Op het moment dat de controlecliënt zijn afnemers factureert wordt een gedeelte van de gefactureerde omzet verantwoord op de rekening kruisposten en de rest regulier als omzet. Deze handelswijze heeft tot gevolg dat de op de tussenrekening verantwoorde betalingen aan de toneelvereniging worden vereffend met de aan de afnemers van de controlecliënt gefactureerde omzet. Op balansdatum is het saldo op de tussenrekening nihil en heeft deze verantwoordingswijze geen invloed op de financiële resultaten.

Navraag bij de leiding van de controlecliënt leert dat deze handelwijze wordt gevolgd omdat de cliënt op deze wijze in staat is de toneelvereniging te sponsoren zonder dat dat tot ingewikkelde governance issues aanleiding geeft; de cliënt is namelijk een met publiekgeld gefinancierde instelling.

Geeft bovenbedoelde waarneming en toelichting de accountant aanleiding tot het doen van een aanvullend onderzoek zoals voorgeschreven in COS 240?

Zoals voorgeschreven in COS 240 moet de accountant een aanvullend onderzoek verrichten indien er een aanwijzing van fraude is. Doelstelling van dit onderzoek is om vast te stellen of er sprake is van een redelijk vermoeden van fraude en het vaststellen van de aard en omvang in relatie tot de jaarrekening. Om te beoordelen of sprake is van fraude dient de accountant zich af te vragen of sprake is van een opzettelijke handeling waarbij misleiding wordt gebruikt om een onrechtmatig of onwettig voordeel te behalen.

Of er sprake is van misleiding hangt onder meer af van de vraag of de facturen die de controlecliënt aan zijn afnemers stuurt juist en volledig weergeven wat er in rekening is gebracht. Indien de factuur duidelijk omschrijft ‘sponsorbijdrage plaatselijke toneelvereniging' is er minder kans op misleiding dan wanneer de bijdrage is opgenomen in bijvoorbeeld de post ‘geleverde diensten' die is verhoogd met het sponsorgeld. In de laatste situatie is de kans op misleiding aanzienlijk en kan dit een aanwijzing voor fraude opleveren.

De accountant zal ook COS 250 ‘Het belang van wet- en regelgeving bij de controle van financiële overzichten' in zijn overwegingen betrekken. Deze handelswijze kan immers eveneens fiscale consequenties hebben.

In bovenstaande casus is de problematiek met betrekking tot een vermoeden van omzetfraude buiten beschouwing gelaten.

Deze rubriek wordt verzorgd door: Remco de Groot, KPMG Integrity & Investigation Services, Michel Grummel, Deloitte Forensic & Dispute Services, Bernard Prins, PricewaterhouseCoopers Dispute Analysis & Investigation Services.