Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Eind december 1997 overlijdt een advocaat. Een gepensioneerd registeraccountant staat de weduwe bij. Aanvankelijk regelt zij haar bankzaken nog zelf, later doet de accountant haar betalingen online. Zijn vrouw treedt op als mantelzorger.

In 2004 benoemt de weduwe de accountant bij testament tot enig erfgenaam. In het testament wordt ook een aantal legaten geregeld.

In november 2005 koopt de accountant het huis van de weduwe voor 480 duizend euro. De weduwe huurt het huis voor 2200 euro per maand en zij leent de koopprijs van het huis aan de accountant.

De weduwe heeft samen met haar broer recht op een derde deel van hun voormalig ouderlijk huis. In haar testament heeft de weduwe dit erfdeel gelegateerd aan haar zuster. Haar broer is al overleden als de verkoop en eigendomsoverdracht van het huis aan de orde komt. Zijn aanspraak is overgegaan op zijn zoon en dochter. Zijn weduwe heeft het vruchtgebruik van de woning en regelt de verhuur.

In mei 2010 gaat de weduwe van de advocaat akkoord met het voorstel van haar schoonzus om de slecht renderende woning te verkopen. In januari 2011 zeggen alle betrokken familieleden ja tegen een uitgebracht bod.

De weduwe van de advocaat machtigt via de notaris haar nicht om het eigendom van de woning over te dragen. De accountant begeleidt haar naar het kantoor van de notaris om haar handtekening voor de volmacht te legaliseren.

In april 2011 passeert de notaris de transportakte. De verkoop levert de weduwe 166 duizend euro op. Dat het huis wordt verkocht als de weduwe van de advocaat nog leeft, leidt ertoe dat het legaat aan haar zuster vervalt.

Ondertussen heeft de accountant geld gereserveerd voor de legaten door vanaf een andere bankrekening genoeg saldo op een spaardepositorekening van de weduwe te zetten. De 166 duizend euro van het ouderlijk huis zitten daar echter niet bij.

In januari 2012 is het vermogen van de weduwe onder bewind gesteld op verzoek van familieleden. Een neef van de weduwe, die jurist is, wordt aangesteld als bewindvoerder. Als hij de accountant een maand later vraagt of er een testament is, zegt de accountant dat hij dat niet weet.

In maart 2012 overlijdt de weduwe.

De bewindvoerder en enkele nabestaanden dienen een klacht tegen de accountant in.

Klacht

De accountant heeft:

a. de weduwe er in 2004 toe aangezet een testament op te maken waarin hij, als informeel zaakwaarnemer, tot enig erfgenaam wordt benoemd;

b. in 2005 de woning van de weduwe gekocht onder de prijs;

c. de weduwe zowel technisch als financieel verwaarloosd en uitgebuit als informeel financieel zaakwaarnemer met zijn vrouw als mantelzorger;

d. de weduwe in zijn voordeel laten meewerken aan het opheffen van het legaat voor haar zuster;

e. gelogen toen de bewindvoerder hem begin februari 2012 vroeg of de weduwe een testament had.

Oordeel

De klachtonderdelen a, b en c zijn te laat ingediend en niet-ontvankelijk. De klachtonderdelen d en e zijn gegrond.

Ad d

De Accountantskamer vindt het aannemelijk dat de accountant wist hoe ongunstig het legaat voor de zuster zou uitpakken als de ouderlijke woning zou worden verkocht wanneer de weduwe nog leefde. Hij heeft immers wel gelden gereserveerd voor de financiële legaten van de weduwe, maar niet de 166 duizend euro voor het legaat aan de zuster. Kennelijk wist hij dat dit legaat alleen “in stenen” gold.

Het is ook “zeer aannemelijk” dat hij wist dat de weduwe hem in 2004 tot enig erfgenaam had benoemd. In februari 2011 leek hij immers precies te weten hoe groot de legaten waren. De Accountantskamer vindt het “volstrekt onaannemelijk” dat hij zich de precieze bedragen herinnerde uit een brief die hij had opgesteld voordat het testament werd opgemaakt. De accountant wist ook dat de opbrengst van de verkoop van de woning bij leven van de weduwe in zijn nalatenschap zou vallen.

Onder deze omstandigheden en gezien de geestelijke gesteldheid van de weduwe had hij bij zijn advisering en hulp bij deze transactie oog moeten hebben voor de belangenverstrengeling en waarborgen moeten treffen. Bijvoorbeeld door de transactie tegen te houden voordat het vermogen van de weduwe onder bewind was gesteld. In ieder geval had hij de weduwe niet actief moeten begeleiden bij de totstandkoming van deze transactie en het legaliseren van haar handtekening.

Desgevraagd heeft de accountant aangegeven dat hij geen bedreiging zag en ziet voor de objectiviteit.

Ad e

Op de vraag van de bewindvoerder kon de accountant volgens de Accountantskamer twee antwoorden geven:

• zeggen dat hij vanwege discretie en de geheimhouding geen mededelingen kon doen over het bestaan van een testament;
• als hij vond dat hij toch informatie kon geven, zeggen dat de weduwe in het verleden een testament had gemaakt;
• eventueel zeggen dat hij niet wist of dat testament nog bestond;
• zich eventueel afvragen of het dan de laatste versie van het testament was.

Hij heeft echter gelogen dat hij het niet wist. Hij is daardoor niet eerlijk en oprecht geweest en heeft gehandeld in strijd met het integriteitsbeginsel. Dit is des te erger nu hij hoogstwaarschijnlijk wist dat het testament nog geldig was toen hem naar het bestaan werd gevraagd.

De accountant heeft gezegd dat hij zich door de handelwijze van de bewindvoerder in zijn integriteit voelde aangetast. Maar dat kan het verstrekken van onjuiste informatie aan de bewindvoerder niet rechtvaardigen.

Maatregel

Berisping. Daarbij weegt mee dat de accountant zich kennelijk door eigenbelang heeft laten leiden.