Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een accountant in business krijgt in 2011 van een advocaat de opdracht te onderzoeken of een beleggingsfonds wel in ‘echte’ obligaties belegt. De advocaat weet zeker van niet en voert daarover een procedure namens meerdere beleggers. De advocaat voorziet de accountant van jaarrekeningen, een prospectus en een financiële bijsluiter.

De accountant brengt rapport uit en na enig aandringen herformuleert hij zijn conclusies als volgt: “Uit de bewoordingen gebezigd in de jaarverslagen t/m 2002 kan niet worden afgeleid dat met betrekking tot deze Portefeuilles is belegd in ‘echte’ obligaties’.”

De accountant brengt de advocaat in contact met  een deskundige die een aparte onderzoeksopdracht krijgt van de advocaat. De accountant geeft de bevindingen van de deskundige door.

In februari 2012 komt de accountant met zijn conceptrapport ‘2e fase’. De advocaat wil dat hij zich uitspreekt over  de vervolgvragen of:

• de jaarrekening 2002 een getrouw beeld gaf;
• de jaarrekening voldeed aan de toepasselijk wettelijke bepalingen.

De accountant wil deze vragen niet beantwoorden, omdat hij niet beschikt over de onderliggende administratie. De advocaat betaalt de laatste nota van 4270 euro niet en dreigt de accountant met een klacht bij de Accountantskamer. De accountant neemt incassomaatregelen die leiden tot een civiele procedure.

In die procedure komt de advocaat met een tegenvordering op basis van bedrog, misleiding, oplichting en onrechtmatige daad. Hij eist het geld terug dat hij al aan de accountant heeft betaald. Ten overstaan van de rechter kondigt hij een tuchtklacht aan omdat het werk van de accountant ondeugdelijk is.

De advocaat doet in juli 2013 strafrechtelijk aangifte tegen betrokkene wegens valsheid in geschrifte, oplichting en poging tot oplichting van rechters en benadert de pers met dit nieuws.

In maart 2014 wijst de kantonrechter de eis van de accountant toe en de tegenvordering van de advocaat af. De advocaat moet dus betalen. Tegen dit vonnis loopt nog hoger beroep.

Ondertussen heeft de accountant een tuchtklacht ingediend tegen de advocaat. De Raad van Discipline verklaart die in augustus 2014 gegrond en berispt de advocaat, omdat hij:

• onduidelijk was over namens wie hij de opdracht verleende;
• de publiciteit heeft gezocht over de strafrechtelijke aangifte tegen de accountant.

De advocaat heeft hiertegen hoger beroep ingesteld en deze zaak loopt nog. Verder dient de advocaat een klacht tegen de accountant in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

1. in strijd met zijn opdracht geen zekerheid verschaft, geen duidelijke en heldere conclusies verwoord en had voor de wel getrokken conclusie geen deugdelijke grondslag, terwijl de accountant wist dat zijn rapport zou worden gebruikt in een civiele procedure en hij had moeten concluderen dat uit de jaarrekeningen blijkt dat alleen is belegd in opties en niet in obligaties;
2. verwarring veroorzaakt door twee afzonderlijke vragen gezamenlijk te beantwoorden;
3. verwarring gezaaid en de rechter misleid door in zijn onjuiste, vage en tegenstrijdige rapportages te schrijven dat het fonds wel in obligaties heeft belegd, terwijl zonneklaar uit de jaarrekeningen blijkt dat het fonds alleen heeft belegd in opties en niet in obligaties;
4. samen met de deskundige, die hij heeft ingeschakeld, willens en wetens rapporten opgesteld, met een vals, vergaand onjuist c.q. vergaand misleidend antwoord op de onderzoeksvraag door steeds te stellen dat belegd is in obligaties, terwijl zij wisten en begrepen dat in de jaarrekeningen alleen beleggingen in opties en geen beleggingen in obligaties of andere vastrentende waarden stonden;
5. zijn rapportages onnodig lang gemaakt en zodoende de lezer misleid en onnodig uren geschreven en gedeclareerd;
6. in de civiele procedure gejokt dat:
• hij geen antwoord kon geven op de vraag of er nu wel of niet in obligaties was belegd;
• daarvoor boekenonderzoek nodig was;
• geen deugdelijke grondslag te vinden was voor de conclusie dat het fonds nooit heeft belegd in obligaties;
• hij op grond van de jaarrekeningen kon en mocht concluderen dat het fonds heeft belegd in obligaties;
7. samen met de deskundige willens en wetens de werkzaamheden niet verricht conform de opdrachten en de klager misleid door in de rapporten te schrijven dat het fonds in obligaties heeft belegd en zij alleen al op basis van de jaarrekeningen hadden moeten concluderen dat het fonds nooit heeft belegd in obligaties en de gebrekkige jaarrekeningen ten onrechte waren goedgekeurd door de controlerend accountant;
8. samen met de deskundige willens en wetens zijn verplichtingen tegenover de klager niet nagekomen door in de rapportages opzettelijk woorden en teksten uit documenten weg te laten maar wel in strijd met de werkelijkheid te schrijven dat (ook) is belegd in (zero coupon) obligaties;
9. in zijn verweerschrift van 11 juli 2014 willens en wetens onware feiten, onware omstandigheden en onware stellingen laten opnemen.

