Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een onderhoudsbedrijf bestaat uit een aantal vennootschappen en een stichting. Een dga moet het financieel beleid wegens ziekte ruim twee jaar overlaten aan de drie bestuurders van de stichting. De dga leent de werkmaatschappij van het concern geld en staat borg voor een banklening.

Een registeraccountant geeft een goedkeurende verklaring af bij de geconsolideerde jaarrekeningen over 2010 van de beheer-bv, waarin de jaarcijfers van een werkmaatschappij en de groeps-bv zijn opgenomen.

Het kantoor van de accountant stelt over 2011 de jaarrekeningen samen van deze vennootschappen, die dat boekjaar niet langer controleplichtig zijn. De samenstellers stuiten op signalen van fraude bij de werkmaatschappij. Daar is de post onderhanden werk op 1,7 miljoen euro gesteld, terwijl dat de helft had moeten zijn.

Eén van de stichtingsbestuurders heeft deze post stelselmatig opgekrikt met een fictief project, dat wel op een door hem gefabriceerde uitdraai voorkwam, maar niet in het systeem, zo blijkt achteraf. Ultimo 2011 blijkt het eigen vermogen van de werkmaatschappij 3,3 miljoen euro negatief en het resultaat een verlies van 9,4 ton.

De controlerend accountant trekt de goedkeurende verklaring in. Als de werkmaatschappij failliet wordt verklaard, spreekt de bank de dga en zijn vennootschappen aan voor de schuld van 1,7 miljoen euro. De dga en zijn vennootschappen claimen deze schade vervolgens bij het accountantskantoor en dienen een klacht tegen de controlerend accountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De registeraccountant heeft:

1. ten onrechte een goedkeurende verklaring verstrekt bij de geconsolideerde jaarrekening 2010 van de beheer-bv;
2. onvoldoende informatie gegeven aan de klagers nadat hij de goedkeurende verklaring heeft ingetrokken;
3. de dga niet geïnformeerd over de (fiscale) gevolgen van de (niet-zakelijke) geldleningen die de dga (in)direct verstrekte aan de werkmaatschappij.

Oordeel

De klachtonderdelen 2 en 3 zijn onvoldoende onderbouwd; klachtonderdeel 1 is deels gegrond.

Ad 1

De accountant heeft aanvullende controlewerkzaamheden uitgevoerd en is “sensitief” geweest voor het risico van fraude als gevolg van een gebrek aan functiescheiding. Daarmee heeft hij gehandeld volgens paragraaf 30 en volgende van de (destijds geldende) NV COS 240. De klagers hebben niet aannemelijk gemaakt dat de accountant tekort is geschoten in de opzet of uitvoering van zijn controlewerkzaamheden voor zover het de journaalposten, het verrichten van een diepgaande afloopcontrole en het goed onderzoeken van de nacalculatie op individuele projecten betreft.

Dat geldt echter niet voor de controlewerkzaamheden ten aanzien van de vier pagina’s tellende lijst van de post onderhanden werk. De accountant had geconcludeerd dat de stichtingsbestuurder een volledige bevoegdheid had en dat dit een risico inhield dat hij de resultaten flatteerde. Op basis van (de destijds geldende) NV COS 315 moest hij de risico’s van een afwijking van materieel belang onderkennen en inschatten door inzicht te verwerven in de entiteit en haar omgeving.

Hij heeft inderdaad risico’s van materieel belang geïdentificeerd waarop hij (volgens de destijds geldende NV COS 330) adequaat had moeten inspelen. Paragraaf 9 van de toen geldende NV COS 500 schreef voor dat de accountant kijkt of de informatie die afkomstig is van de entiteit voldoende betrouwbaar is voor de doeleinden van de accountant. Hij moet zorgen voor voldoende controle-informatie om de nauwkeurigheid en volledigheid van die informatie te beoordelen.

Zo had de accountant:

• de betrouwbaarheid van de output uit een IT-systeem en de opzet en werking daarvan (de zogenaamde IT general controls) moeten beoordelen;
• moeten vaststellen of wat hij ontving ook daadwerkelijk een (standaard)lijst uit het systeem was;
• moeten vaststellen of er een nabewerkingsmogelijkheid is die extra controlewerkzaamheden vereiste.

De accountant zegt dat hij de authenticiteit van de lijst heeft vastgesteld door te constateren dat dit een originele print betrof, voorzien van datum en doorlopende nummering. Onder deze omstandigheden had hij de lijst van deze post in ieder geval ook moeten controleren door de totaaltelling na te tellen. Hij had niet mogen volstaan met de detailcontroles van geselecteerde onderhanden projecten. Door de aard van zijn (controle)werkzaamheden was hij verplicht meer verifiërende werkzaamheden uit te voeren.

Door die na te laten heeft hij de fundamentele beginselen van deskundigheid en zorgvuldigheid respectievelijk van professioneel gedrag geschonden.

Maatregel

Waarschuwing.