Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

De assistente was van januari 2009 tot maart 2014 accountmanager bij een accountantskantoor. In maart 2011 werd zij ingeschreven als registeraccountant en vanaf dat moment was zij openbaar accountant. Na het faillissement van het accountantskantoor in januari 2015 is zij elders gaan werken als ‘business controller’.

Het accountantskantoor controleerde de jaarrekeningen van de Eurocommerce Groep, die in 2012/2013 failliet ging. De groep hield zich bezig met:

• projectontwikkeling (via Eurocommerce Projectontwikkeling bv);
• beleggingen (via Eurocommerce Beleggingen bv);
• promotionele activiteiten (via Eurocommerce Promotie bv);
• de exploitatie van hotels en restaurants (via Eurocommerce Recreatie bv).

De Ferdinand Stinger Holding (FSH) is de eigenaar van Eurocommerce Holding. De groep wordt feitelijk bestuurd door een vader (drie stemmen) en zijn twee kinderen (ieder één stem).

De controlerend accountant voorzag de (geconsolideerde) jaarrekening 2010 van FSH zonder voorbehoud van een goedkeurende verklaring. In de jaarrekening stond onder meer dat:

• de opbrengsten waren gestegen naar 195 miljoen euro;
• het bruto bedrijfsresultaat was gestegen met 47,5 miljoen;
• het balanstotaal was gegroeid van 962 miljoen euro tot iets meer dan 1 miljard euro;
• ‘Projecten’ met 770 miljoen euro de grootste actieve post was;
• de langlopende ‘schulden aan kredietinstellingen’ met 589 miljoen euro de grootste passieve post was;
• de kortlopende ‘schulden aan kredietinstellingen’ 63 miljoen euro bedroegen;
• het groepsvermogen uitkwam op 230 miljoen euro.

De accountant heeft verschillende werkzaamheden uitgevoerd voor de controle van de jaarrekening 2010 van Projectontwikkeling, zoals:

• het ‘Werkprogramma voorraden’;
• het ‘Werkprogramma langlopende schulden’;
• het ‘Werkprogramma continuïteit’;
• het beantwoorden en beoordelen van diverse vragenlijsten en posten.

De vragenlijsten met documenten heeft de accountant op 26 mei 2011 ondertekend achter de vermelding ‘Vragenlijst beantwoord en gehele sectie beoordeeld’ dan wel ‘Beantwoord door’ met daarachter haar naam. Verder heeft zij controlewerkzaamheden uitgevoerd inzake Eurocommerce Promotie en de huurgaranties die de Eurocommerce Groep had verstrekt.

In oktober 2012 heeft een ‘reviewer’ van de SRA naar aanleiding van het faillissement van Eurocommerce een toezichtsgesprek gevoerd met het accountantskantoor “om na te gaan op welke wijze het kantoor heeft gehandeld in aanloop naar en naar aanleiding van het faillissement”. Het gesprek gaf geen aanleiding voor nader onderzoek.

Van september 2013 tot november 2014 is wel een strafrechtelijk onderzoek uitgevoerd, mede omdat Eurocommerce vervalste stukken had verstrekt en één van de banken daarvan aangifte had gedaan. Bij dit onderzoek werd het controledossier inzake de jaarrekeningen 2010 van de Eurocommerce-vennootschappen in beslag genomen.

Het Openbaar Ministerie dient een klacht in tegen de accountant.

Klacht

De accountant heeft bij de controle van de geconsolideerde jaarrekening 2010 van FSH:

• onvoldoende zorgvuldig gehandeld;
• onvoldoende professioneel kritisch en met te weinig diepgang gecontroleerd;
• controle-informatie onzorgvuldig dan wel onvoldoende vastgelegd.

Oordeel

De klacht is gegrond.

Tuchtrechtelijk aanspreekbaar

De Accountantskamer verwerpt om te beginnen de formele verweren van de accountant:

• zoals eerder gezegd mag het Openbaar Ministerie gegevens verstrekken aan de Accountantskamer;
• zoals eerder gezegd hoeft het Openbaar Ministerie niet alle stukken uit het gehele strafdossier te overleggen aan de beklaagde accountant;
• het Openbaar Ministerie hoefde geen rekening te houden met het toezichtsgesprek van de SRA;
• het Openbaar Ministerie hoefde niet eerst de klachtprocedure bij de NBA te volgen.

