» Direct naar annotatie

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een 'prof.dr.' is van 2010 getrouwd met een huisarts, totdat in maart 2023 de echtscheiding wordt uitgesproken. De huisartsenpraktijk van de vrouw is ondergebracht in een bv, waarin de prof.dr. en de huisarts via hun eigen vennootschappen ieder de helft van de aandelen houden. De huisarts is de enige bestuurder van de bv en zij verkoopt in oktober 2023 de activa en de activiteit van de bv aan een vennootschap in oprichting van haarzelf en aan een natuurlijk persoon.

De prof.dr. en de huisarts hebben een conflict over de afwikkeling van hun echtscheiding, met name over de waarde van de bv. Tot eind 2023 heeft een accountantskantoor voor de bv en drie andere vennootschappen van de huisarts onder andere de financiële administratie verzorgd en samenstelwerkzaamheden uitgevoerd. Als het kantoor daarmee stopt, gaat de huisarts op zoek naar een andere accountant.

Begin december 2023 maakt de huisarts kennis met haar nieuwe accountant en verzoekt deze en zijn kantoor om samenstelwerkzaamheden te verrichten voor de bv en haar andere vennootschappen over 2023. Eind december 2023 bespreken de accountant en de huisarts de opdracht. Een maand later stuurt de advocaat van de prof.dr. een e-mail aan de opvolgend accountant. Een kantoorgenoot van de opvolger schrijft mede namens de opvolger in een reactie dat:

• de bestuurder van de bv het kantoor heeft verzocht de jaarrekening van de vennootschap met ingang van het boekjaar 2023 samen te stellen;
• het kantoor deze opdracht na overleg met de vorige accountant heeft aanvaard;
• de jaarrekening, na goedkeuring door het bestuur, vastgesteld zal moeten worden door de ava;
• het kantoor niet inziet hoe de advocaat zonder de relevante informatie de conclusie kan trekken dat zijn cliënt is benadeeld omdat de bv "een lege huls is geworden door de overdracht van activa en passiva";
• de werkzaamheden van het (nieuwe) kantoor niets van doen hebben met de echtscheidingsprocedure;
• het kantoor niet kan uitsluiten dat het wijzigingen zal aanbrengen in de financiële administratie, maar de werkzaamheden zal uitvoeren in overeenstemming met de regels;
• de cliënt van de advocaat geen partij is voor het accountantskantoor, dat werkt voor de bestuurder;
• het kantoor geen betalingen voor of namens de vennootschap kan en zal doen.

In februari 2024 vraagt een kantoorgenoot van de nieuwe accountant aan zijn voorganger of zich met betrekking tot de bv en de andere drie vennootschappen van de vrouw omstandigheden voordoen die van belang zouden kunnen zijn voor de oordeelsvorming over de aanvaarding van de opdracht. Nee, die zijn er niet, antwoordt de voorganger. De opvolger tekent de opdrachtbevestiging en stuurt die naar de bv. De huisarts ondertekent deze dezelfde dag nog.

Haar ex en zijn persoonlijke bv dienen een klacht tegen de nieuwe accountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

1. onvoldoende invulling gegeven aan de verantwoordelijkheid om als accountant te handelen in het algemeen belang en zich niet gehouden aan de fundamentele beginselen;
2. voor aanvaarding van de opdracht nagelaten adequaat te onderzoeken of er gronden waren die tot afwijzing van de opdracht hadden moeten leiden;
3. de klagers niet erkend als relevante partij;
4. ten onrechte gesteld dat zijn accountantswerkzaamheden geen verband houden met de echtscheidingsprocedure;
5. verkondigd dat de werkzaamheden van de vorige accountant zijn gekenmerkt door evidente fouten;
6. het verwerven van nieuwe welgestelde cliënten tot prioriteit verheven ten koste van de objectiviteit.

Oordeel

De klacht is ongegrond.

Ad 1 Algemeen belang, fundamentele beginselen

Gezien de andere klachtonderdelen heeft dit klachtonderdeel geen zelfstandige betekenis. Het is ook niet toegelicht en onderbouwd en daardoor meer een inleiding op de andere klachtonderdelen. Daarom is het als zelfstandig klachtonderdeel ongegrond.

