Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

De dga van Dental Depot Groningen, Medidenta en Roveka is sinds 1995 verwikkeld in een conflict met MTN Accountants en Adviseurs, dat teveel zou hebben gefactureerd voor administratieve en fiscale werkzaamheden. Na het overlijden van de dga zet zijn zoon de civiele procedure tegen MTN voort. In die procedure benoemt het Gerechtshof te Arnhem een registeraccountant als gerechtelijk deskundige.

Vier maanden nadat de gerechtelijk deskundige zijn rapport heeft uitgebracht komt de zoon met een rapport dat hij door een zelfgekozen registeraccountant heeft laten opstellen. Deze accountant heeft onderzoek gedaan “naar aanleiding en op basis van de alsnog teruggevonden administratieve bescheiden” van één van de vennootschappen. Deze partijdeskundige spreekt in het rapport het vermoeden uit dat de gerechtelijk deskundige op nagenoeg alle punten tot andere conclusies zou zijn gekomen als hij had kunnen beschikken over de teruggevonden gegevens. De partij-accountant voegt al zijn aantekeningen en overzichten bij en spreekt de bereidheid uit om een en ander mondeling toe te lichten in een gesprek met de gerechtelijk deskundige.

De zoon legt het rapport over aan het hof, dat geen aanleiding ziet de gerechtelijk deskundige daarover nader te bevragen. In zijn arrest neemt het hof de conclusies uit het rapport van de gerechtelijk deskundige over en maakt korte metten met het partijrapport.

De zoon dient een klacht in tegen de gerechtelijk deskundige. De Accountantskamer verklaart de klacht ongegrond.

Beroepsgronden

1. de Accountantskamer had de opdracht moeten toetsen aan NVCOS 3000 voor assurance-opdrachten;
2. de accountant heeft niet objectief, niet deskundig en onzorgvuldig gehandeld door slechts een deel van de informatie te gebruiken;
3. de accountant had het deskundigenrapport moeten rectificeren of het gerechtshof nadere informatie moeten verstrekken;

Oordeel

Het beroep is ongegrond.

Ad 1

Volgens de NVCOS is een assurance-opdracht een opdracht waarbij de accountant “een conclusie formuleert die is bedoeld om het vertrouwen van de beoogde gebruikers, niet zijnde de verantwoordelijke partij, in de uitkomst van de evaluatie van of de toetsing van het object van onderzoek ten opzichte van de criteria, te versterken”.

Gezien de werkzaamheden van de gerechtelijk deskundige en de betekenis van zijn rapport voldoet de opdracht niet zonder meer aan deze definitie. Het rapport is weliswaar zeer belangrijk in de gerechtelijke procedure, maar de partijen kunnen daarover nog debatteren in de procedure en de rechter kan er eventueel van afwijken.

In de regel is de opdracht om als gerechtelijk deskundige op te treden (juist) geen assurance-opdracht, zo blijkt ook uit de Praktijkhandreiking 1111 van NIVRA en NOvAA. Daarin wordt deze opdracht aangemerkt als een overige opdracht. De deskundige voerde de werkzaamheden weliswaar uit voordat die Praktijkhandreiking werd ingevoerd. Maar de opvatting van de beroepsorganisatie over de aard van deze opdrachten was voordien ook “valide”.

Zelfs als het toch om een assurance-opdracht ging, was het Stramien voor assurance-opdrachten - de context waarbinnen Standaard 3000 moet worden gelezen - niet van toepassing. Daarin staat namelijk (paragraaf 14, aanhef en onder a) dat opdrachten om op te treden als getuige in rechtszaken met betrekking tot verslaggeving, controleaangelegenheden, belastingen en overige aangelegenheden niet volgens het Stramien hoeven worden uitgevoerd.

In het Stramien is het International Framework for assurance engagements van de International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) geïmplementeerd. In dat framework wordt gerept van “engagements to testify in legal proceedings regarding accounting, auditing, taxation or other matters”. Daarbij kan de term ‘testify’ ook worden opgevat in de ruimere betekenis van ‘verklaren’. 

Standaard 3000 was hier dus niet van toepassing.

