Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een registeraccountant is de huisaccountant van een beheer-bv en haar dochter-bv. De aandelen van de beheer-bv zijn voor de helft in handen van de directeur en voor de andere helft van een werknemer. Vanwege een conflict wil de werknemer van de aandelen af. Hij vraagt eind april 2011 aan de accountant om deze te waarderen. De accountant komt in september tot een verkorte concept-waardebepaling van 593 duizend euro. De waarde op basis van "toekomstige liquiditeitsstromen geconsolideerd" komt uit op 153 duizend euro.

De werknemer heeft sinds 1996 een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. De accountant legt hem in oktober 2011 ineens een nieuw arbeidscontact voor, waaraan een geheimhoudings-, relatie- en nonconcurrentiebeding zijn toegevoegd. De werknemer ondertekent dit contract niet.

In dezelfde maand bespreekt de accountant met beide aandeelhouders de waarde van de aandelen en het bod op de aandelen van de werknemer. In dit gesprek komt aan de orde dat de werknemer een eigen accountant of adviseur zou moeten inschakelen.

De werknemer neemt een register valuator van een ander accountantskantoor in de arm en zegt zijn vertrouwen op in de accountant als begeleider van het proces. Hij wil ook niet dat de accountant blijft optreden voor de directeur, omdat dat indruist tegen diens rol als huisaccountant.

De werknemer wijst de accountant erop dat hij ook diens belang als aandeelhouder hoort te behartigen. Naar aanleiding daarvan voeren beiden een telefoongesprek. Volgens de werknemer zei de accountant daarin onder meer dat:

• hij vaktechnisch in de rol van accountant zat;
• die rol niet strookt met die van partijadviseur;
• dat "dat soort dingen (…) heel gevoelig" liggen in de branche;
• hij inderdaad niet als adviseur van de directeur alleen verder kon.

De accountant komt vijf dagen later – op 5 december 2011 - met zijn waarderingsrapport, waarin onder meer staat dat:

• de aandelen samen 202 duizend euro waard zijn;
• de aandelen 249 duizend euro waard zijn als het standpunt van de register valuator over het vastgoed van de onderneming wordt gevolgd.

De volgende dag herinnert de werknemer de accountant aan het telefoongesprek van zes dagen daarvoor. Hij schrijft : "Kennelijk bent u kort daarna op andere gedachten gekomen. (…) Als aandeelhouder heb ik ernstige bezwaren tegen de gang van zaken. Raadselachtig is hoe u sinds 21 oktober jl. zo vaak van pet heeft kunnen wisselen." De werknemer wil dat de accountant de bewering in het rapport rectificeert als zou hij akkoord zijn gegaan met het partijadviseurschap voor de directeur.

In april 2012 ontbindt de kantonrechter in Leeuwarden de arbeidsovereenkomst en kent de werknemer een ontslagvergoeding toe van 40 mille.

Medio 2013 gaat de ontslagen aandeelhouder akkoord met de verkoop van de aandelen voor 250 duizend euro. In september 2014 dient hij een klacht in tegen de accountant.

Klacht

De accountant:

a. is bij het begin van de opdracht niet oprecht geweest over zijn dubbelrol;

b. is ondanks de geuite bezwaren een sturende rol blijven spelen bij de uitkoop van de klager;

c. heeft zich niet beperkt tot de opdracht om de aandelen te waarderen, maar is gaan optreden als adviseur van de directeur;

d. heeft ten onrechte in een verslag geschreven dat de einddatum van de betalingsverplichting aan de ontslagen werknemers nog niet bekend zou zijn;

e. heeft zijn positie van huisaccountant misbruikt door bij de Belastingdienst kopieën op te vragen van de aanslagen vennootschapsbelasting van de bv waarin de werknemer zijn aandelen hield;

f. kwam in het uitkoopproces met een arbeidsovereenkomst die veel meer beperkende voorwaarden bevat dan de bestaande arbeidsovereenkomst (wat ook buiten de opdracht tot waardering viel);

g. heeft ten onrechte druk op klager uitgeoefend om de geboden prijs te accepteren;

h. heeft ten onrechte de tussentijdse cijfers van de beheer-bv niet aan beide aandeelhouders gegeven, terwijl die cijfers van belang waren voor de waardering van de aandelen;