Ad 2 Aanvaarding opdracht

Op grond van artikel 15a lid 1 VGBA voert de opvolgend accountant vóór de aanvaarding van de samenstellingsopdracht collegiaal overleg met de vorige accountant om na te gaan of er aanleiding bestaat om de opdracht niet te aanvaarden. De datum van de opdrachtbevestiging, 16 februari 2024, moet worden beschouwd als de datum waarop de opdracht formeel is aanvaard. Het collegiaal overleg moet hieraan vooraf zijn gegaan.

Het collegiaal overleg is vormvrij en kan bijvoorbeeld mondeling (fysiek of telefonisch) of schriftelijk (elektronisch of per gewone post) plaatsvinden (zie Toelichting bij paragraaf 15a VGBA: 'Collegiaal overleg is vormvrij'). Het collegiaal overleg over de samenstellingsopdracht van de bv is vóór de opdrachtbevestiging gehouden. De opvolgend accountant heeft namelijk verklaard dat een kantoorgenoot op zijn verzoek in december 2023 telefonisch contact heeft opgenomen met de voorganger in verband met de eventuele aanvaarding van de opdracht. De kantoorgenoot heeft van dit contact een memo opgesteld, waarna op verschillende momenten per telefoon en per e-mail aanvullend overleg geweest. De klagers hebben dit niet weersproken.

Daar komt bij dat een medewerker van de voorganger in zijn e-mail aan de prof.dr. ook melding heeft gemaakt van het telefonisch contact dat hij met de kantoorgenoot van de opvolger heeft gehad. Verder is aan het collegiaal overleg invulling gegeven door de brief van de opvolger aan de voorganger en de reactie daarop door de voorganger.

Dat de voorgaande accountant in zijn reactie alleen de namen van de andere drie vennootschappen van de huisarts heeft genoemd en niet de naam van de bv heeft de opvolger mogen opvatten als een onbewuste omissie in plaats van als 'red flag'. Het collegiaal overleg is met name bedoeld om na te gaan of er aanleiding bestaat om een controle-, beoordelings- of samenstellingsopdracht niet te aanvaarden. Het zal daarbij vooral om integriteitsredenen gaan, bijvoorbeeld betrokkenheid bij oneerlijke of criminele activiteiten (zie Toelichting bij paragraaf 15a VGBA: 'Waar moeten opvolgende accountants naar vragen?').

De opvolger heeft kunnen concluderen dat er ten aanzien van de huisarts geen integriteitskwesties waren die aanvaarding van de opdracht verhinderden. Mede omdat de voorgaande accountant hem heeft laten weten dat er geen omstandigheden en redenen waren om de opdracht niet te aanvaarden.

Dat de huisarts was verwikkeld in een vechtscheiding is geen reden om de opdracht niet te aanvaarden. Zo'n conflict betekent niet zonder meer dat sprake is van niet-integer handelen. De overdracht van de activa en de activiteiten van de bv betekent dat evenmin, omdat zulke transacties niet ongebruikelijk zijn. De opvolger is met collegiaal overleg nagegaan of er beletselen waren om de opdracht te aanvaarden.

Dat de opvolger voor de opdrachtaanvaarding geen overleg heeft gehad "met het advocatenteam van de vrouw" is niet tuchtrechtelijk verwijtbaar. (Vermoedelijk wordt hier bedoeld: het advocatenteam van de man.) De opvolger was immers niet verplicht de adviezen van de voorganger op te volgen. Evenmin terecht is het verwijt dat de opvolger, toen hij de opdracht aanvaardde, geen volledig en omvattend inzicht zou hebben gehad in de complexe omstandigheden waarin de opdracht zou moeten worden uitgevoerd. De opvolger heeft voor aanvaarding van de opdracht meermaals overlegd met de voorgaande accountant en ook met de huisarts gesproken over de opdracht. Daardoor kan worden aangenomen dat hij voldoende op de hoogte was van de omstandigheden. Hij hoefde toen niet op de hoogte te zijn van alle details, omdat hij nog niet was begonnen met de uitvoering van de opdracht.

Ad 3 Klagers niet erkend

De klagers zijn het management noch de opdrachtgever en daarom inderdaad geen partij met wie de opvolgend accountant had moet overleggen over de aanvaarding van de samenstellingsopdracht. De prof.dr. is indirect aandeelhouder en zijn persoonlijke bv direct aandeelhouder van de bv, maar geen bestuurder. Dat zij in het verleden (meer) betrokken waren bij de bv verandert daar niets aan.

