Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

De curator van een groep failliete ondernemingen laat twee forensisch accountants de juistheid van de jaarrekening 2011 onderzoeken. De curator vraagt hiervoor het controledossier aan de accountant, die een goedkeurende verklaring verstrekte bij de jaarrekening. Diens kantoor schakelt een jurist in, die antwoordt dat er geen juridische basis is voor het verzoek. Hij verwijst de onderzoekers naar het management.

Het kantoor weigert ook te antwoorden op de verzoeken die de curator in een brief doet, te weten:

• goed inzicht geven in de verrichte werkzaamheden;
• tekst en uitleg geven over de aanpak van de controle van de jaarrekeningen, waaronder de jaarrekening 2011;
• aangeven welke gegevens hij heeft gekregen van de vennootschappen;
• aangeven welke vragen hij heeft gesteld aan het bestuur en/of specifieke medewerkers van de vennootschappen en welke antwoorden hij daarop kreeg;
• aangeven welke controles hij heeft uitgevoerd en wat daarvan het resultaat was.

Omdat de accountant nergens antwoord op geeft, dient de curator een klacht in tegen de controlerend accountant.

Klacht

De accountant:

1. was niet bereid over zijn rol verantwoording af te leggen aan de curator en heeft de curator belemmerd bij het uitoefenen van diens wettelijke taak om het faillissement te onderzoeken;
2. heeft bij het beoordelen van de continuïteitsveronderstelling vermoedelijk niet die werkzaamheden verricht die je op grond van wet- en regelgeving van hem mocht verwachten.

Oordeel

Klachtonderdeel 1 is deels gegrond.

Ad 1

Volgens de curator is een accountant op grond van het Burgerlijk Wetboek (artikel 7:403 lid 2, over de verplichtingen van de opdrachtnemer) verplicht een afschrift van het controledossier te verstrekken. De Accountantskamer is het daarmee niet eens. Dit wetsartikel is namelijk geen basis voor een algemene en onbeperkte verantwoordingsplicht van een accountant tegenover zijn opdrachtgever, laat staan aan de curator in het faillissement van die opdrachtgever. Ook de VGBA biedt daarvoor geen basis.

Soms moet de accountant wel (afschriften van) stukken verstrekken gezien:

• de aard van de werkzaamheden;
• de deskundigheid van de opdrachtgever;
• de specifieke feiten en omstandigheden van het geval.

In dit geval doet die situatie zich niet voor. De curator heeft in zijn brieven aan de accountant niet duidelijk gemaakt:

• wat de onderzoeksbevindingen omtrent de oorzaak van de faillissementen waren;
• welke specifieke tekortkomingen het verstrekken van (delen van) het accountantsdossier zouden rechtvaardigen;
• welk belang hij had bij zijn verzoek.

De accountant heeft daarom geen fundamenteel beginsel uit de VGBA geschonden. De Accountantskamer begrijpt de terughoudendheid van de accountant goed, net als diens verzoek om meer duidelijkheid over de noodzaak. De curator suggereerde in zijn brieven namelijk van meet af aan dat de accountant tekort is geschoten en rekening moest houden met een schadeclaim, zonder duidelijk te maken waarin de accountant dan tekortgeschoten was.

Om die reden hoefde de accountant de curator en de ingeschakelde onderzoekers ook geen inzicht in het dossier te geven tijdens een gesprek. De accountant kon zich in een gesprek namelijk niet adequaat verdedigen tegen de verwijten en de claim die daarop wellicht zou worden gebaseerd, omdat niet duidelijk was:

• of de curator doelde op mogelijke tekortkomingen in de controle van de continuïteitsveronderstelling;
• of die tekortkomingen verband hielden met de faillissementen.

Niettemin moet een accountant op grond van het fundamentele beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid bereid zijn desgevraagd algemene informatie te verstrekken aan zijn opdrachtgever en de curator over de werkzaamheden die hij heeft uitgevoerd. Artikel 7:403, lid 2 schrijft bovendien zonder enig voorbehoud voor dat een opdrachtnemer zich tegenover de opdrachtgever verantwoordt over hoe hij zich van de opdracht heeft gekweten. Deze algemene informatieverplichting sluit ook aan bij de informatieverplichtingen uit NVCOS 260 en 570. De algemene informatieverplichting bestaat ook als in het verzoek om informatie wordt gezinspeeld op een schadeclaim, al is enige terughoudendheid dan zeker verdedigbaar.

In dit geval had de accountant bereid moeten zijn het merendeel van de vragen uit de brief te beantwoorden. Omdat de accountant op geen enkele wijze verantwoording wilde afleggen, heeft hij in strijd gehandeld met het vakbekwaamheids- en zorgvuldigheidsbeginsel.

Ad 2

De cijfers waaraan de curator refereert, kende accountant niet toen hij zijn goedkeurende accountantsverklaring afgaf. De curator heeft ook de rest van dit verwijt onvoldoende onderbouwd.

Maatregel

Geen.