» Direct naar annotatie

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een accountant-administratieconsulent is partner bij een accountantskantoor, waarvan een registeraccountant de directeur is. Na een verschil van inzicht wil de AA weg. Hij bakkeleit met de RA over een vertrekregeling. Een externe waarderingsdeskundige bepaalt de waarde van de aandelen van de AA, die 20 procent van het totaal heeft. De accountants spreken af dat de AA voor acht ton zijn klantenportefeuille kan meenemen. Daarna gaan 150 klanten en drie medewerkers over naar het nieuwe kantoor van de AA. De AA meent dat de RA zich niet houdt aan de afspraken en begint een gerechtelijke procedure.

Na het vertrek van de AA en de 150 klanten lijdt het kantoor van de RA een omzetverlies van ongeveer zeven ton. De RA probeert dit te compenseren door NOW- en TVL-subsidie aan te vragen. Zijn kantoor ontvangt 135.737 euro aan NOW-voorschotten en 42.194,87 euro op grond van de TVL. De AA vindt de aanvragen onjuist en dient een klacht in over de steunaanvragen.

Bij gebrek aan inhoudelijk verweer maakt de AA aannemelijk dat het kantoor alleen te lijden had onder zijn vertrek en niet onder coronamaatregelen. Dat de TVL-aanvraag niet deugde, maakt de AA niet aannemelijk; dat de aanvraag voor NOW-subsidie ten onrechte is ingediend wel. De Accountantskamer tilt hier zwaar aan, omdat de accountant bij de coronasteunmaatregelen nu juist als poortwachter moet voorkomen dat klanten onterecht een uitkering aanvragen. De tuchtrechter verklaart de klacht over de NOW-aanvraag gegrond en legt een tijdelijke doorhaling op voor één maand.

De RA gaat in hoger beroep.

Hogerberoepsgronden

De Accountantskamer:

1. is met haar oordeel over de juistheid van de NOW-aanvraag buiten haar bevoegdheid getreden;
2. heeft de norm voor de accountant als NOW-subsidieadviseur toegepast, terwijl de registeraccountant de subsidie aanvroeg voor zijn eigen kantoor;
3. heeft ten onrechte geoordeeld dat de accountant tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld, terwijl hij de aanvraagformulieren naar waarheid heeft ingevuld;
4. heeft een te zware maatregel opgelegd.

Oordeel

Het hoger beroep is ongegrond en de klacht gegrond.

Ad 1 Bevoegdheid tuchtrechter

Volgens de Accountantskamer heeft de accountant-administratieconsulent zijn stelling over de onterechte NOW-subsidie zo goed mogelijk onderbouwd. De aangeklaagde registeraccountant had dit standpunt gemotiveerd moeten weerspreken, maar is blijven ontkennen dat hij tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld. Ook nadat hij erop was gewezen dat de voorzitter van de Accountantskamer op grond van artikel 29a van de Wtra kan bepalen dat alleen de partijen kennis mogen nemen van de informatie uit zijn verweer en die informatie niet aan anderen mogen verstrekken.

De RA betreurt deze proceshouding achteraf. Dat neemt echter niet weg dat de Accountantskamer terecht heeft geoordeeld dat zij er zonder weerspreking van uit moet gaan dat het accountantskantoor niet voldeed aan de vereisten uit de NOW en de RA dus ten onrechte NOW-subsidie heeft aangevraagd. De Accountantskamer heeft niet beoordeeld of het accountantskantoor in aanmerking kwam voor de NOW-subsidie.

Volgens het college is de Accountantskamer weliswaar niet de aangewezen instantie om te bepalen of een accountant als werkgever in aanmerking komt voor NOW-subsidie. Het is echter niet uitgesloten dat de kamer - bij de beoordeling of een accountant heeft gehandeld overeenkomstig de gedrags- en beroepsregels – moet inschatten of de accountant redelijkerwijs mocht veronderstellen dat deze voldeed aan de subsidievereisten. De Accountantskamer treedt dan niet buiten haar bevoegdheid. Ditzelfde geldt voor het college als hogerberoepsrechter.

Ad 2 Onjuiste beoordelingsnorm

Volgens de RA heeft de Accountantskamer ten onrechte de poortwachtersfunctie en de frauderisico's bij coronasteunregelingen meegewogen, omdat die norm met name bedoeld is voor de accountant die optreedt als adviseur voor klanten of een verklaring afgeeft bij een aanvraag tot vaststelling van subsidie op grond van de NOW. De RA heeft de NOW-subsidie als directeur-(mede)eigenaar aangevraagd voor zijn accountantskantoor en mag daarom in zijn zakelijke betrekkingen een verdedigbaar standpunt innemen, tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden die zich hier niet voordoen. De RA vindt zijn standpunt verdedigbaar en het aanvragen van de NOW-subsidie daarom niet tuchtrechtelijk verwijtbaar.

