Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een AA stelt de jaarrekening samen van een vennootschap onder firma met twee vennoten. Volgens de vof-overeenkomst krijgen beide vennoten 50% van de winst. Maar volgens hun mondelinge afspraak geeft de ene vennoot het volledige jaarresultaat op bij zijn aangifte inkomstenbelasting. Hij betaalt de andere vennoot maandelijks 450 euro contant om diens werkloosheidsuitkering niet in gevaar te brengen.

De twee willen hun firma omzetten naar een bv en vragen het kantoor van hun accountant de omzetting te begeleiden. Na de omzetting in de bv zal het ondernemingsvermogen gaan naar de werkende vennoot. De 'werkloze' vennoot zal een maximummaandsalaris krijgen zonder dat zijn werkloosheidsuitkering in gevaar komt. Na zijn pensionering zal deze vennoot een bonus krijgen die gebaseerd is op de winst die de bv in 2013 in 2014 zal hebben gemaakt. De afspraken worden neergelegd in een conceptovereenkomst met een side letter.

De omzetting gaat uiteindelijk niet door. De 'werkloze' vennoot wil bij nader inzien 50 procent van het vermogen van de firma c.q. de bv waarin de firma wordt omgezet. Daarmee verspeelt hij het vertrouwen van de andere firmant, die de vof-overeenkomst opzegt per 31 december 2010. De accountant komt met een beëindigingsvoorstel, dat inhoudt dat de opzegger de bedrijfsactiviteiten zal voorzetten en de 'werkloze' vennoot eenmalig 3.650 euro betaalt. Laatstgenoemde mag de bedrijfssoftware 'om niet' overnemen. De AA voegt eraan toe dat dit een eenmalig, niet-onderhandelbaar bod is en dat zijn cliënt zijn IB-aangifte zal 'corrigeren' als de 'werkloze' het voorstel afwijst.

De 'werkloze' vennoot dient een klacht in bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

• zich als accountant van de vof in de brief met het beëindigingsvoorstel partijdig opgesteld door op te treden als adviseur van de andere vennoot;
• zich in voornoemde brief bediend van dreigende bewoordingen tegenover de klager;
• de andere vennoot bevoordeeld bij de beëindiging van de vof.

Oordeel

De eerste twee klachtonderdelen zijn gegrond, het derde ongegrond.

De accountant heeft met name het objectiviteitsbeginsel genegeerd door de andere vennoot bij te staan als adviseur, zonder voorafgaand overleg met de klagende vennoot. Met het verweer dat de klager een eigen adviseur had, heeft de accountant miskend dat hij behalve adviseur van de klager privé ook accountant was voor de vof. In laatstgenoemde hoedanigheid hoorde hij nog steeds ook de belangen van klager als één van de vennoten te behartigen. Bovendien had hem duidelijk moeten zijn dat sprake was van tegengestelde belangen. In plaats van zich 'zeer offensief' te uiten tegenover die cliënt had hij geen van beide cliënten moeten bijstaan bij hun conflict over beëindiging of zijn werkzaamheden als accountant van de vof moeten stoppen.

Omdat de frauderende vennoot niet klaagt over het negeren van de fraude, wijdt de Accountantskamer daar op eigen gezag een opmerking aan. Als de accountant bij de uitvoering van een samenstellingsopdracht stuit op aanwijzingen van fraude of onwettig handelen, moet hij volgens Standaard 240 van de NV COS nagaan of hij zijn opdracht nog wel kan continueren. Dat heeft de accountant niet gedaan, terwijl hij op de hoogte was van de frauduleuze afspraak. Hij had overigens ook al bij het opstellen van de jaarrekening over het boekjaar 2009 kunnen en moeten constateren dat in de cijfers van de vof sprake was van een afwijking van materieel belang. De winst, waarin beide vennoten officieel voor 50 procent participeerden, werd namelijk voor 100 procent aan één vennoot toegeschreven.

In plaats van zijn opdracht terug te geven, heeft de accountant gedreigd het frauduleuze gedrag te bekend te maken als de frauderende vennoot het voor de andere vennoot voordelige voorstel niet zou aanvaarden. Die handelwijze is zonder meer strijdig met de beginselen van integriteit en professioneel gedrag.

Maatregel

Bij de maatregel heeft de Accountantskamer er rekening mee gehouden dat de accountant niet lang daarvoor een overleden voorganger is opgevolgd bij de vof. Daardoor is het 'niet onaannemelijk' dat hij nog maar kort op de hoogte was van de frauduleuze afspraak. De voorzitter van de NOvAA moet eventueel nader onderzoeken of de accountant ook al van de frauduleuze afspraak op de hoogte was toen hij de jaarrekeningen over 2009 opstelde en daarbij een samenstellingsverklaring heeft afgegeven.

Omdat de accountant op de zitting heeft laten blijken dat hij anders had moeten handelen om zijn objectiviteit en integriteit te behouden en de klager geen schade heeft geleden door diens optreden volstaat een waarschuwing.