Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een eenmanszaak in oud ijzer groeit onder de drie zonen van de oprichter uit tot een concern dat in 2007 18 miljoen euro omzet. Sinds de oprichting in de jaren vijftig is de organisatie echter nauwelijks veranderd. Met name de financiële administratie is achterlijk.

De handelaren in oud ijzer kopen vrijwel alles contant in. De administratie bestaat vooral uit tienduizenden weegbonnen per jaar. De kasadministratie is niet altijd even accuraat. Maar door nieuwe procedures en een nieuwe medewerker worden de kasverschillen teruggebracht van 70 mille tot nul.

Als in 2006 de verkoop aan een Engels afvalbedrijf afketst, volgt een reorganisatie. Op uitdrukkelijk verzoek van de bank wordt daar een reorganisatieadviseur bij betrokken, die werkt via het kantoor van de huisaccountant. De adviseur moet het bedrijf klaar maken voor de verkoop en de organisatie zo veel mogelijk los maken van de drie directeuren. Een ervaren autobandenhandelaar, die de taal spreekt van de drie broers, wordt aangesteld als interim-manager.

In oktober 2008 wordt een crisisoverleg gehouden, omdat de oud-ijzerprijs in één maand is gekelderd van 32 naar 2 cent per kilo. Vier zonen van de drie broers worden ontslagen. Hoewel het de bedoeling is dat zij te zijner tijd terugkeren in het bedrijf, houdt de bank dat tegen.

De resultaten vallen zo tegen, dat de bank bedingt dat de organisatieadviseur weer bij het bedrijf wordt betrokken. Ondertussen beginnen de ontslagen zonen eenzelfde bedrijf, op korte afstand van hun oude werkgever, die een deel van de omzet doorschuift naar de zonen.

De bank zegt het krediet op en stelt de zekerheden veilig. Dat is de dood van het bedrijf. In april 2012 vraagt de accountant op verzoek van de drie broers het faillissement aan. Het bedrijf wordt in juli 2012 failliet verklaard. De curator stelt de broers en de accountant aansprakelijk.

De drie broers dienen een klacht in tegen de huisaccountant, een accountant-administratieconsulent.

Klacht

De accountant heeft:

I. een driedubbelrol gespeeld als bestuurder, intern en extern accountant en is verantwoordelijk voor de gebrekkige verslaglegging;

II. niet objectief gehandeld bij de uitvoering van de samenstellingsopdracht;

III. tegenover de bestuurders en aandeelhouders niet voldaan aan zijn mededelingsplicht en onvoldoende gecommuniceerd;

IV. hoge bedragen gefactureerd die onvoldoende zijn gespecificeerd en onderbouwd;

V. zo'n ingewikkelde organieke structuur van vennootschappen opgezet dat sturing niet meer goed mogelijk was en het publieke karakter van zijn taak als extern accountant miskend, op grond waarvan de bestuurders/aandeelhouders erop mochten vertrouwen dat het gepresenteerde beeld niet misleidend zou zijn;

VI. in 2010 en 2011 geen controlemaatregelen getroffen en de bestuurders/aandeelhouders niet gewaarschuwd om schade te voorkomen;

VII. geweigerd de volledige administratie te verstrekken aan de curator;

VIII. het bedrijf vertegenwoordigd zonder dat hij daartoe bevoegd was;

IX. ervoor gezorgd dat de drie broers een lagere management fee ontvingen;

X. de drie broers ertoe aangezet een extra krediet van 4,5 ton op te nemen om de positie van het bedrijf te versterken.

Oordeel

Of de klacht te laat is ingediend, onderzoekt de Accountantskamer niet eens. De klacht is namelijk op alle onderdelen ongegrond, omdat de accountant de verwijten gemotiveerd en gedocumenteerd heeft weerlegd.

Verwevenheid van functies (I en II)

De accountant handelde altijd in opdracht en was geen intern accountant. Als voorzitter van de Stichting administratiekantoor, die de certificaten van de aandelen hield, was hij niet bevoegd (beleids)beslissingen te nemen voor de onderneming. Het is niet duidelijk hoe hij als stichtingsvoorzitter gegevens moest aanleveren op grond waarvan een samenstellingsverklaring kon worden afgegeven. De combinatie van het inboeken van gegevens en het samenstellen van de jaarrekening is niet ongebruikelijk bij familieondernemingen zoals deze.

