Categorie: Externe verslaggeving
Onderwerp: Waardering financiële instrumenten in vreemde valuta
Regelgeving: RJ 290, met name RJ 290.6 (hedge accounting) 

Vraag

Een handelsonderneming sluit inkoopcontracten af in dollars. Ter afdekking van het koersrisico worden inkooptermijncontracten in dollars afgesloten. De ontvangen handelsgoederen worden tegen de gemiddelde termijnkoers in de voorraad opgeboekt. De aangekochte dollars worden eveneens tegen de gemiddelde termijnkoers gewaardeerd, zodra ze op de dollars-bankrekening (rekening-courant) worden bijgeschreven.

Het banksaldo in dollars wordt per balansdatum gewaardeerd tegen de gemiddelde termijnkoers, omdat hedge accounting wordt toegepast. De bankrekening in vreemde valuta wordt beschouwd als hedge-instrument.

Is dit akkoord? 

Antwoord

Deze verwerking is niet in overeenstemming met de wettelijke bepalingen (BW2 Titel 9) en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving. De termijncontracten in vreemde valuta zijn hier het hedge(afdekkings)-instrument (RJ 290.605) en de afgesloten inkoopcontracten de afgedekte positie (RJ 290.609). Volgens RJ 122.203 moet het dollarsaldo op de rekening-courantrekening worden gewaardeerd tegen de koers op balansdatum. Volgens RJ 290.618 kan worden gekozen uit het model van reële-waarde-hedge accounting (de inkoopcontracten zijn immers bindende overeenkomsten) of het model van kostprijs-hedge accounting.

Bij reële-waarde-hedge accounting waarderen we de nog niet afgewikkelde termijntransacties in vreemde valuta als 'Derivaat' op de balans tegen reële waarde ten gunste of ten laste van de winst-en-verliesrekening (RJ 290.619). Spiegelbeeldig wordt een 'overlopend passief of actief' op de balans opgenomen, eveneens ten laste of ten gunste van de winst-en-verliesrekening (RJ 290.623).

Bij afloop van het vreemdevalutatermijncontract worden de dollars (monetaire activa) tegen de dagkoers gewaardeerd; een verschil met de af te rekenen termijnkoers wordt verrekend met het saldo van de rekening 'Derivaat' op de balans.

De inkoopfacturen in dollars worden tegen de termijnkoers opgeboekt in de voorraad, de crediteuren worden geboekt tegen de dagkoers (monetaire passiva). Het verschil wordt verrekend met het saldo ‘overlopend passief of actief' op de balans.

Bij kostprijs-hedge accounting wordt het termijncontract vreemde valuta niet in de balans gewaardeerd, zolang de afgedekte positie (de ingekochte handelsgoederen) nog niet in de balans is opgenomen. In het voorbeeld (zie kader) worden de nog lopende termijncontracten vreemde valuta per 31 december 2009 niet gewaardeerd.

Op 1 februari 2010 worden de elkaar compenserende resultaten op het derivaat en de afgedekte positie direct in de winst-en-verliesrekening verantwoord.

Als echter reeds inkoopfacturen in dollars zijn geboekt (tegen de termijnkoers) uit hoofde van ontvangen handelsgoederen waarvan de afgesloten termijncontracten in vreemde valuta nog niet zijn afgewikkeld, dan worden die termijncontracten bij toepassing van kostprijs-hedge accounting tegen reële waarde in de balans gewaardeerd (een deel van de afgedekte positie is immers in de balans opgenomen).

Verder is afdekking niet hetzelfde als hedge accounting. Indien geen hedge accounting wordt toegepast, dan kan het voorkomen dat het resultaat op het derivaat in een andere periode wordt verantwoord dan het resultaat op de afgedekte positie. Het beoogde effect van hedge accounting is echter dat, in afwijking van de normale waarderingsregels, baten en lasten inzake afdekkingsinstrumenten en afgedekte posities gelijktijdig in de winst-en-verliesrekening worden verwerkt.

Als in ons voorbeeld geen hedge accounting zou worden toegepast, dan moet volgens de 'normale' waarderingsregels van RJ 290 het derivaat (indien beursgenoteerd) op reële waarde worden gewaardeerd met een tegenboeking in de winst-en-verliesrekening, en zullen accounting mismatches ontstaan.

Hedge accounting is alleen toegestaan indien aan alle daarvoor geldende voorwaarden (documentatie, effectiviteit en dergelijke) wordt voldaan (RJ 290.614, 615 en 616). Er kan sprake zijn van generieke documentatie (voor alle inkoopcontracten en termijncontracten) dan wel van documentatie per individuele hedge-relatie.

Voorbeeld

Onderneming A sluit op 1 december 2009 een inkoopcontract af ter waarde van $ 240.000 voor de levering van handelsgoederen op 1 februari 2010. De spotkoers op 1 december 2009 is € 1 = $ 1,20 en op 31 december 2009 en 1 februari 2010 € 1 = $ 1,60.

Op 1 december 2009 is tevens een termijncontract afgesloten voor de aankoop van $ 240.000, te leveren op 1 februari 2010 tegen een termijnkoers van € 1 = $ 1,20.

De reële waarde van het termijncontract in vreemde valuta (derivaat) beloopt op 31 december 2009 en 1 februari 2010 € 50.000 negatief, de $ is immers in waarde gedaald ten opzichte van de €. Aangezien hedge accounting wordt toegepast, neemt onderneming A tevens een overlopende actiefpost in haar balans op van eveneens € 50.000.

De journaalposten luiden als volgt:

31 december 2009
Winst-en-verliesrekening	€ 50.000
Aan: Derivaat		€ 50.000
Overlopende activa	€ 50.000
Aan: Winst-en-verliesrekening		€ 50.000
1 februari 2010
USD Bank	€ 150.000
Derivaat	€ 50.000
Aan: EUR Bank		€ 200.000
Voorraden	€ 200.000
Aan: Crediteuren		€ 150.000
Aan: Overlopende activa		€ 50.000