Dit leidt negatieve rapporten van analisten en een lagere beurskoers. De onderneming heeft hierdoor moeilijk toegang tot de kapitaalmarkt en wordt belemmerd in de noodzakelijke uitbreiding. Het management heeft een aantal creatieve manieren bedacht om de resultaten van de onderneming positief te beïnvloeden. Een aantal van de gebruikte methoden wordt hieronder verder beschreven.

Te vroeg boeken van kortingen

XYZ heeft een aantal omvangrijke contracten afgesloten met enkele leveranciers. De leveranciers willen graag dat de onderneming zoveel mogelijk goederen afneemt en heeft daarom in de contracten opgenomen dat deze bij een afname van x-aantal producten over een periode van drie jaar XYZ een korting ontvangt van tien procent over de gehele afname in die periode. XYZ besluit de korting over de afname van het afgelopen boekjaar alvast als bate te verantwoorden. De verkopen vallen echter tegen en voor het management is het nu al duidelijk dat de hiervoor vereiste afname nooit zal worden gehaald. Het verantwoorden van de afnemerskorting is derhalve voorbarig en leidt in het afgelopen boekjaar tot kunstmatige verhoging van de winst.

Activeren van kosten

Bij het ontwikkelen van nieuwe winkels maakt de onderneming kosten voor onder meer juridische bijstand, het opstellen van notariële akten en het opstellen van bouwtekeningen. Op het moment dat de kosten werden gemaakt, werden de kosten geactiveerd. De onderneming heeft echter, als gevolg van de crisis, moeilijkheden om de benodigde financiering te verkrijgen voor verdere uitbreiding. Het management besluit daarom de expansieplannen stop te zetten. Onder de Amerikaanse verslaggevingsregels betekent dit dat de geactiveerde kosten in zijn geheel dienen te worden afgeschreven (verliespost). De onderneming besluit dit niet te doen, omdat dit de winst negatief zou beïnvloeden.

Verschuiven van kosten

Ondanks voornoemde creatieve boekhoudmethoden blijken de verwachtingen van de analisten toch niet te worden gehaald. Het management besluit daarom het grootboek opnieuw te openen, zodat nog enkele boekingen kunnen worden gemaakt. Zo worden onder meer kosten in een flink aantal winkels gecrediteerd, waarbij crediteuren worden gedebiteerd. In de volgende periode worden de kosten weer netjes teruggeboekt. Natuurlijk wel in de verkeerde periode, maar de (financiële) verwachtingen van de analisten zijn gelukkig behaald.

De jaarrekeningfraude is uiteindelijk ontdekt. De toezichthouder, de SEC, heeft onderzoek verricht en aan de bestuurders zijn flinke straffen uitgedeeld. De vraag is of de accountant bij een eventueel onderzoek naar zijn functioneren door deze toezichthouder, kan aantonen zijn werk goed te hebben gedaan. Hij zal hiervoor in ieder geval zijn werk goed moeten hebben gedocumenteerd. Voor de toezichthouder geldt immers ‘niet gedocumenteerd is niet gedaan'. Daarnaast zal hij flinke dosis professional skepticism moeten hebben gehad, de juiste risico's hebben geïdentificeerd en zijn werkzaamheden hierop hebben afgestemd.

Deze rubriek wordt verzorgd door: Remco de Groot, Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services, Michel Grummel, Alvarez & Marsal Dispute Analysis Benelux, Ellen van Nimwegen, PricewaterhouseCoopers Dispute Analysis & Investigation Services.