» Direct naar annotatie

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

In maart 2012 wordt de praktijk van een accountant-administratieconsulent periodiek getoetst. De bevindingen zijn niet allemaal positief. De NBA schrijft de accountant in juli 2012 dat het interne stelsel van kwaliteitsbeheersing niet voldoet aan de eisen, omdat:

• de Wwft-procedures en de tekeningsbevoegdheid niet schriftelijk zijn vastgelegd;
• het kantoor geen algemene voorwaarden hanteert;
• in één getoetst dossier een bedrijfsbeschrijving van en besprekingsverslagen met de cliënt ontbreken.

De NBA geeft de accountant twee jaar om het kwaliteitsstelsel te verbeteren. Al in augustus 2012 levert hij een plan van aanpak in. De NBA keurt het plan goed onder de voorwaarde dat:

• de accountant een ondertekende waarnemingsovereenkomst toestuurt;
• het verbeterplan uiterlijk 31 maart 2013 in de accountantspraktijk is doorgevoerd.

Van 2014 tot 2018 kondigt de NBA ieder jaar een hertoetsing aan. De accountant vraagt om vrijstelling van de hertoetsing in verband met een voorgenomen fusie dan wel sluiting van de accountantspraktijk. De NBA verleent die vrijstelling vier keer. Tussen 1 februari 2018 en 1 oktober 2020 plant de NBA zes keer een hertoetsing, die de accountant vijf keer afzegt.

De hertoetsing van 14 december 2018 kan volgens de accountant niet doorgaan, omdat hij niet geïnformeerd is over deze datum. Hij zou er pas tijdens een telefoongesprek op 11 december 2018 achter gekomen zijn. Voor de geplande hertoetsing van 10 december 2019 moet de accountant de oriëntatievragenlijst invullen en aan de NBA sturen. Als hij daaraan op 4 december 2019 wordt herinnerd, stuurt de accountant een mail met de boodschap dat hij op 10 december 2019 niet op kantoor is en de hertoetsing dan dus niet kan doorgaan.

De NBA stelt vervolgens voor de hertoetsing te doen op 20 december 2019 en vraagt de accountant opnieuw om de oriëntatievragenlijst in te vullen en toe te sturen. Maar op 18 december mailt de accountant dat hertoetsing op 20 december onmogelijk is. De geplande hertoetsing van 31 maart 2020 annuleert hij vanwege de coronamaatregelen, zo laat hij op 24 maart 2020 weten. Okee, op 25 juni 2020 dan, maar wel eerst de oriëntatievragenlijst invullen, reageert de NBA.

De accountant meldt op 18 juni 2020 dat hij op het kantoor geen bezoek wil ontvangen omdat daar mensen werken die extra kwetsbaar zijn voor het coronavirus. De NBA doet vier voorstellen om de hertoetsing toch te laten doorgaan op 25 juni 2020 en houdt daarbij rekening met de coronamaatregelen:

• op de locatie met voldoende ruimte om de 1,5 meter afstand te waarborgen; of
• langs digitale kanalen.

De NBA stemt in met de suggestie van de accountant om de hertoetsing na de zomer te doen. Eind juli stelt de NBA voor de hertoetsing te houden op 29 september 2020. De NBA vraagt de accountant de oriëntatievragenlijst in te vullen. Op 13 september laat de accountant weten dat hij wegens ziekte is “uitgeschakeld”. De NBA wil de hertoetsing deze keer laten doorgaan, omdat een tweede accountant werkzaam is in de praktijk. Op 23 september zegt de verantwoordelijke accountant in een telefoongesprek dat hij de toetsing niet wil laten doorgaan wegens de risico’s van een coronabesmetting.

Begin juni 2021 dient het NBA-bestuur een klacht tegen de accountant in bij de Accountantskamer. Twee dagen voor de zitting verzoekt de accountant de NBA hem te verwijderen uit het accountantsregister.

Klacht

De accountant weigert aanhoudend mee te werken aan een hertoetsing.

Oordeel

De klacht is gegrond.

Uitschrijving

De accountant heeft zich weliswaar laten uitschrijven uit het accountantsregister – zijn handelen en nalaten toen hij stond ingeschreven kan gewoon tuchtrechtelijk worden beoordeeld.

