijk, maar let er dan wel op dat alle wijzigingen goed zijn vastgelegd. Zowel de werkgever als de werknemer moeten deze documenten voor akkoord ondertekenen. Bij aantasting van de bestaande rechten moet ook de (ex-)partner mee tekenen.
• Verder is het raadzaam de versoberingen ook door de algemene vergadering van aandeelhouders (AVA) te laten bekrachtigen.
• Tot slot, wees voorzichtig met dividenduitkeringen in verband met het tijdelijk verlaagde tijdelijke tarief in 2014. Want ook daardoor kan de fiscale pensioenbom geactiveerd worden.