i. heeft zich na beëindiging van de opdracht ten onrechte tegenover de nieuwe accountant van de klager gepresenteerd als de accountant van de klager;

j. heeft ten onrechte niet gereageerd op brieven en een mailbericht;

k. heeft ten onrechte alsnog geprobeerd de opdracht af te ronden, terwijl dit al niet meer gewenst was;

l. was partijdig en niet objectief door de waardering (op onjuiste gronden) bijzonder laag te stellen;

m. is niet professioneel en niet objectief geweest door de adviseur van de klager te verwijten dat hij diens cijfers heeft gebruikt;

n. heeft zonder te overleggen met de klager een ambitieus investeringsprogramma opgezet, dat alleen ten doel had de waarde van de onderneming te verkleinen;

o. heeft de over te nemen auto onrealistisch hoog gewaardeerd.

Oordeel

Klachtonderdeel d is niet-ontvankelijk, omdat daarover eerder geklaagd had moeten worden. Datzelfde geldt voor een deel van klachtonderdeel a. Dit klachtonderdeel is voor de rest gegrond, net als de onderdelen b, c en f. De rest van de klacht is ongegrond, omdat de verwijten onvoldoende zijn onderbouwd. Deze samenvatting beperkt zich hieronder tot de gegrond verklaarde onderdelen.

Als de accountant een onverwaarloosbare bedreiging niet signaleert of daartegen geen afdoende waarborg treft, levert dat een overtreding op van een fundamenteel beginsel, terwijl het niet toepassen van het conceptueel raamwerk een zelfstandige overtreding oplevert van het fundamentele beginsel van professioneel gedrag.

In dit geval is de accountant opgetreden voor beide partijen en daarmee doorgegaan nadat de werknemer had aangegeven dat hij zijn aandelen kwijt wilde. Hij heeft geen aandacht geschonken aan de bedreigingen voor zijn geheimhoudingsplicht, ook niet nadat de klager had getwijfeld aan diens onafhankelijkheid en het vertrouwen in hem had opgezegd. Dat de accountant ruggenspraak zou hebben gehouden met zijn externe compliance officer is nergens vastgelegd.

Gezien de gespannen relatie en het conflict tussen de klager en de directeur had verwacht mogen worden dat de accountant transparant was over zijn rol. Door zonder volledig transparant te zijn de opdracht af te ronden voor de directeur heeft hij onvoldoende distantie in acht genomen, ook al heeft hij het rapport aan de klager gestuurd.

De accountant heeft de belangen van de klager daadwerkelijk achtergesteld bij de belangen van de directeur. Dat blijkt uit het feit dat hij zich achter de belangen van de directeur heeft geschaard, ondanks de uitdrukkelijke waarschuwing van de klager om dat niet te doen. En hoewel hij in de opdrachtbevestiging voorspiegelde dat hij zou terugtreden als één van de opdrachtgevende aandeelhouders aan hem zou gaan twijfelen, is hij de belangen van de directeur blijven behartigen. Hij had de opdracht echter aan beiden moeten teruggeven.

De achterstelling blijkt ook uit het pardoes voorleggen van de arbeidsovereenkomst die nadelig was voor de werknemer. Volgens de accountant heeft hij dit gedaan om de werknemer te beschermen en diens WW-uitkering veilig te stellen door te vermijden dat de Belastingdienst bij de aangekondigde boekencontrole zou gaan twijfelen aan het arbeidscontract.

Volgens de Accountantskamer moest de accountant ook de belangen van de werknemer als mede-opdrachtgever dienen. Bovendien zijn de bedingen in fiscaalrechtelijk opzicht irrelevant.

Al met al heeft de accountant in strijd gehandeld met de fundamentele beginselen van objectiviteit respectievelijk deskundigheid en zorgvuldigheid respectievelijk van professioneel gedrag.

Maatregel

Waarschuwing. Ondanks uitdrukkelijk verbod en waarschuwing door de klager heeft de accountant volhard in zijn laakbare handelwijze. Daar staat tegenover dat hij zich een beetje, maar onvoldoende, bewust is geweest van de opdoemende bedreigingen en niet eerder tuchtrechtelijk is veroordeeld.