Onvoldoende medewerking

In 2012 heeft de Raad voor Toezicht tegen de accountant gezegd dat het kwaliteitsbeheersingssysteem binnen twee jaren op peil moet zijn. Bij een hertoetsing zal mede worden beoordeeld of de accountantspraktijk in voldoende mate opvolging heeft gegeven aan het goedgekeurde verbeterplan. De accountant is volgens artikel 5 van de VoKwb verplicht mee te werken aan zo’n hertoetsing. Hij heeft een verbeterplan ingediend, dat de NBA heeft goedgekeurd.

Daarna heeft echter geen hertoetsing plaatsgevonden. De vraag is of dat de accountant te verwijten valt en hij onvoldoende heeft meegewerkt. De klacht over onvoldoende medewerking bestaat uit twee onderdelen:

1. de accountant heeft niet meegewerkt aan het vaststellen van een datum en heeft de al geplande momenten afgezegd;
2. de accountant heeft ondanks vele herhaalde verzoeken geen oriëntatievragenlijst ingevuld.

Ad 1 Geen afspraak

De accountant verweert zich met het argument dat de NBA op zijn verzoek herhaaldelijk uitstel heeft verleend en dus niet achteraf mag klagen dat hij niet meewerkt. Volgens de Accountantskamer druist die opvatting in tegen de vele e-mailberichten waarin de NBA de datum probeert af te stemmen op de wensen van de accountant. Wel is het juist dat de NBA uitstel heeft verleend voor 2014 tot het tweede kwartaal van 2018. Maar de klacht gaat niet over het weigeren van een afspraak in die periode.

De accountant vindt dat de NBA maar moet aantonen dat er inderdaad zes hertoetsingsmomenten stonden gepland. Volgens de Accountantskamer toont de NBA dit inderdaad aan met het klaagschrift en de vijfenveertig brieven en de e-mailberichten. De accountant ontkent slechts bij één brief dat hij deze heeft ontvangen.

Tijdens de zitting bij de Accountantskamer heeft de accountant bevestigd dat het systeem van kwaliteitstoetsing een goede zaak is en dat hij daar achter staat. Maar uit zijn verweer heeft de Accountantskamer niet kunnen opmaken dat de accountant echt wilde meewerken aan de hertoetsing, want hij heeft:

• niet tot nauwelijks gereageerd op datumvoorstellen;
• geen enkel initiatief genomen om een alternatieve datum te plannen waarop hij kon laten zien dat hij het verbeterplan heeft doorgevoerd.

De NBA hoeft niet te overleggen over toetsingsmomenten. Volgens de VoKwb maakt de NBA eenzijdig de dag(delen) bekend, waarna eventueel uitstel mogelijk is. Strikt genomen geeft de VoKwb de accountant dus geen enkele rol bij het maken van een afspraak voor hertoetsing. Maar als de accountant de afspraken annuleert, mag van hem worden verwacht dat hij hierin een actieve houding aanneemt.

Volgens de accountant konden er na 30 maart 2020 geen hertoetsingen op zijn kantoor worden gehouden, omdat het dringende overheidsadvies was zoveel mogelijk thuis te werken vanwege coronabesmettingsgevaar. De NBA bleef echter aandringen op een afspraak op kantoor, terwijl zij niet kon aantonen dat de toetsers niet besmet waren met het coronavirus. Het ligt dus niet aan de accountant, vindt hij.

De Accountantskamer wijst erop dat de NBA enkele voorstellen heeft gedaan om de hertoetsing te doen waarbij de coronamaatregelen in acht zouden worden genomen. De accountant heeft al die voorstellen afgewezen in plaats van te komen met alternatieven.

De oriëntatievragenlijst

Volgens de accountant heeft hij de vragenlijst wél ingevuld, maar dat gelooft de Accountantskamer niet, mede gezien zijn tegenstrijdige verklaringen. Op de zitting heeft de NBA uitgelegd dat de vragenlijst online wordt ingevuld. Als de accountant dat had gedaan, had hij een ontvangstbevestiging of een ander document moeten kunnen overleggen. In zijn e-mail van oktober 2020 schrijft hij echter aan de NBA dat hij niet kan inloggen om de vragenlijst in te vullen. Dat is in tegenspraak met zijn stellige bewering dat hij de vragenlijst wél heeft ingevuld.

