Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

EKO Blok bv uit Apeldoorn houdt alle aandelen in houtskoolproducent Carbo Group bv te Almelo. Carbo Group heeft verschillende deelnemingen in het buitenland. 

Een registeraccountant keurt de geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening van EKO Blok respectievelijk Carbo Group over 2005/2006 goed. Daarnaast brengt hij een concept-rapport uit over de financiële gevolgen van een voorgenomen financiële herstructurering. Een accountant-administratieconsulent van hetzelfde kantoor neemt de controles voor de daaropvolgende boekjaren tot en met 2009 voor zijn rekening. 

In 2007 sluiten EKO Blok en de Carbo Group een renteswap bij Rabobank. 

In 2008 vliegt magazijn Gildehaus in brand. Daarbij gaat een grote voorraad houtskool en grillbriketten voor een grote klant, Rheinbraun Brennstoff GmbH, verloren. Eko Blok en Carbo Group hebben verzuimd de voorraad te verzekeren, maar spreken met Rheinbraun af dat zij kortingen op latere leveranties zullen verlenen tot maximaal 2,5 miljoen euro. 

In januari 2009 zegt Rabobank de kredietverlening aan EKO Blok en Carbo Group op. In oktober 2010 worden beide vennootschappen failliet verklaard. 

Rheinbraun dient bij de curator een claim in van 1,3 miljoen euro. 

In oktober 2010 dienen EKO Blok, Carbo Group en andere betrokkenen een klacht in tegen de AA (10/1788 Wtra Ak) en de RA (Ak 10/1789 Wtra Ak). 

De Accountantskamer berispt de AA en waarschuwt de RA. 

De AA heeft onder meer: 

• verschillende vorderingen onvoldoende gecontroleerd;
• geen schuld in de jaarrekening laten opnemen inzake de vorderingen en kortingen van Rheinbraun;
• ten onrechte niet in de toelichting op de jaarrekening van EKO Blok vermeld dat EKO Blok hoofdelijk medeschuldenaar was voor de verplichtingen tegenover Rheinbraun;
• de renteswap niet laten opnemen in de toelichting op de jaarrekening van EKO Blok.

De RA heeft de waarde van Carbo Group's vorderingen op twee Ltd's onvoldoende onderzocht en niet goed onderbouwd, zodat een veel te hoge waarde is opgenomen in de jaarrekeningen over 2005/2006. Ongegrond is echter het verwijt dat de RA de jaarrekeningen 2006/2007 - die de AA heeft gecontroleerd en goedgekeurd - als uitgangspunt heeft genomen voor zijn concept-rapport over de herstructurering en daarbij geen acht heeft geslagen op de schadeclaim van Rheinbraun. 

(De aandeelhouders van) EKO Blok en de Carbo Group gaan in beroep tegen de uitspraken over de AA en de RA. Ook de AA gaat in beroep (AWB 11/859). 

Beroepsgronden

EKO Blok en Carbo Group c.s. vinden dat de Accountantskamer de klacht tegen de RA ten onrechte deels ongegrond heeft verklaard. 

EKO Blok en Carbo Group c.s. vinden dat de Accountantskamer de klacht tegen de AA ten onrechte op één punt ongegrond heeft verklaard. 

De AA vindt dat de Accountantskamer: 

• de klacht tegen hem ten onrechte grotendeels gegrond heeft verklaard;
• dat oordeel onvoldoende heeft gemotiveerd;
• onvoldoende is ingegaan op zijn verweer.

Oordeel

Alle beroepen zijn ongegrond. 

V.w.b. de RA (AWB 11/858)

In de rapportage staat duidelijk dat de opdracht is uitgevoerd overeenkomstig Standaard 4400 (opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot financiële informatie). Ook staat daar dat er geen controle- of beoordelingsopdracht is uitgevoerd en dus geen zekerheid wordt verstrekt. Bij zo'n opdracht geeft de accountant alleen zijn feitelijke bevindingen weer en verschaft hij geen zekerheid. Dat de gebruikers van het rapport zich zelf een oordeel moeten vormen over de werkzaamheden en bevindingen en hun eigen conclusies moeten trekken uit de verrichte werkzaamheden blijkt ook uit de toelichting bij Standaard 4400. 

