Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een vrouw heeft met haar man een firma die communicatiesystemen importeert uit de Verenigde Staten en verhandelt in onder meer Europa en Azië. Een registeraccountant verzorgt de aangifte omzetbelasting van de vof, stelt de jaarrekening samen, verzorgt de privé-aangiften inkomstenbelasting van de vennoten en verwerkt de administratie, die de vrouw bijhoudt.

In 2006 brengen zij hun onderneming onder bij een ander accountantskantoor. Dit kantoor begeleidt de oprichting van de holding-bv met twee werkmaatschappijen en doet daarna alle accountancywerkzaamheden. De aandelen in de holding worden op advies van het kantoor – anders dan voorheen – fifty/fifty verdeeld.

Een belastingadviseur van het eerste accountantskantoor ontvangt een beschikking van de Belastingdienst waarbij de (fiscale) verkrijgingsprijs van de aandelen van de man in de holding is vastgesteld op 205 duizend en die van de vrouw, zijn voormalige cliënt, op 125 duizend euro.

In augustus 2007 krijgt het eerste accountantskantoor de opdracht om de jaarrekeningen 2006 samen te stellen van de vennootschappen van de vrouw en de man. Het tweede kantoor blijft de aangiften inkomstenbelasting en de loonadministratie verzorgen. Een assistent-accountant onderhoudt de contacten namens het eerste kantoor. De registeraccountant van dat kantoor geeft samenstellingsverklaringen af bij de jaarrekeningen van over 2006, 2007 en 2008.

In 2008 schakelen de man en de vrouw Binck Bank in om namens de vrouw te beleggen. In 2010 sluit de vrouw een beleggingsovereenkomst met Today’s Brokers. Het geld dat de vrouw door Today’s Brokers laat beleggen, bestaat vooral uit liquide middelen die haar man in privé over heeft. De opnames van de vrouw worden verwerkt in de ongesplitste rekening-courant directie en aldus verantwoord in de jaarrekening over 2008.

De assistent-accountant dringt in het voorjaar van 2011 herhaaldelijk aan op informatie ten behoeve van de jaarcijfers 2009 en de deponering daarvan. Hij krijgt de verzochte informatie pas later, als de vrouw haar schaamte over de fors negatieve beleggingsresultaten in 2009 en 2010 overwonnen heeft. De assistent bespreekt de verliezen en de grote sommen geld die de vrouw uit de vennootschap heeft gehaald met de man. De assistent stelt onder meer voor de agioreserve te gebruiken om de aandelen in te kopen.

Ook wordt de mogelijkheid van een dividenduitkering aan het einde van het jaar besproken. De vrouw kiest ervoor agio te laten vrijvallen en vraagt de brief van de Belastingdienst over de verkrijgingsprijs van de aandelen aan een medewerker van het tweede accountantskantoor. De fiscalist van het tweede accountantskantoor legt daarna uit hoe de beschikking van de Belastingdienst kan worden ingepast in het gebruik van de agioreserve. Verder geeft hij onder meer aan dat:

• de fiscus de ingebrachte goodwill niet fiscaal erkent, zodat die niet meetelt voor de verkrijgingsprijs;
• de fiscus 90 procent van de liquide middelen aanmerkt als privé, zodat 291.840 euro niet is ingebracht;
• de verkrijgingsprijs daardoor voor beide aandeelhouders uitkomt op 30.320 euro negatief;
• de vrouw zijns inziens voor 330 duizend euro kan inkopen zonder dat te hoeven afstemmen met de fiscus;
• die inkoop dan in box 2 wordt belast tegen 25 procent;
• het agio bij één van de twee werkmaatschappijen 506.608 bedraagt;
• de rekening-courantschuld van de holding met dit bedrag kan worden verminderd;
• het zijn voorkeur heeft dat deze werkmaatschappij 1 miljoen euro dividend uitkeert aan de holding, omdat dit de schuld vermindert zonder dat hierover belasting hoeft te worden betaald.

In oktober 2011 geeft de holding 2300 nieuwe aandelen uit. De aandelenverhouding verandert hierdoor zo dat de man 61,5 procent van de aandelen heeft en de vrouw 38,5 procent. De statuten worden gewijzigd. Eind december 2011 keert de holding 1 miljoen euro dividend uit.

In november 2012 meldt de vrouw de assistent dat zij en haar man gaan scheiden en dat zij per 4 oktober 2012 haar werkzaamheden voor de onderneming heeft gestaakt. De registeraccountant waardeert de onderneming met het oog op de echtscheidingsprocedure. Bij het samenstellen van de jaarrekening 2011 maakt hij onderscheid tussen de echtelieden. De man heeft een vordering van 414.780 euro op de vennootschap en de vrouw een schuld van 1.017.069 euro.

