Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een AA krijgt in twee jaar drie kansen om het interne stelsel van kwaliteitsbeheersing te verbeteren. Een paar weken voor de laatste hertoetsing vraagt de accountant om uitstel omdat hij zegt meer tijd nodig te hebben. De Raad van Toezicht Beroepsuitoefening AA's ziet geen gegronde redenen voor uitstel en zet de hertoetsing door. De kwaliteitsbeheersing blijkt dan nog steeds onvoldoende. De voorzitter van de beroepsorganisatie dient een klacht in.

Klacht

De accountant heeft:

• een stelsel van kwaliteitsbeheersing dat niet voldoet, onder meer door tekortkomingen in de acceptatie en continuering van opdrachten en in de uitvoering en documentatie van werkzaamheden;
• zich daardoor niet gehouden aan het beginsel van professioneel gedrag.

Oordeel

De klacht is gegrond.

De accountant voert als verweer dat hij zijn zaakjes op orde zou hebben gehad als de hertoetsing later had plaatsgevonden. De Accountantskamer gaat hier uitgebreid op in.

De accountant heeft een termijn van twee jaar gekregen om het stelsel van kwaliteitsbeheersing op het vereiste niveau te brengen. "Dit betekent dus dat de accountantspraktijk in ieder geval aan het eind van die termijn op orde dient te zijn en dat gedurende die twee jaar stap voor stap gewerkt zal moeten worden aan het interne stelsel van kwaliteitsbeheersing."

"In de praktijk betekent dit dat dossiers kunnen worden getoetst die voor het aflopen van de verbetertermijn zijn opgepakt en afgerond. (...) De veronderstelling van betrokkene dat bij een hertoetsing slechts dossiers kunnen worden getoetst van opdrachten die na ommekomst van de verbetertermijn zijn afgerond, kan dan ook niet worden gevolgd. Stilzitten tot kort voor het aflopen van de termijn van twee jaar en pas dan aan de slag gaan (...) is in strijd met de toepasselijke regelgeving en systematiek van toetsing en hertoetsing."

Veel van de geconstateerde tekortkomingen had de accountant de dag na de hertoetsing al kunnen verbeteren. Omdat de accountant van mening blijft dat de toetsing te vroeg is gekomen en er meer accountants zijn die zich op deze manier verweren, geeft de Accountantskamer 'in bredere zin' aan binnen welk kader de kamer klachten in dit soort zaken toetst.

Uitgangspunt is dat de accountant er op elk moment voor moet zorgen dat het kantoor (voor de non-assurance praktijk) beschikt over een adequaat stelsel van kwaliteitsbeheersing. De beroepsorganisatie kan de praktijk verbeteren via het systeem van toetsing, verbeterplan en hertoetsing. En de accountant kan tegen de uitkomst daarvan bezwaar maken bij de beroepsorganisatie en vervolgens in beroep gaan bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven.

Maar de beroepsorganisatie kan los hiervan op elk moment een tuchtklacht indienen over het ontbreken van een adequaat stelsel. Want anders zou de accountant zich aan belangrijke kwaliteitsverbeteringen kunnen onttrekken door bezwaar en beroep aan te tekenen. Er is wel een uitzondering: "tenzij bijvoorbeeld gewekt vertrouwen daaraan in de weg staat".

Wanneer het bestuur van de beroepsorganisatie de accountant een termijn geeft om verbeteringen door te voeren, zal de accountant er in de regel op mogen vertrouwen dat de hertoetsing niet wordt uitgevoerd voordat de termijn is afgelopen en dat ook niet eerder een tuchtklacht wordt ingediend.

Maar onder bepaalde omstandigheden is dat vertrouwen niet gerechtvaardigd, bijvoorbeeld als:

• het bestuur bij het verlenen van een verbetertermijn laat weten dat over bepaalde gebreken afzonderlijk een klacht zal worden ingediend, bijvoorbeeld omdat die gebreken zich niet voor herstel lenen. Denk daarbij aan het niet-naleven van PE-verplichtingen of de verplichting om de kantoorwaarneming goed te regelen;
• van de accountant verwacht mocht worden dat hij de tekortkomingen al voor het einde van de verbetertermijn zou hebben hersteld. Die verwachting kan stoelen op bijvoorbeeld het verbeterplan of op het juridische uitgangspunt dat je niet mag blijven stilzitten tot het einde van die termijn;
• de hertoetsing weliswaar te vroeg is gehouden maar voldoende aannemelijk is dat de uitkomst bij een tijdige toetsing hetzelfde zou zijn geweest.

De Accountantskamer verwerpt overigens het verweer van de accountant dat bij een hertoetsing alleen dossiers mogen worden getoetst die pas aan het einde van de verleende verbetertermijn zijn afgesloten. Als de tekortkomingen tegen het einde van die termijn nog niet zijn hersteld, moet de accountant aantonen dat hij dit niet heeft kunnen voorkomen en dat hij er daarom gerechtvaardigd op mocht vertrouwen dat de beroepsgroep hem deze tekortkomingen nog niet zou aanrekenen door een tuchtklacht in te dienen.

De Accountantskamer legt de bal bij de accountant: die moet uit zichzelf voldoende onderbouwd aantonen dat hij erop mocht vertrouwen dat tegen hem geen klacht zou worden ingediend.

Als de Accountantskamer de tekortkomingen van de aangeklaagde AA vervolgens langs bovengenoemde maatlat legt, is de conclusie dat de klacht op alle onderdelen gegrond is.

Maatregel

Om een aantal redenen is een waarschuwing voldoende. Ten eerste omdat de accountant er blijk van heeft gegeven te weten dat hij fouten heeft gemaakt. Verder omdat hij sinds de eerste toetsing al belangrijke stappen heeft gezet. Bovendien omdat hij heeft aangekondigd dat hij zich door Extendum professioneel wil laten begeleiden bij de organisatie van zijn kantoor.