Dat zij niet de verantwoordelijke accountant was, maakt de klacht niet bij voorbaat ongegrond. Zij heeft immers zelfstandig werkzaamheden uitgevoerd voor de controle van enkele jaarrekeningen. Voor elke accountant die betrokken is bij een jaarrekeningcontrole, ook de niet-verantwoordelijke accountant, blijven de fundamentele beginselen namelijk gelden, zodat deze zijn/haar werkzaamheden deskundig en zorgvuldig moet uitvoeren. De accountant kan dus te allen tijde tuchtrechtelijk worden aangesproken op wat zij/hij zelf heeft gedaan, terwijl de verantwoordelijke accountant kan worden aangesproken op het geheel. Of derden kunnen zien wie de verantwoordelijk is en wie niet doet er niet toe.

De accountant heeft in ieder geval vragenlijsten, waarin de gehanteerde controlestukken worden opgesomd, gedateerd en ondertekend en enkele werkprogramma’s afgewerkt. Daarbij heeft zij vermeld wanneer zij welke controlestappen gezet en daarbij verwezen naar onderliggende controlestukken. Daarmee was zij vaktechnisch betrokken bij die controle-onderdelen en is daarop tuchtrechtelijk aanspreekbaar. (De vergelijking met deze uitspraak gaat mank, omdat de eindverantwoordelijk accountant in die zaak expliciet de omstreden beslissing had genomen).

Uit de namen (of initialen) en parafen bij de werkprogramma’s en vragenlijsten moet blijken wie de controlewerkzaamheden inhoudelijk heeft uitgevoerd. Volgens Standaard 230 (paragraaf 9 aanhef en sub b) moet de accountant de aard, timing en omvang van de uitgevoerde controlewerkzaamheden vastleggen, alsmede wie de controlewerkzaamheden heeft uitgevoerd en de datum waarop deze werden afgerond. Een accountant mag dus niet alleen het controledossier “administratief op orde brengen” en dan in de controledocumentatie vermelden dat zij/hij de controlewerkzaamheden heeft uitgevoerd.

De accountant heeft niet zelf de controlewerkzaamheden uitgevoerd die worden beschreven in de werkprogramma’s. Daarom had zij zichzelf in die controledocumenten niet als uitvoerder daarvan mogen presenteren. De ordenende accountant had haar naam en handtekening er alleen onder mogen zetten als zij de controlewerkzaamheden inhoudelijk grondig had geëvalueerd.

De accountant heeft erkend dat zij een inhoudelijke beoordeling heeft nagelaten en bewust heeft afgezien van een ‘review’ omdat de verantwoordelijke accountant/vennoot de controlewerkzaamheden zelf had uitgevoerd. Zij zag daarom geen aanleiding om de aard en diepgang van deze werkzaamheden te toetsen.

Maatregel

Waarschuwing.

De accountant heeft bewust niet inhoudelijk getoetst wat haar ter accordering is voorgelegd, te weten:

• werkprogramma’s en vragenlijsten over jaarrekeningenposten die zowel absoluut als relatief gezien van groot materieel belang waren;
• een controlecliënt die actief was op een onder druk staande markt.

Daarom had de accountant extra oplettend en professioneel-kritisch moeten zijn. Zij heeft haar rol als medecontrolerend accountant miskend en daardoor de fundamentele beginselen van deskundigheid en zorgvuldigheid en van professioneel gedrag “in aanmerkelijke mate” geschonden. Normaal gesproken zou dat een forse tuchtrechtelijke maatregel rechtvaardigen.

Zij was echter net afgestudeerd als accountant, onervaren in controle en als medewerker hiërarchisch ondergeschikt aan de controlerend accountant, die vennoot was. Daarom kan de Accountantskamer zich voorstellen dat zij zich niet voldoende vrij heeft gevoeld om te kijken of de controlehandelingen van de controlerend accountant voldeden en is de lichtste maatregel zwaar genoeg.

Andere uitspraken

• Over de klacht van de banken tegen de controlerend accountant
• Over de klacht van de curatoren tegen de controlerend accountant
• Over de klacht van het Openbaar Ministerie tegen de controlerend accountant