Op de zitting heeft de accountant verder beweerd dat hij met de toetsers heeft afgesproken dat hij de vragenlijst tijdens de toetsing zou overleggen. Dat suggereert dat hij de vragenlijst niet online heeft ingevuld. Bovendien had hij de vragenlijst dan moeten overleggen in deze procedure.

De Accountantskamer kan niet vaststellen dat de accountant de oriëntatievragenlijst heeft ingevuld en vindt daarom dat de accountant ook daardoor onvoldoende heeft meegewerkt aan het ordentelijke verloop van de hertoetsing. Weliswaar staat in de VoKwb geen expliciete verplichting om de vragenlijst in te vullen. Maar de Accountantskamer vindt het een redelijke eis, die valt onder de algemene verplichting om mee te werken uit artikel 5.

Conclusie

De accountant heeft een patroon laten zien van niet reageren op e-mailberichten, geplande hertoetsingen op een laat moment afzeggen en niet invullen van de oriëntatievragenlijst. Daarom is de klacht dat hij onvoldoende heeft meegewerkt aan de hertoetsing gegrond.

Maatregel

Doorhaling met een niet-herinschrijvingstermijn van twee jaar.

Het stelsel van kwaliteitsbeheersing is de basisvoorwaarde voor de goede uitoefening van het beroep van accountant. Het is aan de accountant te wijten dat hij daarop niet toetsbaar was. Hij geeft geen enkele blijk van inzicht in zijn fout - in de e-mailberichten aan de NBA, noch in zijn verweerschrift, noch op de zitting. De accountant legt de schuld bij de NBA, terwijl hij zelf ernstig tekort is geschoten in zijn meewerkverplichting.

Er wordt meegewogen dat de accountant gedurende meerdere jaren afspraken heeft ontdoken. Kon je in het begin wellicht nog spreken van onmacht, gaandeweg werd dat onwil, terwijl het meewerken aan hertoetsing elementair is. Dat de accountant zich per 31 oktober 2021 heeft laten uitschrijven, is geen reden om de maatregel te matigen. De accountant is kennelijk pas in actie gekomen toen deze klacht werd ingediend.

Annotatie Lex van Almelo

Wie de tuchtrechtspraak over periodieke (her)toetsing doorneemt, zal het opvallen dat de beroepsorganisatie soms ongelooflijk veel geduld heeft met tegenstribbelende leden. De accountant in deze zaak heeft de NBA zes jaar aan het lijntje weten te houden. Hij reageerde na een negatieve toetsing nog wel goed door tijdig een adequaat verbeterplan in te dienen. Maar toen kwam de klad erin. Hij kreeg eerst ruim vier jaar vrijstelling, omdat hij bezig zou zijn met een fusie of het kantoor zou sluiten. Daarna kwam hij steeds met een andere reden om het voorstel voor een hertoetsingsdatum af te wimpelen of een geplande afspraak af te zeggen.

De laatste afspraken konden volgens hem niet doorgaan vanwege de coronarisico’s, de coronamaatregelen en ziekte (corona?). De accountant kwam pas twee dagen vóór het behandelen van de tuchtklacht in actie: hij vroeg de NBA hem uit te schrijven uit het register. De Accountantskamer heeft nog best veel woorden nodig om het gebrek aan medewerking – dat ook slaat op het niet-invullen van de oriënterende vragenlijst – te veroordelen. Dat komt mede door het soms vermakelijke verweer van de accountant. Hoewel deze zich heeft laten uitschrijven, gooit de tuchtrechter er voor de zekerheid een doorhaling tegen aan. Omdat je het met bepaalde accountants nooit weet, mag hij pas over twee jaar een poging doen om zich weer in te schrijven. Hopelijk ligt het coronaleed dan achter ons.

De uitspraak leert dat de NBA eenzijdig de toetsingsdag kan bepalen en dat je verplicht bent mee te weken aan een hertoetsing. Die meewerkplicht houdt ook in dat je vooraf de vragenlijst invult. En dat allemaal omdat een kwaliteitsstelsel van fundamentele betekenis is voor de beroepsuitoefening.