Hoewel: 

• de RA in een factuurspecificatie verwijst naar een telefonisch overleg over brandschade en kredietopzegging;
• de RA bij de totstandkoming van de jaarrekening 2006/2007 betrokken was als opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelaar;
• de RA klakkeloos de balansgegevens uit de jaarrekening 2006/2007 - waarin vorderingen op deelnemingen fout waren gewaardeerd - heeft overgenomen als basis voor zijn rapport;
• de onjuiste waardering van deze vorderingen is overgenomen in de jaarrekening van het daaropvolgende boekjaar;

is het college het met de Accountantskamer eens dat gezien de opdracht en Standaard 4400 niet van de RA kon worden verlangd dat hij zelfstandig zou onderzoeken: 

• of de waarderingen in de jaarrekeningen juist waren;
• of Rheinbraun een schadevergoeding had geclaimd die had moeten worden verwerkt of toegelicht in de jaarrekeningen.

V.w.b. de AA (AWB 11/85 en 11/859)

De accountant heeft de - te hoge - waardering van de vorderingen op zes buitenlandse deelnemingen onvoldoende kritisch en met onvoldoende diepgang gecontroleerd. Als de AA de directie van EKO Blok al heeft gevraagd de mededelingen hierover schriftelijk te bevestigen dan blijkt dat niet uit het dossier. 

De AA is ook tekortgeschoten bij de controle van de overeenkomsten tussen Carbo Group en Rheinbraun naar aanleiding van de brandschade van 2,5 miljoen euro. De AA heeft als verweer onder meer aangevoerd dat: 

• hij via de media van de brand heeft vernomen;
• hij gedurende de jaarrekeningcontrole 2007/2008 uitvoerig navraag heeft gedaan bij het bestuur;
• één van de klagers/appellanten hem heeft medegedeeld dat de brand geen nadelige financiële gevolgen had;
• hij dit plausibel achtte aangezien Carbo Group en EKO Blok vaker met brand waren geconfronteerd en dit altijd naar behoren was verzekerd;
• de genoemde klager/appellant hem heeft medegedeeld dat de opgeslagen voorraden voor Rheinbraun niet waren gedekt door de verzekering;
• de kortingen werden verstrekt om de relatie met Rheinbraun in stand te houden;
• over de aansprakelijkheid voor enige schade van Rheinbraun niets is gezegd;
• hij het woord "Tilgung" (delging/aflossing) op de facturen van Rheinbraun opvatte als korting;
• van hem niet kon worden verwacht dat hij op grond hiervan wist of kon vermoeden dat de kortingen aan Rheinbraun werden verleend in het kader van een overeenkomst;
• hij, toen hij de accountantsverklaring bij de jaarrekening 2007/2008 verstrekte, niet wist of had moeten weten van de overeenkomst met Rheinbraun;
• hij dus ook niet kon beoordelen of de hoofdelijke aansprakelijkheid van EKO Blok voor de verplichtingen daaruit in de toelichting op de enkelvoudige jaarrekening van EKO Blok B.V. vermeld had moeten worden;
• hij op grond van de verstrekte gegevens geen reden had om aan te nemen dat de jaarrekening een materiële onjuistheid bevatte;
• hij bij de controle zorgvuldig naar de gevolgen van de brand heeft gekeken;
• hij daardoor heeft ontdekt dat verpakkingsmateriaal, dat in het magazijn was opgeslagen, niet verzekerd was en de last van 578 duizend euro, die daardoor ontstond, is verantwoord in de winst- en verliesrekening 2007/2008;
• hij had geconstateerd dat in het boekjaar 2008/2009 wederom kortingen waren verleend;
• hij heeft gevraagd de eventuele bijbehorende overeenkomst toe te sturen;
• hij deze overeenkomst niet kreeg en dus niet bij zijn oordeelsvorming heeft kunnen betrekken;
• hij, als hij wél op de hoogte was geweest van die overeenkomst niet per se had moeten oordelen dat de jaarrekening een materiële onjuistheid zou bevatten, omdat de contractuele verplichting niet als schuld was opgenomen in de jaarrekening.