Door te wijzen op de poortwachtersfunctie en de frauderisico's bij coronasteunregelingen heeft de Accountantskamer geen andere norm gehanteerd, zegt het college. De Accountantskamer heeft geciteerd wat daarover staat op de website van de NBA, waar de beroepsorganisatie uitdraagt dat:

• de beschikbare coronasteunregelingen eerlijk worden gebruikt;
• op basis van betrouwbare informatie;
• het handelen van zowel organisaties als de accountant altijd eerlijk, ethisch en uitlegbaar moet blijven;
• alle accountants rolvast moeten blijven vanuit de kernwaarden die voor de beroepsuitoefening zo belangrijk zijn, waaronder integriteit en vakbekwaamheid.

Op de zitting heeft de RA erkend dat het optreden van een accountant voor zijn eigen onderneming effect heeft op hoe men aankijkt tegen het accountantsberoep. Het college vindt dat de RA zich uit hoofde van zijn vakbekwaamheid bewust had moeten zijn van zijn taak om eraan bij te dragen dat de beschikbare coronasteunregelingen integer, eerlijk, ethisch en uitlegbaar worden gebruikt.

De accountant meent op basis van deze uitspraak dat zijn standpunt verdedigbaar is. Het college vindt dat het aanvragen van NOW-subsidie voor zijn accountantskantoor verschilt van de gevallen waarop de RA doelt. Het aanvragen van NOW-subsidie is op zichzelf geen zakelijk geschil en heeft niets van doen met het zakelijk geschil tussen de twee accountants. Dit geldt temeer omdat accountants een specifieke rol hebben bij coronasteunregelingen.

Ad 3 Tuchtrechtelijke verwijtbaarheid

De accountant voert aan dat hij de formulieren voor het aanvragen van NOW-subsidie steeds volledig en naar waarheid heeft ingevuld, de toelichting bij de aanvraagformulieren heeft gelezen en de toepasselijke regelgeving heeft geraadpleegd. Hij meende dat het geschil met de AA een buitengewone omstandigheid was, waardoor:

• de omzet van het accountantskantoor acuut was gedaald in een periode waarin er toch al zoveel onzekerheid was, juist ook in verband met de coronapandemie;
• zijn accountantskantoor voldeed aan de vereisten voor NOW-subsidie.

Verder voert hij aan dat:

• de buitengewone omstandigheden zich niet hoefden te beperken tot overheidsmaatregelen in verband met corona;
• het accountantskantoor alleen voorschotten heeft ontvangen;
• de NOW-subsidie niet definitief is vastgesteld;
• hij zich namelijk door het UWV heeft laten overtuigen dat het kantoor niet voldeed aan de vereisten voor NOW-subsidie;
• het kantoor de ontvangen voorschotten heeft terugbetaald aan het UWV;
• de accountant zo de poortwachtersfunctie heeft vervuld voor zichzelf en alles heeft gedaan wat van hem als accountant mocht worden verwacht.

Volgens het college is het doel van de NOW werkgevers tegemoet te komen door (een deel van) de loonkosten te betalen bij een acute terugval in de omzet door buitengewone omstandigheden die niet behoren tot het normale ondernemersrisico, zodat zij werknemers in dienst kunnen houden voor het aantal uren dat die werkten vóór de terugval.

Op de zitting heeft de RA erkend dat het geleden omzetverlies even hoog is als het omzetverlies door het vertrek van de AA, de 150 klanten en de drie medewerkers. Het college ziet niet in dat het vertrek van een partner bij een accountantskantoor en enkele medewerkers buitengewoon is en redelijkerwijs niet behoort tot het normale ondernemersrisico. Weliswaar heeft de RA naar eigen zeggen voor het eerst meegemaakt dat een partner bij zijn accountantskantoor vertrok, maar het gaat erom of die omstandigheid in zijn algemeenheid bijzonder is en dat is hier niet het geval. De RA kon als accountant noch werkgever redelijkerwijs veronderstellen dat zijn accountantskantoor voldeed aan de vereisten van artikel 3 van de NOW.

Verder weegt het college mee dat:

• de NBA alle accountants heeft gewezen op hun taak bij te dragen aan eerlijk gebruik van de beschikbare coronasteunregelingen op basis van betrouwbare informatie;
• het handelen van de accountant volgens de NBA eerlijk, ethisch en uitlegbaar moet zijn;
• de accountants volgens de NBA rolvast moeten blijven vanuit de kernwaarden die voor de beroepsuitoefening zo belangrijk zijn, waaronder integriteit en vakbekwaamheid;
• de RA die taak heeft veronachtzaamd door NOW-subsidie aan te vragen voor zijn accountantskantoor, terwijl hij redelijkerwijs niet kon veronderstellen dat zijn kantoor voldeed aan artikel 3 van de NOW;
• de RA op de zitting heeft verklaard dat zijn accountantskantoor in januari 2021 een vergoeding van acht ton van de AA heeft ontvangen als compensatie voor het vertrek van de AA en diens klantenbestand;
• de RA die vergoeding dus al had ontvangen toen hij op 10 maart 2021 de eerste aanvraag voor NOW-subsidie indiende;
• de RA de NOW-subsidie voor zijn accountantskantoor kwartaal na kwartaal heeft aangevraagd terwijl, zeker naarmate de tijd verstreek, duidelijk moet zijn geweest dat hij geen concreet aanknopingspunt had dat zijn kantoor méér omzetverlies zou lijden dan het omzetverlies door het vertrek van de AA en de drie medewerkers.

