Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een bv houdt alle aandelen in een assurantie-bv. Als de dga van de bv in 2000 overlijdt gaan de aandelen naar de weduwe.

In 2002 neemt de zoon de assurantie-bv over voor 490.151 euro. De zoon hoeft het bedrag niet te betalen; de bv van zijn moeder leent hem de koopprijs renteloos.

Verzekeraar Nationale-Nederlanden verstrekt een gezamenlijke lening van 5,4 ton aan de zoon en zijn vennootschappen. Daarbij bedingt NN dat de lening van 490.151 euro wordt achtergesteld.

De bv en de weduwe zijn van medio 2010 tot september 2012 klant bij hetzelfde accountantskantoor dat werkt voor de zoon en zijn vennootschappen.

In juli 2014 dienen de weduwe en haar dochter namens de bv een klacht in bij het accountantskantoor. Daarin staat onder meer dat:

• de ‘hard copy’-administratie niet is overgedragen aan de nieuwe accountant van de bv;
• een schenking van 20 mille aan de zoon in de IB-aangifte van diens moeder is gesaldeerd met de privévordering van1,6 ton aan de zoon, zonder overleg en toestemming van de weduwe;
• de nieuwe accountant van de weduwe en haar dochter deze fout – tegen betaling – heeft hersteld;
• de belangen van de weduwe en haar pensioen-bv niet goed zijn behartigd;
• er sprake is van belangenverstrengeling;
• de accountant de weduwe onvoldoende heeft geïnformeerd en ernstig tekort is geschoten in de financiële zorgplicht jegens de (bv van de) weduwe;
• de accountant zowel de belangen behartigde van de zoon en diens bv’s als die van de pensioen-bv en van de weduwe privé;
• de handelingen van de zoon en zijn vennootschappen op gespannen voet stonden met de belangen van zijn moeder;
• een zakelijke lening ad 5 ton van de bv aan de zoon verplaatst blijkt naar de assurantie-bv, waarbij het accountantskantoor de advisering en de herstructurering heeft verzorgd zonder overleg met en goedkeuring van de weduwe. 
• de activa en passiva van de assurantie-bv inclusief de vordering van 5 ton zijn overgedragen aan een cv, waarbij het accountantskantoor heeft geadviseerd en de structuur heeft opgesteld;
• de fiscus de herstructurering kan zien als staking van de onderneming;
• de weduwe niet op de hoogte is gesteld van deze herstructurering.
• het kantoor de weduwe “onder het genot van een kopje koffie” een nieuwe – door het kantoor opgestelde - leningsovereenkomst voor de 5 ton heeft laten tekenen, terwijl de weduwe dacht het voor het huis was en daarom in goed vertrouwen tekende;
• in dat contract geen aflossingsverplichting staat, zoals gebruikelijk is;
• de grote vordering van de bv op de assurantie-bv is achtergesteld op de lening van Nationale Nederlanden;
• de weduwe hierover niet is ingelicht en haar handtekening ontbreekt;
• op het ouderlijk huis een restschuld ad 159.500 euro van de zoon aan zijn moeder rust;
• de zoon moeder en dochter steeds verteld had dat hier een hypotheek aan ten grondslag lag.

In een reactie schrijft de betrokken accountant-administratieconsulent onder meer dat:

• de administratie tijdens een bespreking is overgedragen;
• hij nogmaals het archief en de kasten voor de lopende dossiers heeft nagekeken, maar niets heeft kunnen vinden;
• de zoon desgevraagd zei dat ook bij hem geen stukken liggen;
• hij desgevraagd een kopie van stukken kan maken uit het digitale kantoordossier;
• hij steeds de belangen van de bv en de weduwe in het oog heeft gehouden;
• hij en zijn collega’s regelmatig met haar hebben gecommuniceerd;
• het kantoor uiteindelijk alleen de jaarrekening 2010 van de bv heeft kunnen opstellen “alvorens de opdracht door u werd opgezegd”;
• hij vanwege geheimhoudingsverplichtingen niet kan ingaan op de herstructurering, maar wel kan zeggen dat die niet was bedoeld om de belangen van de weduwe te wijzigen of laten verwateren;
• het kantoor de schriftelijke leningovereenkomst destijds inderdaad heeft voorbereid, omdat tijdens de werkzaamheden voor de assurantie-bv was gebleken dat hierover schriftelijk niets was vastgelegd;
• het kantoor slechts heeft weergegeven wat volgens de zoon de afspraken waren;
• de weduwe en de bv op dat moment nog geen cliënt waren van het kantoor;
• zij ook geen cliënt waren toen de lening werd achtergesteld.