In januari 2013 deponeert de assistent de jaarstukken, nadat de vrouw de conceptjaarrekening 2011 telefonisch heeft goedgekeurd.

In oktober 2013 leggen de accountant en de assistent op een algemene vergadering van aandeelhouders uit waarom de bedragen, die aan de vennootschap zijn onttrokken voor de beleggingen, alleen ten laste van de vrouw zijn gebracht. De accountant geeft onder meer aan dat:

• een en ander in de jaarrekening is omschreven op basis van gegevens die de vrouw heeft verstrekt;
• de onderliggende splitsing daarna is voorgelegd aan de vrouw en de man;
• de vrouw het niet eens was met de splitsing van de rekening-courant en dit is in de jaarrekening genoteerd;
• de jaarrekening op basis van de feiten en dus ook de akte is opgemaakt;
• in de jaarrekening wordt opgenomen dat er geen overeenstemming tussen de vennoten bestaat.

In de vergadering worden de jaarrekeningen goedgekeurd.

In september 2014 spreekt de Rechtbank Den Haag de echtscheiding uit. In die beschikking zegt de rechtbank onder meer dat vaststaat dat de vrouw:

• van 2008 tot en met 2011 zonder toestemming van de man “zeer aanzienlijke bedragen aan het ondernemingsvermogen en het privévermogen van partijen heeft onttrokken”;
• de bedoelde gelden heeft belegd en dat de gelden door negatieve beleggingsresultaten verloren zijn gegaan.

De vrouw dient een klacht in tegen de registeraccountant.

Klacht

De accountant heeft:

a. de opnames, die de vrouw en de man hebben gedaan in verband met privébeleggingstransacties en de aanschaf van een auto, niet goed verwerkt;

b. de vrouw ondeugdelijk geadviseerd over de aandelenuitgifte en de (gevolgen van de) verwatering van haar aandelenbelang en de uitkering van agio en dividend in 2011;

c. de belangen van de vrouw in verband met de echtscheidingsprocedure onvoldoende behartigd;

d. er daardoor voor gezorgd dat vrouw ongewild een minderheidsbelang heeft in de holding, is ontslagen als bestuurder op basis van een laag nettosalaris in plaats van hoge managementfee en volledig moet opdraaien voor de rekening-courantschuld in verband met beleggingsopnames.

Oordeel

De klacht is ongegrond.

Ad a

Volgens de Accountantskamer ligt het niet voor de hand dat een accountant bij het samenstellen van een jaarrekening de weergave van de post rekening-courant op eigen initiatief wijzigt ten opzichte van het jaar daarvoor. De vrouw heeft toegegeven dat zij:

• zonder juridische rechtvaardiging substantiële bedragen aan de vennootschap heeft onttrokken;
• deze onttrekkingen geheim heeft gehouden en geprobeerd toe te dekken.

De Accountantskamer vindt het daarom begrijpelijk dat de accountant mede met het oog op de echtscheiding aanleiding heeft gezien een en ander weer te geven in de jaarrekening. De Accountantskamer houdt er in zijn oordeel ook rekening mee dat de accountant de jaarrekeningen 2011 en 2012 heeft besproken, waarna hij in de toelichting bij de balans heeft opgemerkt dat de vrouw het niet eens was met de splitsing en de toerekening. De accountant heeft de weergave van de vorderingen in de jaarrekening zorgvuldig voorbereid en toegelicht.

Ad b en d

De accountant heeft de vrouw niet geadviseerd in het kader van de aandelenuitgifte en de uitkering van agio en dividend in 2011. Gezien het financiële debacle van de holding voelde de accountant zich verplicht de vrouw en de man te verwijzen naar een fiscalist. Deze fiscalist heeft de vrouw geadviseerd en in samenspraak met een notaris gezorgd voor een stappenplan en de benodigde notariële documenten.

De accountant kan niet verantwoordelijk worden gehouden voor het handelen of nalaten van de fiscalist en de notaris die daarop elk via eigen tuchtrecht aanspreekbaar zijn. De accountant was vaktechnisch niet betrokken bij de inhoud, totstandkoming en uitvoering van het advies van zijn kantoorgenoot/fiscalist. Er zijn ook geen andere redenen om hem tuchtrechtelijk verantwoordelijk te houden voor dit advies. Volgens de Accountantskamer hoefde de accountant hierbij ook geen proactieve rol te spelen, omdat hij optrad als accountant van de vennootschap en niet van de vrouw in privé.

Ad c

De vrouw heeft dit verwijt onvoldoende met feiten onderbouwd. Bovendien is op geen enkele wijze gebleken dat de accountant de vrouw in haar echtscheidingsprocedure als adviseur heeft bijgestaan of hoorde bij te staan.

Maatregel

Geen.