Ad 4 Verband echtscheidingsprocedure

De opdracht om de jaarrekening 2023 van de bv samen te stellen, staat vaktechnisch gezien los van de echtscheidingsprocedure. De opvolger heeft dan ook gelijk als hij zegt dat die accountantswerkzaamheden geen verband houden met de echtscheidingsprocedure. Daarnaast hebben de klagers niet aannemelijk gemaakt dat de opvolger de persoonlijke belangen van de vrouw boven het belang van de bv en/of klagers heeft geplaatst of dat hij zich heeft gebaseerd op partijdige informatie. Toen de klacht werd ingediend - drie weken vóór de ondertekening van de opdrachtbevestiging - was de opvolger ook nog niet begonnen aan de uitvoering van de samenstellingsopdracht.

Ad 5 Werkzaamheden voorganger

Volgens de klagers heeft de opvolger tegen de huisarts of haar juridisch vertegenwoordigers verkondigd dat de voorgaande accountant evidente fouten had gemaakt, maar volgens de Accountantskamer hebben zij dit niet aannemelijk gemaakt. Zij citeren de advocaat van de vrouw en ook als het citaat juist is, kunnen de uitlatingen van deze advocaat niet worden toegeschreven aan de opvolgend accountant.

Ad 6 Mikken op welgestelde cliënten

Volgens de prof.dr. wordt het optreden van de opvolger schijnbaar gekenmerkt door zijn prioriteit voor nieuwe, welgestelde cliënten, zoals de huisarts. In de ogen van de klagers moeten accountants onpartijdig zijn en iedere suggestie vermijden dat hun professionele oordeel beïnvloed zou kunnen worden door persoonlijke of commerciële belangen.

Bij gebrek aan feitelijke onderbouwing is ook dit klachtonderdeel ongegrond. Overigens is het een accountant niet verboden zich te richten op solvabele cliënten.

Maatregel

Geen.

Annotatie Lex van Almelo

Er bestaat helaas veel tuchtrechtspraak over echtscheidingsperikelen. Dat hangt vermoedelijk mede samen met de betrokkenheid van advocaten bij echtscheidingen. Niet zelden gaat het over de waardering van de onderneming van de man. In dit geval speelt de waardering van de huisartsenpraktijk van de echtgenote op de achtergrond. De huisartsenpraktijk is in handen van een bv, waarvan de man en de vrouw de aandelen houden via hun eigen bv's, terwijl de vrouw de enige bestuurder is. De vrouw verkoopt de aandelen in 2023 aan een bv in oprichting van zichzelf en aan een derde.

De voorgaande accountant stopt zijn werkzaamheden voor de huisartsenpraktijk en drie bv's van de vrouw. De vrouw laat een ander kantoor die werkzaamheden overnemen.

Volgens haar ex had de opvolger deze opdracht niet mogen aannemen. De ex komt met allerlei stellingen, beweringen en aannames om zijn verwijten te onderbouwen. Dat lukt niet.

De zaak is vooral interessant omdat die een voorbeeld geeft van goed collegiaal overleg. De lessen daarvoor zijn:

• het collegiaal overleg moet worden gehouden voordat de opdracht wordt aanvaard;
• de datum waarop de opdracht formeel is aanvaard, is de datum van de opdrachtbevestiging;
• je hoeft bij de bevestiging van de opdracht nog niet alle details van de klant te kennen;
• het collegiaal overleg kan in fysieke, telefonische en elektronische vorm worden gegoten of per gewone post, zie de Toelichting bij paragraaf 15a VGBA: 'Collegiaal overleg is vormvrij';
• het collegiaal overleg is met name bedoeld om na te gaan of er aanleiding bestaat om een controle-, beoordelings- of samenstellingsopdracht niet te aanvaarden; het gaat daarbij vooral om integriteitsredenen, zoals betrokkenheid bij oneerlijke of criminele activiteiten (zie de Toelichting bij paragraaf 15a VGBA: 'Waar moeten opvolgende accountants naar vragen?');
• een onbewuste verschrijving of betrokkenheid bij een vechtscheiding is op zichzelf geen reden voor twijfel aan de integriteit van de opdrachtgever;
• documenteer het overleg.

Een andere les uit de uitspraak is dat je je als accountant mag richten op welgestelde klanten, zolang je in een conflict maar niet de objectiviteit uit het oog verliest.