Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een onderneming koopt de aandelen in een torrefactiebedrijf* dat biomassa omzet in 'groene steenkool'. De koper geeft daarvoor eigen aandelen uit op basis van een waarde van 13.250.000 euro. Daarvan is 18 mille kapitaal en 13.232.000 euro goodwill.

Een registeraccountant keurt na een vrijwillige controle de jaarrekeningen van de koper over 2009 en 2010 goed. Bij de inbreng van de aandelen van het torrefactiebedrijf in de bv van de koper geeft de accountant een verklaring af, die hij mede baseert op een rapport van een adviseur over de waarde van de aandelen. De koper kan hierdoor voor 8,1 miljoen euro aan eigen aandelen inkopen van drie personen. Twee daarvan zijn directeur bij de financier van de koper.

Bij de controle van 2011 dringt de huisaccountant van de financier er bij de registeraccountant van de koper op aan dat deze de namen bekend maakt van de aandeelhouders van de koper. De registeraccountant weigert dat.

Eind 2012 houdt de FIOD drie (ex-)directeuren van de financier aan op verdenking van fraude. De accountant van de financier stelt op verzoek van de raad van commissarissen enkele vragen aan de registeraccountant van de koper over het zakelijke gehalte van enkele transacties met één van de voormalige directeuren-aandeelhouders. Heeft deze oud-bestuurder:

• in privé dan wel via zijn bv producten of diensten gefactureerd aan uw bedrijf of aan een aan u gelieerde onderneming?
• in privé dan wel via zijn bv een salaris, een bonus of enig andere vergoeding ontvangen van uw bedrijf of van een aan uw bedrijf gelieerde onderneming?
• in privé dan wel via zijn bv aandelen of opties in zijn bezit van uw bedrijf of van een aan uw bedrijf gelieerde onderneming?

De registeraccountant beantwoordt de vragen in november 2012ontkennend, zonder nadere toelichting.

In mei 2013 gaat de koper failliet. De financier van de koper dient een klacht in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

1. ten onrechte een goedkeurende verklaring afgegeven bij de jaarrekening 2009, omdat onduidelijk is hoe de waardering van de goodwill van 13.232.000 euro tot stand is gekomen, zich klakkeloos aangesloten bij de waarde die de aandeelhouders aan de inbreng toekenden en door de goedkeurende verklaring mogelijk gemaakt dat de aandeelhouders gelden aan de koper onttrokken;
2. bewust geen informatie aan de financier gegeven over de aandeelhouders van de koper en bewust informatie verzwegen door niet te vermelden dat de oud-bestuurder vroeger aandeelhouder van de koper is geweest;
3. onvoldoende onafhankelijkheid en objectiviteit betracht ten aanzien van de koper en haar aandeelhouders.

Oordeel

Klachtonderdeel 2 is deels gegrond.

Ad 1

De Accountantskamer volgt het verweer van de registeraccountant dat hij:

• wel degelijk een onafhankelijk oordeel heeft gegeven over de waarde van de inbreng;
• in het kader van de afgegeven goedkeurende verklaring de uitgangspunten van het toegepaste rekenmodel heeft beoordeeld, mede aan de hand van het door de directie opgestelde businessplan;
• kennis heeft genomen van het waarderingsdocument van de directie;
• heeft gesproken met de directie;
• collegiaal heeft overlegd met twee registeraccountants;
• kennis heeft genomen van algemene informatie van torrefactietechnologie;
• kennis heeft genomen van een beschouwing van de redelijkheid van de prognoses van het torrefactiebedrijf;
• zich bij de betrokken partijen sterk heeft gemaakt voor een waardering volgens een voorzichtiger scenario dan dat van de adviseur en dat de betrokken partijen de waarde uiteindelijk hebben bepaald op het - voor de beklaagde accountant aanvaardbare - gemiddelde van het realistische en het worst case scenario;
• al met al dus geen reden zag om geen goedkeurende accountantsverklaring bij de jaarrekening af te geven.

Ad 2

Hoewel de accountant de gestelde vragen letterlijk heeft beantwoord, is hij onvolledig geweest in zijn antwoorden. Hij wist van het onderzoek naar de fraude door de voormalige bestuurder. De accountant wist ook dat de rvc wilde weten of de transacties wel zakelijk waren.

De accountant had moeten beseffen dat hij met de beantwoording van de vragen (ook) het algemeen belang moest dienen. Het wezenskenmerk van het accountantsberoep is immers dat ook anderen dan de opdrachtgever moeten kunnen bouwen en vertrouwen op de uitkomsten van de arbeid van de accountant, ook als het gaat om de beantwoording van vragen.

De accountant had daarom moeten vermelden dat de oud-bestuurder in het (recente) verleden wel aandeelhouder is geweest in de koper. Het antwoord is in die zin misleidend of wekt althans een verkeerde indruk zodat het antwoord als misleidend kan worden ervaren.

Gezien het onbestreden verweer van de accountant is de rest van dit klachtonderdeel ongegrond.

Ad 3

De klager heeft dit klachtonderdeel onvoldoende onderbouwd.

Maatregel

Hoewel de overtreding niet zwaarwichtig is, heeft de accountant daarmee wel gehandeld in strijd met het fundamentele beginsel van integriteit. Alles in aanmerking genomen is een waarschuwing passend en geboden.

* Torrefactie is een techniek waarbij biomassa beter geschikt wordt gemaakt voor energieopwekking.

Annotatie Herbert Reimers

De accountant beantwoordde een aantal vragen naar de letter van de tekst, maar had moeten beseffen dat de strekking van de vraag ruimer was. In zijn rol als extern accountant heeft hij het algemeen belang te dienen, ook bij de beantwoording van dit soort vragen. Hij had daarom in zijn antwoord enkele voor de vraagsteller relevante zaken moeten vermelden, ook al waren die ongunstig voor zijn 'cliënt'.