De accountant van ABC BV stuit tijdens de controle van de jaarrekening van 2007 op enkele 'vreemde' journaalposten. Wat is het geval? Eén van de assistenten heeft een overzicht gemaakt, waarin inzichtelijk wordt gemaakt vanuit welke systemen/dagboeken de grootboekrekeningen in het financiële pakket worden gevoed. Hieruit blijkt dat in zowel de crediteuren als de kostprijs van de verkopen, periodiek omvangrijke memoriaalboekingen worden gemaakt.

De assistent vindt dit vreemd, daar men zou verwachten dat deze grootboekingen uitsluitend worden gevoed door het bankboek, het inkoopboek en het verkoopboek. Uit een nadere analyse blijkt zelfs dat voor omvangrijke bedragen crediteuren en kostprijs tegen elkaar worden 'weggestreept'.

De accountant besluit deze transacties verder te onderzoeken. Tijdens het onderzoek krijgt de accountant aanwijzingen dat het management instructies heeft gegeven om fictieve inkopen te boeken, waarbij voorraden en crediteuren werden opgeboekt.

Daarnaast krijgt de accountant aanwijzingen dat er fictieve verkopen zijn geboekt, waarbij omzet en debiteuren werden opgeboekt en de voorraad werd afgeboekt (met als tegenrekening de kostprijs). De benodigde onderliggende documentatie, zoals orderbonnen, vrachtbrieven etc., werd door de cliënt ‘vervalst'.

De crediteuren en kostprijs van de verkopen werden vervolgens via het memoriaal tegen elkaar 'weggestreept', zodat per saldo debiteuren en omzet resulteerde. Op deze wijze had de onderneming enkele jaren de resultaten voor een materieel bedrag kunstmatig verhoogd.

Tijdens de controle van de jaarrekening in eerdere jaren had de accountant niet ontdekt dat een deel van de debiteuren op de balans en een deel van de omzet eigenlijk niet bestonden. Het was de accountant wel opgevallen dat de debiteuren fors waren gestegen, maar dat was te verklaren door de hogere omzet en het verslechterde betalingsgedrag van de debiteuren.

De accountant had daarnaast jaarlijks afloopcontrole uitgevoerd op enkele openstaande posten. Hij wist echter niet dat de onderneming, alvorens de debiteurenlijst aan hem te overhandigen, de fictieve debiteur uit de lijst had verwijderd. De fictieve debiteur was nu niet zichtbaar voor de accountant. De kans dat de accountant de rekenkundige juistheid van de debiteurenlijst zou gaan vaststellen, achtte de cliënt klein.

De fraude is uiteindelijk toegegeven door het management, nadat de accountant de bevindingen met hen had besproken. Als verklaring voor hun gedrag gaf het management aan dat de onderneming een nieuwe financiering nodig had om de internationale expansie te financieren. Om deze financiering te verkrijgen was het noodzakelijk dat de onderneming mooie resultaten kon laten zien 

Deze rubriek wordt verzorgd door: Remco de Groot, Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services, Michel Grummel, Deloitte Forensic & Dispute Services, Ellen van Nimwegen, PricewaterhouseCoopers Dispute Analysis & Investigation Services.