Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een onderneming houdt zich onder meer bezig met ontwikkeling, innovatie, productie, verkoop en wetenschappelijk onderzoek van en naar tapijten en andere meubelstoffen met de bedoeling tot een goedkoper, lichter en recyclebaar product te komen. Vier partijen verwerven de aandelen. De aandeelhouders leggen aanvullende afspraken vast in een aandeelhoudersovereenkomst.

Een registeraccountant en een accountant-administratieconsulent verzorgen de jaarrekeningen en de aangiften voor deze onderneming.

Tijdens de aandeelhoudersvergadering in april 2012 wordt afgesproken dat de uren van de aandeelhouders niet worden meegenomen voor de officiële jaarrekening, maar alleen worden bijgehouden voor interne rapportage. De AA is bij de besluitvorming aanwezig.

Een nv dient zich aan als potentiële geldschieter/participant, maar wil eerst de financiële gegevens van de onderneming zien. De balans is op dat moment nagenoeg leeg, omdat het leeuwendeel van de werkzaamheden wordt verricht door de aandeelhouders en de uren volgens afspraak niet worden opgenomen. Om de balans wat meer omvang te geven en aan te tonen dat er omvangrijke innovatieve werkzaamheden worden verricht, vindt men het zinvol de gewerkte uren alsnog te waarderen. De presentatie van de onderneming oogt daardoor beter en de kans op een hogere overnameprijs en op financiering daarvan neemt toe.

Op de algemene aandeelhoudersvergadering in augustus 2012 wordt het besluit om de gewerkte uren niet te activeren daarom teruggedraaid. In de volgende aandeelhoudersvergadering van begin september wordt besloten de geïnvesteerde uren tegen een uurtarief van 45 euro te activeren in de administratie van de onderneming, mede om de arbeidsinspanningen van de directie en aandeelhouders veilig te stellen. De directeur van de onderneming is niet aanwezig, maar dient wel urendeclaratie in.

Ondertussen lopen de spanningen op, omdat de andere aandeelhouders ontevreden zijn over het functioneren van de financieel directeur. De laatste geeft aan dat hij bereid is terug te treden als directeur en aandeelhouder.

De accountants bieden in september de concept-jaarrekening 2011 aan met een samenstellingsverklaring. De jaarrekening zal moeten worden goedgekeurd op de algemene vergadering van 19 september 2012. In een reactie op de oproep voor die vergadering stuurt de financieel directeur een memo aan de andere directieleden en mede-aandeelhouders. Daarin memoreert hij de afspraak om te gewerkte uren niet te activeren en waarschuwt hij voor de fiscale gevolgen als dat toch gebeurt.

In oktober stuurt de financieel directeur de accountants een mail waarin hij dreigt een klacht over hun werkwijze in te dienen als het concept van de jaarrekening wordt goedgekeurd. Bij de volgende aandeelhoudersvergaderingen, waar de jaarrekening wordt goedgekeurd, laat de financieel directeur verstek gaan.

In januari 2013 nemen de andere aandeelhouders het pakket van de financieel directeur over voor 60 mille. De AA past de jaarrekening hierop aan. Zo schrapt hij de post geïnvesteerde uren van de financieel directeur. Eind januari wordt de aangepaste jaarrekening goedgekeurd door alle aandeelhouders. De financieel directeur heeft dan al een klacht ingediend bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountants hebben:

I. 'gemaakte uren' in de jaarrekening 2011 verwerkt, terwijl zij wisten dat de aandeelhouders waren overeengekomen om dat niet te doen en de accountants geen enkele goede reden hadden om aan te nemen dat de directeur zou hebben ingestemd met een wijziging van die afspraak, ook al omdat zij dat niet bij de directeur hebben geverifieerd;

II. met de balans een onjuist beeld gegeven van de financiële toestand nu zij de 'gemaakte uren' hebben opgenomen zonder acht te slaan op de fiscale consequenties;

III. de 'gemaakte uren' in strijd met richtlijn RJ 210 geactiveerd onder immateriële vaste activa;

IV. op zijn minst de schijn tegen dat zij de directie hebben gefaciliteerd bij het plegen van valsheid in geschrifte, door de niet vastgestelde jaarrekening te deponeren bij de Kamer van Koophandel.

Oordeel

De klacht is deels gegrond.

Ad III en IV

Deze klachtonderdelen zijn pas op de zitting aangevoerd, dus te laat om te behandelen.

Ad I

Volgens het besprekingsverslag van de aandeelhoudersvergadering van 6 september zou eind augustus een voorstel zijn goedgekeurd om de uren alsnog te activeren. De samenstellend accountant wist dat er in april een andere afspraak was gemaakt en dat er sindsdien onenigheid bestond onder de aandeelhouders over de activering. Daarom had hij niet zonder meer een samenstellingsverklaring mogen afgeven waarin de uren waren geactiveerd. De accountants hadden onder deze omstandigheden niet mogen vertrouwen op een enkele vermelding in het besprekingsverslag. Op grond van paragraaf 14 van NVCOS 4410 hadden zij moeten vragen om de notulen van de aandeelhoudersvergadering van 20 augustus of om andere schriftelijke stukken waaruit zij konden afleiden dat de besluitvorming geldig was. Nu zij daarover niet beschikten hadden zij moeten weigeren de samenstellingsverklaring te verstrekken.

Ad II

De AA geeft aan dat was afgesproken dat er met nota's werd gewerkt, zodat er hooguit sprake zou zijn van een btw-probleem. De eventuele loonheffingsproblematiek was "afgezegeld" in een managementovereenkomst met een andere directeur; de anderen zouden spoedig volgen zodat loonheffing hoogst onwaarschijnlijk zou zijn. Aangezien de klager niets heeft ingebracht tegen dit verweer wordt dit klachtonderdeel ongegrond verklaard.

Maatregel

Waarschuwing voor beide accountants.

Annotatie Herbert Reimers

Een samenstellende accountant hoeft verkregen informatie in beginsel niet te verifiëren. Dat is anders als de accountant vraagtekens moet hebben bij die informatie. De accountant geeft weliswaar geen zekerheid omtrent de getrouwheid, maar bewuste betrokkenheid bij mogelijk onjuiste cijfers is natuurlijk onaanvaardbaar. In dit geval wist de accountant dat er in een eerder stadium een andere afspraak was gemaakt over de uren van de aandeelhouders en dat er onenigheid over dit thema bestond. Verificatie van de informatie was daarom vereist.