De accountant heeft een opdracht tot controle van de geconsolideerde jaarrekening. Tijdens de jaarrekeningcontrole 2007 heeft hij een cijferbeoordeling uitgevoerd op de omzet. Hieruit blijkt dat de omzet voor een aantal artikelen in de maand december 2007 fors is toegenomen. Uit navraag bij de cliënt blijkt dat het management met een grote winkelketen een speciale kerstactie heeft afgesproken. De actie is een groot succes geweest en Consumer BV verwacht hiermee haar marktaandeel fors te hebben vergroot. De accountant vindt dit een plausibel verhaal.

In het opvolgende jaar heeft het controleteam besloten meer gebruik te gaan maken van data-analyse tijdens de controle van de jaarrekening. Tijdens de eindejaarscontrole is daarom een analyse gemaakt van de verstuurde creditnota's. Hieruit blijkt dat in februari en maart 2008 een groot aantal creditnota's is verstuurd, voor in totaal een materieel bedrag.

Bij navraag blijkt dat de actie in het voorgaande jaar toch niet zo'n succes is geweest. In het contract met de winkelketen was overeengekomen dat indien de goederen niet zouden worden verkocht, de goederen door Consumer BV zouden worden teruggenomen. Dit is uiteindelijk gebeurd en daarom heeft Consumer BV creditnota's gestuurd aan de winkelketen.

De accountant vraagt zich af wat dit betekent voor de door hem afgegeven verklaring bij de jaarrekening van 2007. In die jaarrekening is immers omzet verantwoord die achteraf niet blijkt te zijn gerealiseerd.

De accountant voert een aanvullend onderzoek uit en stelt vast dat ook in eerdere jaren de kerstacties niet zo succesvol bleken, maar de omvang van die acties was beperkt. Ook destijds zijn creditnota's geboekt, maar de accountant had vanwege de geringe omvang weinig aandacht aan dit fenomeen geschonken.

De accountant confronteert het management met zijn bevindingen. Het management geeft toe dat zij heeft geprobeerd de cijfers ‘op te leuken' om zo aan de omzetverwachtingen van de financiers te voldoen. Met de desbetreffende winkelketen werd afgesproken dat zij extra veel zouden afnemen, waarbij eventuele niet verkochte goederen mochten worden geretourneerd. In ruil hiervoor kreeg de winkelketen een forse korting op daadwerkelijk afgenomen producten. Op deze wijze kon de omzetverwachting voor het jaar 2007 worden gerealiseerd.

De hier beschreven vorm van fraude wordt ook wel channel stuffing genoemd. Hierbij worden afnemers met hoge kortingen en het recht van retourzending verleid tot het aanhouden van hoge voorraden, waardoor de leverancier omzet kan verantwoorden. Aandacht voor creditnota's in het nieuwe boekjaar en onverwachte omzetstijgingen tegen het einde van het jaar blijven daarom een belangrijk aandachtspunt tijdens de controle.

Deze rubriek wordt verzorgd door: Remco de Groot, Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services, Michel Grummel, Deloitte Forensic & Dispute Services, Ellen van Nimwegen, PricewaterhouseCoopers Dispute Analysis & Investigation Services.