Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een registeraccountant helpt een ondernemer in 1993 bij de oprichting van een adviesbureau dat onder meer bemiddelt bij het werven en selecteren van commissarissen en sparring partners. De ondernemer stopt hiermee in 2002. In 2000 helpt de accountant de ondernemer ook bij de oprichting van de bv voor zijn eenmansuitgeverij en verstrekt herhaaldelijk advies. Een AA van het kantoor verzorgt sinds 2002 de jaarcijfers en de aangifte.

In november 2009 bedankt de uitgever de RA voor de adviezen die hij heeft verstrekt en legt hem nog een paar vragen voor. Op 7 januari 2011 schrijft de uitgever aan de AA dat de bv eind december 2010 is ontbonden wegens gebrek aan baten, dat de opheffing al is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel en dat hij de Belastingdienst heeft geïnformeerd.

Het accountantskantoor belt naar de gestopte uitgever, die op 23 januari 2011 aan een jurist van het accountantskantoor vraagt naar de mogelijke annulering van de ontbinding bij de Kamer van Koophandel. De jurist schrijft hem dat de liquidatie fiscaal bijzonder ongunstig is, omdat op de balans van de vennootschap nog een pensioenverplichting staat. "Zoals de zaken er nu voorstaan kan de Belastingdienst zich op het standpunt stellen dat u heeft afgezien van pensioen." Er dreigt een flinke fiscale claim.

De oud-uitgever ontvangt begin februari een nota voor het juridisch advies ten bedrage van 601 euro. Hij vraagt bij de AA om creditering van het bedrag en krijgt schriftelijk antwoord van de jurist. Die wijst erop dat de uitgever het kantoor al vele jaren een doorlopende opdracht heeft verleend. "Hierdoor is er een in onze branche gebruikelijke zorgplicht ontstaan. Wij kunnen verplicht zijn om bijvoorbeeld advies uit te brengen, zelfs als we daartoe geen expliciete opdracht zouden hebben gekregen. Zouden wij in voorkomend geval geen actie ondernemen en passief de gevolgen afwachten, dan zouden wij daar op aangesproken kunnen worden en in het uiterste geval zelfs aansprakelijk kunnen worden gesteld."

Het woord zorgplicht maakt iets los bij de gestopte uitgever. Waarom heeft het kantoor hem dan niet uit eigen beweging geïnformeerd over de fiscale gevolgen van plotseling stoppen gezien de rekening-courantpositie? Waarom heeft het kantoor passief afgewacht terwijl het de pensioenproblemen kon zien aankomen? De oud-uitgever vindt dat het kantoor zijn zorgplicht heeft verwaarloosd en stelt het aansprakelijk voor schade die daaruit is voortgevloeid.

Het kantoor aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid en staakt de dienstverlening aan de oud-uitgever, die vervolgens een klacht indient bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

• geen enkel initiatief genomen waaruit zijn zorgplicht tegenover de oud-uitgever is gebleken;
• zijn werkzaamheden voor het adviesbureau destijds intern overgedragen aan een andere accountant, zonder de klager daarvan op de hoogte te stellen;
• hem in 2003 niet adequaat geadviseerd over de invulling van zijn pensioenvoorziening;
• verzuimd hem te adviseren over de fiscale gevolgen van de liquidatie van zijn bv voor zijn pensioenvoorziening en de fiscale gevolgen van zijn rekening-courantpositie.

Oordeel

De klacht is deels niet-ontvankelijk en deels ongegrond.

De klacht dat de accountant sinds 1996 zijn zorgplicht niet is nagekomen en in 2003 niet adequaat heeft geadviseerd, is verjaard en daarom niet-ontvankelijk. Datzelfde geldt voor alle feiten van vóór 2 mei 2008.

Wat betreft de rest zegt de Accountantskamer dat een accountant een verplichting kan hebben om zijn cliënt ongevraagd te adviseren. Als bijvoorbeeld naar aanleiding van het samenstellen van de jaarcijfers duidelijk wordt dat daarover een probleem gaat ontstaan, zou de accountant zijn cliënt moeten attenderen op het oplopen van de rekening-courantpositie en mogelijke fiscale consequenties daarvan. Maar het behoort tot de eigen verantwoordelijkheid van een ondernemer als hij voor privédoeleinden geld aan de vennootschap onttrekt zonder dit terug te betalen.

De Accountantskamer wijst er verder op dat sinds 2002 niet de registeraccountant, maar de AA de accountant is geweest die verantwoordelijk was voor de jaarcijfers en aangifte. De oud-uitgever heeft niet aannemelijk gemaakt dat de registeraccountant daar op één of andere manier bij betrokken was dan wel op de hoogte was van de cijfers. De registeraccountant heeft alleen gevraagd en ongevraagd adviezen verstrekt over de onderneming. Dus voor zover de klacht over het niet spontaan adviseren al ontvankelijk is, is die ongegrond. Ook al omdat de oud-uitgever het kantoor niet heeft geïnformeerd over zijn voornemen om de vennootschap te liquideren. De verantwoordelijke accountant had dan ook helemaal niet hoeven begrijpen dat de uitgever niet wist dat na de liquidatie nog een afrekening met de fiscus zou volgen. En dat advies daarover dus gewenst zou zijn.

Maatregel

Geen.

Annotatie Hans Blokdijk

Heden ten dage valt vaak de kreet 'zorgplicht', hetgeen in een tuchtklacht wel eens leidt tot het postuleren van een schier onbegrensde adviesplicht. In dit geval had de cliënt iets onomkeerbaars gedaan zonder zijn accountant in te lichten. Dat bleef dus voor zijn eigen risico. Iets dergelijks heeft plaatsgevonden in AWB 09/755, waarin de accountant verweten werd de opponent van klager niet te hebben geadviseerd om een andere advocaat te nemen. De accountant had echter niet eens een adviesopdracht. Ook dat verwijt strandde dus.