EKO Blok c.s. weerspreken een deel van deze beweringen. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven stelt daarop vast dat: 

• uit de stukken van de AA niet blijkt dat de eerder genoemde klager/appellant hem heeft geïnformeerd over de gevolgen van de brand;
• de eerder genoemde klager/appellant ontkent dat hij zulke mededelingen heeft gedaan;
• uit deze stukken niet blijkt dat de AA hierover zelf navraag heeft gedaan bij het bestuur ten behoeve van de jaarrekeningcontrole 2007/2008;
• uit de factuur van van Rheinbraun over september 2008 (die zou zijn verwerkt in de jaarrekening over 2008) blijkt dat de kortingen werden verrekend via de facturen van Rheinbraun;
• uit de tekst op de factuur kan worden afgeleid dat volgens de overeenkomst kortingen werden verleend in de vorm aflossing.

Het college is het daarom met de Accountantskamer eens dat de AA: 

• gezien het materiële bedrag van de kortingen (92.968 euro) toen al bij het bestuur navraag had moeten doen naar de afspraken met Rheinbraun;
• ten onrechte niet in de toelichting op de jaarrekeningen heeft vermeld dat EKO Blok mede hoofdelijk schuldenaar was voor de verplichtingen die voortvloeiden uit de overeenkomst met Rheinbraun.

De overeenkomst met Rheinbraun zelf had daarentegen niet als gebeurtenis na balansdatum opgenomen hoeven worden in de toelichting op de jaarrekeningen. Het college vindt net als de Accountantskamer dat dit alleen moet als de continuïteitsveronderstelling onjuist of twijfelachtig is. EKO Blok c.s. hebben onvoldoende aannemelijk gemaakt dat hiervan sprake is en onvoldoende onderbouwd dat het noodzakelijk was hiervoor een voorziening op te nemen. 

Verder vindt ook het college dat de hoofdelijke aansprakelijkheid van EKO Blok en Carbo Group voor het groepskrediet bij de Rabobank vermeld had moeten worden in de toelichting op de jaarrekeningen van EKO Blok over 2006/2007, 2007/2008 en 2008/2009. 

Ook heeft de Accountantskamer naar het oordeel van het college terecht gezegd dat de renteswap volgens RJ 290 verwerkt had moeten worden in de toelichting op de (concept)jaarrekening. De argumenten die de AA aanvoert om dat niet te hoeven doen, zijn ook in de ogen van het college onvoldoende. 

Maatregel

De waarschuwing voor de registeraccountant en de berisping voor de accountant-administratieconsulent worden gehandhaafd. 

Annotatie Herbert Reimers

Niet gedocumenteerd is niet gecontroleerd. Bij kwaliteitstoetsingen vindt de getoetste accountant dat wel eens wat overdreven. Bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven blijkt dat adagium de harde werkelijkheid. Het controledossier moet de accountant in staat stellen verantwoordelijkheid te dragen voor zijn werkzaamheden. Bij een externe toetsing van bijvoorbeeld de Accountantskamer, het college of de AFM moet de accountant zijn conclusies over de verantwoording kunnen onderbouwen met het dossier. 

In deze zaak blijft het bij stellingen van de accountant die niet uit het dossier blijken en die door de klager worden ontkend. Conclusie van het college: de controle is onvoldoende kritisch en met onvoldoende diepgang uitgevoerd. Overigens vraag ik mij af of de accountant het op alle punten had gered als hij zijn stellingen wel had kunnen onderbouwen met het dossier.