Oordeel

De klacht is ongegrond.

Ad 1, 2, 4, 7 en 8

Het verweer van de accountant komt erop neer dat de advocaat hem onder druk heeft gezet om de gewenste conclusie te trekken en dat de accountant dat alleen kon en wilde doen na onderzoek van de onderliggende administratie en/of brondocumenten bij het fonds. In de opdrachtbevestiging stond expliciet dat hij geen accountantscontrole of beoordelingsopdracht zou uitvoeren en gebruikers geen zekerheid konden ontlenen aan de bevindingen, tenzij er met zo veel woorden stond dat dat wel kon. Verder heeft de klager de deskundige een aparte opdracht gegeven en heeft deze deskundige zijn werk onafhankelijk van de accountant en zelfstandig gedaan, zodat de accountant niet vaktechnisch verantwoordelijk is voor het werk van de deskundige.

Volgens de Accountantskamer is een accountant alleen tuchtrechtelijk verantwoordelijk voor:

• zijn eigen handelingen en gedragingen;
• handelingen en gedragingen die onder zijn verantwoordelijkheid zijn verricht.

De accountant heeft geen bemoeienis gehad met de werkzaamheden en de rapportering van de deskundige. Dat hij de advocaat in contact heeft gebracht met de deskundige en dat de accountant heeft gefungeerd als ‘doorgeefluik’ betekent niet dat de Accountantskamer in deze tuchtprocedure het handelen en nalaten van de deskundige moet toetsen. Daarom zijn de onderdelen 4, 7 en 8 al deels ongegrond.

Als zijn rapportage een rol speelt in gerechtelijke procedures moet de accountant ook het algemeen belang dienen en ervoor zorgen dat zijn rapportage de waarheidsvinding door de rechter niet belemmert door het rapport te eenzijdig toe te spitsen op het standpunt en belang van de opdrachtgever. Soms kan het resultaat van onderzoek zo verwoord zijn dat de bevindingen wel degelijk concluderend zijn en er dus aspecten van assurance aan kunnen zitten. Zulke conclusies moeten berusten op een deugdelijke grondslag.

De klager verwart een en ander met elkaar en meent kennelijk dat een accountant in rapportages voor een gerechtelijke procedure conclusies moet trekken. De klager wijst daarbij ten onrechte op 10/463 Wtra AK, want daarin heeft de Accountantskamer alleen gezegd dat:

• een rapportage die volgens de paragrafen 5 en 6 van NVCOS 4400 is opgesteld conclusies mag bevatten als die een deugdelijke grondslag hebben;
• de rapportage dan zo moet zijn opgesteld dat die de objectieve waarheidsvinding niet belemmert.

