Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

De dga van een visserijonderneming is verwikkeld in een echtscheidingsprocedure. De advocaat van zijn vrouw schakelt een accountant-administratieconsulent in als partijdeskundige om de volgende vragen te beantwoorden:

• zijn er nog inkomsten uit de onderneming als het schip niet meer zou varen?
• als het visquotum is verhuurd, over hoeveel quotum beschikt de onderneming dan?
• wat is het aandeel van de dga in deze inkomsten?
• zijn er nog overige inkomsten van de dga te verwachten?

De accountant antwoordt onder meer:

• mocht het schip werkelijk niet meer varen en er uit die bron geen inkomsten meer ontstaan, dan beschikt de werkmaatschappij nog altijd over een aanzienlijke hoeveelheid visquotum;
• in de visserij is het te doen gebruikelijk om het niet benutte quotum te verhuren aan andere vissers;
• daarnaast kan de onderneming zich verhuren aan derden;
• omdat het schip niet meer vaart, gaat de accountant ervan uit dat de werkmaatschappij nauwelijks kosten heeft;
• van de winst moet nog wel vennootschapsbelasting af (20 procent);
• het nettobedrag dat aan de beheer-bv van de dga toekomt is dan 24.889 euro;
• uit de jaarrekening van de beheer-bv over 2008 blijkt dat deze onderneming jaarlijks een management fee krijgt van 23.333 euro;
• ook als het schip niet vaart, heeft de onderneming waarschijnlijk verplichtingen op grond van de managementovereenkomst;
• daarom mag verwacht worden dat de management fee nog steeds bij de onderneming binnenkomt;
• omdat de beheer-bv nauwelijks kosten heeft, kan dit bedrag nagenoeg geheel als salaris aan de dga worden uitgekeerd.

De dga dient een klacht tegen de accountant in.

Klacht

De accountant heeft:

• veel veronderstellingen en onwaarheden over de financiële situatie in de Nederlandse visserij opgeschreven;
• een advies uitgebracht over de winstverdeling en management fee dat niet voldoet aan de kwaliteitseisen.

Oordeel

De klacht is deels gegrond.

De Accountantskamer wijst op artikel A-110.1 van de VGC, waarin staat dat het accountantsberoep zich onderscheidt door zijn verantwoordelijkheid om niet alleen het belang van een individuele cliënt of werkgever te behartigen, maar ook te handelen in het algemeen belang. De accountant mag daarom met de informatie die hij aandraagt de objectieve waarheidsvinding in een gerechtelijke procedure niet belemmeren door deze eenzijdig toe te spitsen op het standpunt op belang van zijn opdrachtgever.

De brief met het advies kan deze toets niet doorstaan. Zo gaat de accountant er bij zijn berekening van uit dat de onderneming alle quota volledig kan verhuren tegen een hogere prijs dan destijds gangbaar was. Hij heeft gesuggereerd dat hij uitging van de gemiddelde huurprijzen, terwijl dat gemiddelde destijds feitelijk lager lag.

Ook bij de gehanteerde winstverdeling en de kosten van de werkmaatschappij c.q. beheer-bv heeft de accountant er te weinig rekening mee gehouden dat de informatie gebruikt wordt in een gerechtelijke procedure. Hij had voorbehouden moeten maken bij zijn antwoorden en zijn informatie nader moeten onderbouwen.

De accountant is daardoor onvoldoende objectief en onvoldoende deskundig en zorgvuldig te werk gegaan. Dat de ex-echtgenote, haar adviseurs en de rechter tot op zekere hoogte in staat moeten worden geacht om zich een eigen oordeel te vormen over de juistheid van de antwoorden, doet er volgens de Accountantskamer niet toe.

Maatregel

Afgezien van de aard en ernst van het verzuim, weegt de Accountantskamer mee dat de accountant onvoldoende beseft hoe wezenlijk de norm van vertrouwen in accountants is. Aan de andere kant is niet aangevoerd of gebleken dat de rechter verkeerde conclusies heeft getrokken over het inkomen van de klager. Al met al vindt de Accountantskamer een waarschuwing passend en geboden.

Annotatie Herbert Reimers

De Accountantskamer heeft zich inmiddels regelmatig uitgesproken over de accountant die als partijdeskundige optreedt. Steeds wordt benadrukt dat de voor accountants geldende gedrags- en beroepsregels ook bij dergelijk handelen van toepassing zijn. Ook bij het vertegenwoordigen van een bijzonder belang geldt de eis van objectiviteit. Als de rapportage van de accountant wordt gebruikt in een gerechtelijke procedure geldt dat des te meer, want die draagt dan bij aan de waarheidsvinding door de rechter. De accountant mag dan niet vergeten dat hij naast het belang van zijn cliënt, ook het openbaar belang dient. Hij mag de waarheidsvinding niet belemmeren door de rapportage eenzijdig toe te spitsen op het belang van zijn cliënt. De NBA heeft inmiddels een (concept-)handreiking voor 'Opdrachten uitgevoerd ter ondersteuning van een standpunt bij (potentiële) geschillen' uitgebracht. Deze moet aanknopingspunten bieden bij het uitvoeren van zo'n opdracht. De objectiviteit van de rapportage moet met name versterkt worden door duidelijkheid te verstrekken over:

• de rol van de accountant en zijn opdrachtgever;
• het doel van de rapportage;
• de mogelijkheid van tegenargumenten en alternatieven;
• de volledigheid van de relevante feiten en omstandigheden.