Mededelingsplicht (III)

De accountant is nooit (mede-)bestuurder van de onderneming geweest en had ook uit anderen hoofde geen mededelingsplicht. De klagers namen de beslissingen, zoals ook blijkt uit de dagelijkse gang van zaken, uit aktes, bankverslagen et cetera.

De klagers waren op de hoogte van hun eigen handel en van wat er besproken werd op vergaderingen. De klagers plachten ook notulen voor akkoord te ondertekenen, maar stopten daarmee toen "het bankwater de onderneming tot aan de lippen ging staan".

Ook het verwijt dat de accountant de klagers anderszins niet heeft geïnformeerd, treft volgens de Accountantskamer geen doel. Verder wisten de drie klagers en hun moeder dat aan bepaalde schriftelijke informatie, die in handen was van één van broers, het risico kleefde dat die zou uitlekken naar derden.

Hoge rekening (IV)

De Accountantskamer neemt aan dat de klagers de werkzaamheden bedoelen die het kantoor van de accountant berekende aan de onderneming. Het verwijt dat er geen contract was voor de managementvergoedingen is onjuist. Meer toelichting op de hoogte van de kosten van boekhouding, samenstelling, advies en interim-management was niet nodig. Mede omdat de klagers hebben waargenomen wat de accountant deed. Dat 1,1 miljoen euro zou zijn afgeboekt op verleende diensten, is de accountant niet bekend.

Te zware organieke structuur (V)

Dat de accountant zonder bedrijfseconomische noodzaak een te zware organieke structuur heeft opgezet, is in zoverre begrijpelijk dat er inderdaad geen bedrijfseconomische noodzaak voor bestond. Wel was er een familiale en een fiscale noodzaak.

De familiale noodzaak was dat er twee ouders en drie broers waren met gemengde belangen in de onderneming. De fiscale noodzaak was dat de broers in privé aandelen hadden in de onderneming, zodat er bij verkoop van de onderneming zou moeten worden afgerekend. Dat hoefde in de nieuwe structuur - zonder aandelen in privé - niet.

Volgens de accountant heeft hij in geen enkel opzicht een misleidend beeld gegeven.

Geen waarschuwingen (VI)

Gezien de vele vergaderingen, de opstelling van de bank, de bekendheid van de broers met zowel de opstelling van de bank als met hun eigen handel kan de Accountantskamer het verwijt dat de accountant niet heeft gewaarschuwd voor een dreigend faillissement niet plaatsen.

Afgifte administratie (VII)

De accountant was geen bestuurder van de onderneming, maar desgevraagd alleen van de Stichting administratiekantoor, zonder dat hij een zelfstandige beslissingsbevoegdheid had. Als accountant wilde hij de administratie best afgeven - voor zover hij daarover beschikte. Maar hij had wel "een snijdend verschil van inzicht" met de curator omdat die hem aansprakelijk stelde. Verder meende de accountant dat hij moest worden beloond voor de werkzaamheden die de curator van hem verlangde - waaronder het samenstellen van de jaarrekening 2011. (Zie ook IX).

Geen integer en onbevooroordeeld bestuurder (VIII)

De accountant zou geen integer en onbevooroordeeld bestuurder zijn, althans een eigen belang hebben, dan wel betrokken zijn bij een belang dat niet parallel liep met dat van de vennootschap. De accountant was echter geen bestuurder van de vennootschap en had ook overigens geen eigen of niet parallel lopend belang.

Incomplete administratie

Door de incomplete administratie zouden de door de accountant volledig buiten spel geplaatste bestuurders aansprakelijk worden, aldus de klacht. De accountant heeft de Belastingdienst echter de (digitale) administratiebestanden gegeven en de curator ontvangt die ook. Van onvolledigheid is volgens de accountant geen sprake.

Extra krediet 4,5 ton (IX)

Het krediet was bestemd als werkkapitaal, zodat er meer kon worden ingekocht. Inkoop was essentieel voor de onderneming. De broers hebben getekend voor het krediet, zoals zij ook tekenden voor de borgstellingen, die de borgstellingen uit 2006 vervingen.

Om verliesfinanciering te voorkomen, is het krediet overgemaakt naar een aparte rekening. Op die rekening hield de reorganisatieadviseur toezicht. De bankrekeningen zijn op de gebruikelijke wijze verwerkt in de administratie.

Lagere management fee (X)

Het was de bank die lagere management fees eiste.

Maatregel

Geen.