Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een accountant-administratieconsulent is de huisaccountant van de ondernemingen van twee broers. Als de ene broer overlijdt, wordt de accountant op grond van het testament van de overledene benoemd tot executeur-testamentair. De accountant draagt zijn werkzaamheden voor de ondernemingen en de nabestaande broer in privé over aan een kantoorgenoot.

De vrouw en de twee kinderen van van de overleden broer erven onder meer zijn aandelen in de holding, een woonhuis en twee octrooirechten. Op een bepaald moment ontheft de rechtbank Arnhem (tegenwoordig: Rechtbank Oost-Nederland) de accountant op verzoek van deze erfgenamen uit zijn functie van executeur. De nieuwe levenspartner van de weduwe volgt hem op.

Ondertussen wordt geprocedeerd over de afstorting van pensioenaanspraken van de weduwe en de kinderen jegens de holding. De partijen worden het niet eens over de onmiddellijke oplossing.

In november 2011 stelt de algemene vergadering van aandeelhouders niet de jaarrekening van de holding over 2010 vast. Er zijn te veel de twijfels over de continuïteit van de onderneming. Wel verlenen de aanwezigen - onder wie de erfgenamen, de broer van de overledene en de accountant - het bestuur decharge.

Het accountantskantoor begint een juridische procedure bij de rechtbank Oost Nederland omdat de erfgenamen een van de twee facturen (die samen een bedrag van in totaal 47.128,27 euro belopen) niet hebben betaald. In die procedure claimen de erfgenamen op hun beurt vergoeding van de schade die de accountant zou hebben aangericht door de manier waarop hij de nalatenschap heeft afgewikkeld. Deze procedure liep nog toen de Accountantskamer uitspraak deed over de onderhavige klacht, die de huidige executeur-testamentair heeft ingediend tegen de accountant.

Klacht

De accountant:

a. had zijn kantoor niet de opdracht mogen geven om een deel van zijn werkzaamheden als executeur uit te voeren zonder eerst te overleggen met de erfgenamen;

b. heeft geen enkele controle uitgeoefend op de verkoop van de activa van de holding en de werkmaatschappijen door de broer van de overledene;

c. althans zijn opvolger heeft ingestemd met de decharge van de broer als bestuurder van de holding, terwijl de jaarrekening over 2010 nog niet was vastgesteld.

Oordeel

Klachtonderdeel a is gegrond; de rest ongegrond.

De Accountantskamer toetst het optreden van de accountant als executeur ook aan de eisen die het Burgerlijk Wetboek stelt aan een executeur-testamentair. De toetsing houdt concreet in dat de accountant alleen op zijn optreden als executeur van de nalatenschap kan worden aangesproken als hij daarbij onzorgvuldig en in strijd met de goede uitoefening van het accountantsberoep heeft gehandeld.

De klager beroept zich op een eerdere uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven over een registeraccountant die optrad als executeur en zichzelf de opdracht gaf bepaalde werkzaamheden uit te voeren voor de boedel. Volgens het college (en de Raad van Tucht) had deze accountant eerst moeten overleggen met de erfgenamen om te voorkomen dat er onduidelijkheid ontstond over de hoedanigheid waarin de werkzaamheden werden verricht en wat de basis voor de rekening was. De accountant heeft in die kwestie gedeclareerd op basis van een uurtarief, terwijl de wettelijke vergoeding voor die werkzaamheden 1% bedraagt van het vermogen op de dag van overlijden. In die kwestie was de declaratie volgens de tuchtrechter in strijd met de Verordening Gedragscode.

Volgens de Accountantskamer gaat de vergelijking niet helemaal op. In dit geval is de accountant namelijk niet ook erfgenaam, terwijl hij zijn werkzaamheden voor de onderneming en de overledene heeft stopgezet na het overlijden. De overeenkomst tussen beide kwesties is echter dat het onduidelijk kan zijn waarop de accountant zijn declaratie baseert, omdat de klagers daarover niet klagen, terwijl de accountant daarover niets zegt. Ook de Accountantskamer zegt niets over dit punt.

Wel vindt de Accountantskamer dat de accountant eerst met de erfgenamen had moeten overleggen voordat hij de opdracht voor de boedelwerkzaamheden gaf aan zijn kantoor. Hij heeft geen maatregelen getroffen om zijn objectiviteit te waarborgen. Hoewel de rechtbank vond dat het de accountant vrijstond om medewerkers van zijn kantoor in te schakelen, komt de Accountantskamer tot een ander oordeel, omdat hij de tuchtrechtelijke verantwoordelijkheden ook meeweegt.

De twee andere klachtonderdelen zijn ongegrond. De accountant hoefde namelijk geen controle uit te oefenen op wat de broer deed. Die was als bestuurder van vennootschappen namelijk bevoegd om activa te verkopen zonder daarvoor toestemming te hoeven vragen aan de aandeelhouders.

Ook met de decharge van de bestuurder is niets mis. Volgens (lid 3 van) artikel 2:210 van het Burgerlijk Wetboek staat het besluit over de vaststelling van de jaarrekening los van het verlenen van kwijting aan een bestuurder of commissaris. Dat de accountant als executeur heeft ingestemd met de decharge is dus niet in strijd met het Burgerlijk Wetboek. De klager heeft geen andere feiten aangevoerd die er wel op wijzen in dat hij in strijd heeft gehandeld met het Burgerlijk Wetboek. De Accountantskamer neemt "in het bijzonder in aanmerking" dat de klager niet heeft betwist dat de accountant "kennis droeg van de conceptjaarrekening van de holding over 2010".

Tot slot wijst de Accountantskamer de klager erop dat de draagwijdte van een verleende decharge een beperkt effect heeft gezien de rechtspraak van de civiele rechter.

Maatregel

Waarschuwing.