Vanwege de vele overeenkomsten tussen het witwassen van crimineel geld en terrorismefinanciering worden beide delicten aan elkaar gekoppeld. Maar er zijn verschillen. Bij witwassen is sprake van gelden verkregen uit criminaliteit. Bij terrorismefinanciering maakt de oorsprong van de gelden, legaal of illegaal, niet uit.

	Witwasgelden	Terreurgelden
Oorsprong	Criminele activiteiten	Criminele activiteiten en legale activiteiten
Besteding	Legale gelden en goederen	Terreuractiviteiten
Doelstelling	Winst maken, eigen financiële infrastructuur	Het intimideren van de bevolking of een regering of internationale organisatie dwingen een bepaalde handeling te doen of na te laten

Een ander belangrijk verschil is dat voor het financieren van terrorisme het bedrag niet groot hoeft te zijn: de aanslagen van 11 september 2001 kostten $ 500.000, de aanslag op 11 maart 2004 in Madrid $ 15.000 en de aanslagen in London van 7 juli 2005 slechts enkele honderden Britse ponden. De geringe omvang van de bedragen maakt het lastiger om deze te identificeren.

Hieronder enkele aandachtspunten ten aanzien van hoe met witwassen en/of terrorismefinanciering in de praktijk om te gaan.

Wat doet u als accountant vanuit uw functie aan bestrijding van terrorismefinanciering?

Per 1 augustus 2008 is de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) in werking getreden. Deze bevat onder andere de verplichting om een cliënt, diens vertegenwoordiger(s) en eventuele uiteindelijk belanghebbende(n) te identificeren, te verifiëren en te registreren. Hierbij geldt een risicogeoriënteerde benadering. De accountant dient de identiteit van zijn cliënt vast te stellen en een inschatting te maken van het risicoprofiel van die cliënt.

Hoe gaat u in de praktijk om met ongebruikelijke transacties en cliëntonderzoek?

De Wwft verplicht accountants- en adviesorganisaties een cliëntenonderzoek in te stellen en ongebruikelijke transacties te melden bij werkzaamheden met betrekking tot (in ieder geval) de jaarrekening, het voeren van administraties en bepaalde fiscale werkzaamheden. De accountant dient dit onderzoek risicogeöriënteerd uit te voeren, rekening houdend met het type cliënt, het type zakelijke relatie/product of transactie, het land van herkomst van gelden en de maatschappelijke omgeving van de cliënt.Hierbij kan goed gebruik worden gemaakt van de bijlagen bij NV COS 240 'Voorbeelden van frauderisico-indicatoren' en 'Voorbeelden van omstandigheden die een signaal vormen voor de mogelijkheid van fraude'.

Hoe herkent u een vorm van witwassen en/of geldstromen bedoeld voor terrorismefinanciering?

De wijze waarop terroristen en terroristische organisaties fondsen proberen te verkrijgen toont veel overeenkomsten met het witwassen van crimineel geld (‘het omzetten van uit criminaliteit verkregen gelden en/of waarden met het doel de criminele herkomst te verhullen en de gelden en waarden in het legale economische verkeer te brengen'). Bij beide ligt de nadruk op doorbreking van de papertrail. Dit betekent dat bijvoorbeeld vele opeenvolgende overboekingen, geldopnames en geldstortingen over verschillende rekeningen (in verschillende landen) plaatsvinden, met als doel de herkomst en/of bestemming van het geld te verbloemen.

Bij witwassen tracht men meestal crimineel geld naar de bovenwereld te brengen. Bij terrorismefinanciering kan gebruik worden gemaakt van gelden verkregen uit criminaliteit, maar ook van geld dat legaal is verkregen. In dit geval wordt veelal de papertrail verbroken.

Hoe gaat u om met een vermoeden van terrorismefinanciering?

Een accountant die in de uitoefening van de hiervoor genoemde werkzaamheden de schijn van vreemde transacties of versluierconstructies tegenkomt en vermoedt dat sprake kan zijn van witwassen of terrorismefinanciering, dient deze vermoedens te melden bij de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-NL). Let wel: in de praktijk wordt de melding normaliter niet rechtstreeks door de accountant gedaan, maar zal hij intern melden aan een in de organisatie aangewezen centrale persoon of afdeling (bijvoorbeeld risk manager of compliance officer).

Kortom: Hernieuwde aandacht voor een goede cliëntacceptatieprocedure, een scherp oog voor ongebruikelijke transacties en het doorbreken van de accounting trail in de administratie, en gebruik van ‘gezond boerenverstand' zijn belangrijke handvatten voor het constateren van vermeend ongebruikelijke handelingen bij cliënten.

Deze rubriek wordt verzorgd door: Remco de Groot, Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services, Michel Grummel, Deloitte Forensic & Dispute Services, Ellen van Nimwegen, PricewaterhouseCoopers Dispute Analysis & Investigation Services.