In dit geval is de accountant voorzichtiger geweest dan de advocaat wilde. In essentie antwoordt de accountant in zijn rapport van 24 juni 2011 dat:

• de stelling - ‘dat circa 80% van de belegging in het Garantiefonds wordt gedaan in obligaties’ - niet kan worden onderbouwd met de informatie/documenten die de accountant had ontvangen;

In essentie antwoordt de accountant in zijn rapport van 15 februari 2012 dat:

• de beschikbaar gestelde informatie onvoldoende is om diverse vragen te beantwoorden;
• hij niet kan bevestigen dat het fonds onzorgvuldig noch zorgvuldig heeft gehandeld;
• hij niet met zekerheid kan antwoorden dat het fonds in echte aandelen heeft belegd, maar dat er meerdere aanwijzingen zijn dat er kennelijk niet is belegd in aandelen en obligaties;
• alleen nader onderzoek in de administraties van het fonds en de daarbij betrokken vennootschappen zekerheid kan bieden.

De hele klacht komt erop neer dat de accountant op basis van de jaarrekeningen, het prospectus, de financiële bijsluiter etc. meteen had moeten concluderen dat het fonds niet in obligaties belegde. De Accountantskamer vindt die stelling onhoudbaar gezien de inhoud van de rapportages en de overige stukken. Daardoor zijn niet alleen de klachtonderdelen 4, 7 en 8 ongegrond, maar ook de klachtonderdelen 1 en 3.

Ad 2 en 5

Voor de declaratieklacht moet de advocaat bij de burgerlijke rechter en/of de Raad voor Geschillen zijn. Bij de Accountantskamer kun je alleen terecht als de declaraties zo in strijd zijn met de zorgvuldigheid, integriteit of professionaliteit dat de accountant in strijd heeft gehandeld met het belang van een goede uitoefening van het accountantsberoep of met de gedrags- en beroepsregels. Dat is onder meer het geval als de accountant bewust en te kwader trouw onjuiste of misleidende declaraties indient. Daarvan is in dit geval geen sprake.

De klacht over de manier waarop de accountant zijn rapportages/beantwoording heeft opgesteld, is ook niet gegrond. Hiervoor bestaan namelijk geen concrete instructies en de Accountantskamer ziet ook niet welke concrete gedrags- en beroepsregels de accountant zou hebben overtreden. Weliswaar zijn sommige formuleringen hier en daar niet geheel optimaal, maar de uitkomsten zijn helder en duidelijk. Van tuchtrechtelijke verwijtbaarheid is dan ook geen sprake. Bovendien heeft de advocaat destijds geen commentaar gegeven op de omstreden aspecten in de concepten.

Ad 6

Volgens vaste rechtspraak van de Accountantskamer mag de accountant het civielrechtelijk standpunt innemen dat hij wil, behoudens bijzondere omstandigheden. Zulke omstandigheden zijn bijvoorbeeld dat het standpunt:

• bewust onjuist of misleidend en dus te kwader trouw blijkt te zijn;
• en/of door een redelijke en goed geïnformeerde derde als schadelijk zal worden gezien voor de goede naam van het accountantsberoep.

Dus zelfs als (achteraf) zou worden vastgesteld dat de accountant er inhoudelijk naast zat – omdat hij bijvoorbeeld geen deugdelijke grondslag had voor zijn bevinding/conclusie of over te weinig informatie beschikte om zekerheid te geven – brengt dit nog niet met zich mee dat hij zich in de civiele procedure niet zo mocht opstellen. Het is immers pas verwijtbaar als de accountant zich “bewust onjuist of misleidend” heeft opgesteld en dat is in dit geval niet aangetoond.

Ad 9

In een strafprocedure mag een verdachte straffeloos onwaarheden uiten, maar een accountant moet zich (óók) in een tuchtprocedure houden aan de fundamentele beginselen en het algemeen belang dienen. Hij mag het doel van tuchtrechtspraak - het weren en beteugelen van misslagen in de beroepsuitoefening - niet op oneigenlijke wijze frustreren door bijvoorbeeld informatie te geven waarvan hij weet dat die onjuist en/of misleidend is. Niet iedere onjuistheid in het verweer kun je zo zien - het moet wel gaan om een onjuistheid van enig gewicht. Een en ander zijn in dit geval niet aangetoond.

Maatregel

Geen.

De Accountantskamer wijst het verzoek van de (advocaat van de) accountant af om de klager te veroordelen in de kosten van de tuchtprocedure. De wet geeft die bevoegdheid namelijk niet.