De weduwe en haar dochter dienen een klacht tegen de accountant in.

Klacht

De accountant:

a. heeft ondanks vele verzoeken de administratie niet overgedragen;

b. heeft in de aangiften inkomstenbelasting 2009 en 2010 van de weduwe zonder overleg een schenking aan de zoon gesaldeerd met een privéschuld van de zoon;

c. is zeer nalatig geweest in zijn zorgplicht jegens moeder;

d. is niet goed omgegaan met het belangenconflict nu de zoon zakenrelatie en klant is van het accountantskantoor en de notaris die de notariële stukken heeft opgemaakt gevestigd is in hetzelfde pand als het accountantskantoor.

Oordeel

De klachtonderdelen a en b zijn ongegrond, klachtonderdeel d is niet-ontvankelijk want te laat ingediend en klachtonderdeel c is deels gegrond.

Ad a

Gezien de reactie en het verweer van de accountant staat niet vast dat hij de administratie niet heeft verstrekt. Overigens heeft hij de opvolgende accountant desgevraagd kopieën van digitale stukken uit het dossier en informatie verstrekt.

Ad b

Twee fiscalisten van het kantoor hebben hierover geadviseerd en hebben de aangifte verzorgd. Binnen het kantoor zijn de accountancy- en fiscale werkzaamheden gescheiden. De klaagsters hebben bij de kennismaking met zowel de accountant als de fiscalist gesproken. De weduwe en de dochter hebben niet onderbouwd dat de accountant vaktechnisch of anderszins betrokken was bij de aangifte inkomstenbelasting 2010 of had moeten zijn. Gezien de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven kan de accountant daarvoor dan ook niet tuchtrechtelijk verantwoordelijk worden gehouden. (Zie ook deze recentere uitspraak.)

Ad c

Dit klachtonderdeel is deels verjaard en dus niet-ontvankelijk respectievelijk deels onvoldoende onderbouwd en dus ongegrond. En voor een klein deel gegrond.

Het verwijt dat de leningovereenkomst in 2010 onzakelijk is opgesteld, is ongegrond omdat de accountants alleen maar hebben vastgelegd wat in 2002 mondeling was overeengekomen toen de weduwe nog geen cliënt van het kantoor was.

Gegrond is de klacht over de dubbelrol bij de herstructurering. Volgens de accountant:

• was de insteek niet om de positie van de bv uit te hollen;
• was het vooral de fiscalist die de herstructurering heeft begeleid;
• is het niet ongebruikelijk dat in bepaalde familieverhoudingen vennootschappen juist bij één accountant cliënt zijn om de onderlinge verhoudingen goed af te kunnen stemmen.

De Accountantskamer vindt in zijn algemeenheid dat hierdoor een bedreiging kan ontstaan voor het naleven van de fundamentele beginselen. In dit geval vormde de dubbelrol zelfs een “serieuze bedreiging” die noopte tot het treffen van waarborgen.

De accountant heeft op de zitting toegegeven dat de herstructurering van de assurantie-bv gevolgen kon hebben en heeft gehad voor het vermogen van de weduwe en de bv. Aan de ene kant moest hij de weduwe dus informeren, aan de andere kant verhinderde het vertrouwelijke karakter van de informatie dat. Door niets te zeggen heeft hij zich weliswaar aan zijn geheimhoudingsverplichting tegenover de zoon en de assurantie-bv gehouden. Maar hij heeft geen adequate waarborg getroffen tegen het serieuze belangenconflict. Zo had hij zich kunnen of moeten terugtrekken als accountant van één van de partijen en de achterblijvende cliënt moeten adviseren zich van deskundige bijstand te voorzien. Door dit niet te doen heeft de accountant in strijd gehandeld met het objectiviteitsbeginsel.

Maatregel

Waarschuwing.