Ad 2

In een bijlage bij het rapport staat een overzicht van de stukken die de accountant als deskundige heeft gekregen en gebruikt. Op de zitting bij het college zei de accountant dat het verzamelen van informatie moeizaam verliep en dat hij pas vanaf september 2009 alle benodigde stukken had. Hij heeft duidelijk gemaakt waarom hij geen aanleiding zag om het deskundigenrapport aan te passen. In beroep heeft de klager niet duidelijk gemaakt waarom de destijds bekende informatie onvoldoende was.

Ad 3

Een accountant die als deskundige een eindrapport heeft uitgebracht, hoeft de civiele rechter die hem als deskundige heeft benoemd in het algemeen niet te melden dat nieuwe gegevens zouden kunnen leiden tot andere conclusies. Die verplichting volgt ook niet uit de ‘Leidraad deskundigen in civiele zaken’. Daarin staat (onder punt 37) dat de deskundige opmerkingen en verzoeken kan negeren als die na de gestelde termijn binnenkomen en hij het rapport al heeft ingeleverd bij de rechtbank of het hof. De partijen kunnen die informatie alsnog overleggen aan de rechter, die de partijen en de deskundige daarover zo nodig zal horen en zal beslissen wat er moet gebeuren.

Het college gaat er daarom van uit dat de accountant zijn opdracht had voltooid door zijn deskundigenrapport uit te brengen en dat hij nadien geen nadere werkzaamheden meer hoefde uit te voeren. Onder bepaalde omstandigheden is het denkbaar dat de gerechtelijk deskundige uit eigen beweging de rechter moet benaderen nadat hij het eindrapport heeft uitgebracht. Maar in dit geval is daar geen sprake van, mede omdat de accountant de klager eerder ruimschoots de gelegenheid had geboden om nadere gegevens te verstrekken. De klager heeft die gelegenheid “om hem moverende redenen” echter niet aangegrepen.

Bovendien blijkt uit het arrest van het gerechtshof dat de zoon – mede op basis van het rapport van zijn eigen accountant - kritiek heeft kunnen uiten op het deskundigenrapport, maar dat die kritiek geen reden was om de gerechtelijk deskundige nader aan de tand te voelen.

Volgens het hof doet het rapport van de partijdeskundige die de zoon heeft ingeschakeld geen afbreuk aan het oordeel van de gerechtelijk deskundige. Met name omdat de partijdeskundige tot een lager factuurbedrag kwam aan de hand van zijn eigen normen voor de verwerking van mutaties, facturen, memoboekingen en lonen en niet aan de hand van de daadwerkelijk bestede tijd.

Maatregel

Geen.

Annotatie Lex van Almelo

In deze zaak vecht (de zoon van) een cliënt het rapport aan van een accountant die het gerechtshof heeft benoemd tot deskundige. Daarvoor gebruikt de cliënt het rapport van een accountant die hij zelf heeft ingeschakeld. Van een partijdeskundige dus.

Het rapport van de partijdeskundige staat in deze zaak niet ter discussie. Het gerechtshof heeft daar korte metten mee gemaakt in de civiele procedure. In een tuchtrechtelijke procedure had de Accountantskamer een klacht tegen de partijdeskundige wellicht gegrond verklaard. Het rapport van een partijdeskundige mag namelijk niet eenzijdig zijn en de objectieve waarheidsvinding belemmeren. Omdat er aspecten van assurance aan zitten, moet het een deugdelijke grondslag hebben. Zie onder meer: 13/829 Wtra AK, 13/1328 Wtra AK, 12/2295 Wtra AK, 10/463 Wtra AK, 13/1008 Wtra AK, en 11/902 en 11/903 Wtra AK.

Ook het rapport dat een gerechtelijk deskundige maakt, moet natuurlijk deugen en evenwichtig zijn. Maar de gerechtelijk deskundige hoeft niet te voldoen aan het Stramien voor assurance-opdrachten. De argumenten daarvoor ontleent het college aan het Stramien zelf, aan Praktijkhandreiking 1111 en aan het International Framework for assurance engagements. De opdracht aan een gerechtelijk deskundige past niet binnen de definitie van assurance-opdracht, mede omdat de partijen nog kunnen debatteren over het rapport in de procedure en de rechter er eventueel van kan afwijken. Dat laatste argument geldt natuurlijk ook voor een partijrapport dat in een gerechtelijke procedure wordt gebruikt.