Uit een brief aan het UWV blijkt dat de RA het standpunt van het UWV heeft bestreden dat zijn accountantskantoor niet voldeed aan artikel 3 van de NOW, terwijl hij op dat moment wist dat de omzetdaling niet groter was dan die door het vertrek van de AA en de drie medewerkers. Voor dat vertrek had hij toen bovendien al een compensatie ontvangen. Dit sluit volgens het college niet aan op zijn standpunt dat hij de voorschotten altijd weer kon terugbetalen als het kantoor daarvoor niet in aanmerking bleek te komen of die niet nodig bleek te hebben.

Het college vindt dat de RA in strijd heeft gehandeld met het fundamentele beginsel van integriteit. Omdat hij ook vanwege zijn poortwachtersrol als accountant wist of moest weten dat dit het accountantsberoep in diskrediet brengt of kan brengen, heeft hij bovendien in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van professionaliteit.

Maatregel

Tijdelijke doorhaling voor één maand.

De accountant vindt de tijdelijke doorhaling voor één maand te zwaar. De Accountantskamer heeft niet alleen de aard en ernst van het tuchtrechtelijk verwijtbaar handelen meegewogen, maar ook dat hij te weinig openheid van zaken heeft gegeven. De accountant vindt dat hij dat in deze procedure heeft rechtgezet.

Volgens het college heeft de accountant in deze procedure weliswaar toegelicht waarom en hoe hij NOW-subsidie heeft aangevraagd, maar die toelichting leidt tot het oordeel dat hij in strijd heeft gehandeld met de artikelen 4 en 6 van de VGBA. De tijdelijke doorhaling voor één maand is daarom passend en geboden.

Annotatie Lex van Almelo

Een deel van Nederland blikt momenteel terug op de Covid-pandemie en de lockdown, zo'n vijf jaar geleden. Voor een volgende pandemie staat het land er volgens experts nog minder goed voor dan in 2020. Een nieuwe lockdown en nieuwe steunmaatregelen zijn niet uit te sluiten. Ook dan is het belangrijk dat de accountant de rol van poortwachter (weer) vervult, zodat de beschikbare middelen eerlijk worden verdeeld, zoals de NBA het op haar website verwoordt.

De NBA doelt daarbij met name op de rol van de accountant als adviseur van de klant die NOW- of TVL-subsidie aanvraagt. Maar voor de accountant die eigenaar is van een accountantskantoor geldt uiteraard hetzelfde.

Zo'n geval doet zich hier voor. Een registeraccountant ziet in het spoor van een partner van zijn kantoor met lede ogen drie medewerkers en 150 klanten vertrekken. Dat vertrek leidt tot een stevig omzetverlies, dat de AA compenseert met een vergoeding van acht ton voor de klantenportefeuille. Een maand nadat de RA dit bedrag ontvangt, dient hij zijn eerste aanvraag voor NOW-subsidie in. In totaal ontvangt hij 135.737 euro aan NOW-voorschotten. Het UWV bestrijdt dat hij daar recht op heeft en uiteindelijk betaalt de accountant de NOW-voorschotten terug.

De vertrokken AA dient ondertussen een klacht in over de NOW-aanvraag, die de Accountantskamer gegrond verklaart. De RA verweert zich niet inhoudelijk, omdat hij naar eigen zeggen geen concurrentiegevoelig cijfermateriaal wil prijsgeven. Dat de voorzitter van de Accountantskamer kan voorschrijven dat de informatie uit het verweer sub rosa moet blijven, doet hem niet van gedachten veranderen. In hoger beroep blijkt waarom: hij heeft geen been om op te staan.

In hoger beroep zegt de RA opnieuw dat hij in het zakelijke geschil met de AA een verdedigbaar standpunt heeft ingenomen. Na de Accountantskamer wuift ook het College van Beroep voor het bedrijfsleven dat weg. Bij een NOW-aanvraag gaat het niet om een zakelijk geschil tussen partijen. Ook het college tilt zwaar aan de poortwachtersrol, waarvan de accountant zegt dat die niet geldt voor accountants die NOW-subsidie aanvragen voor hun eigen kantoor. Wel dus. De accountant heeft door zijn niet-integere handelwijze het accountantsberoep in diskrediet gebracht en wordt een maand geschorst. Dat hij de voorschotten heeft terugbetaald, maakt de aanvragen niet minder frauduleus – ook al zegt de accountant dat hij het aanvraagformulier volledig naar waarheid heeft ingevuld.

Overigens is het kantoor van de RA nog voordat de klacht bij de Accountantskamer werd ingediend opgegaan in een kantoor met meerdere vestigingen.