Opinie

It's about keeping score

Commercie in de accountancy is zowel een demoon als een engel. De mate waarin zij mag bestaan is wederom onderhevig aan veel debat. Het voorstel voor een inkomensplafond in de accountancy doet dan ook het nodige stof opwaaien.

Marcel Pheijffer stelt in zijn opinie dat de accountancy wordt gekenmerkt door hoge opbrengsten en een laag risico. Een aantrekkelijke business, zou men zeggen. In reactie hierop betoogt Jan Bouwens echter dat het omgekeerde waar is. Met The Wealth of Nations in zijn hand wordt gesteld dat het risico hoog is en dat een hoge beloning in de lijn der verwachting ligt. In de reacties op de opinies is vervolgens verder gedebatteerd. Hierbij is de angst die kenmerkend is voor de discussie zichtbaar. Als we de goede partners niet genoeg betalen, lopen ze weg uit het beroep.

En dat is iets wat ik mijzelf al langer afvraag; is het geld, waarvoor het allemaal gedaan wordt? Dat kan toch niet alles zijn? De werkdruk ligt hoog en de inkomens zijn 'laag'. Accountants lopen een gigantisch risico en zijn gedwongen te leven in schaamte voor ooit gemaakte fouten. Toch zijn er nog steeds ladingen  leerlingen die braaf op vrijdag (of donderdag en vrijdag) de schoolbanken in gaan met het idee ooit accountant te worden. En dat terwijl het niet zo is dat er buiten het publieke beroep geen kansen zijn. Nee, het beroep heeft wat. Dat zal ieder accountant kunnen beamen. De unieke rol, toebedeeld aan accountants om als vertrouwensman organisaties te mogen doorlichten. Het is een positie waarin zowel waarde voor een onderneming als voor het maatschappelijk gecreëerd kan worden. Er wordt gefunctioneerd op topniveau, in een setting van gelijkgestemden.

Als het beroep op zichzelf interessant genoeg is om high achievers aan te trekken, wat gaat er dan nu niet goed? Ik geloof dat accountants in beginsel goed willen doen. Men wordt geen accountant om rijk te worden, daar leent de adviestak zich beter voor. Het is de commercie in combinatie met de status quo in partnerstructuren die leidt tot perverse prikkels. De druk om (financieel) te presteren beperkt de accountant in het nemen van de tijd voor het doen van zijn werk. Iets waar hij volgens mij echt voldoening uit haalt. Het uitdrukken van het succes van de accountant in geld leidt tot een sectorbreed minderwaardigheidscomplex. Dat is wat mij nu gaande lijkt. Het gaat niet om het geld, it’s about keeping score. Dat is geen wenselijk situatie. Het winstbegrip is toe aan verbreding. Eerder voorgedragen oplossingen lijken deze kern te missen.

Omdat regelgeving zonder zingeving nutteloos is en het beroep te mooi is om ten onder te laten gaan aan het gegeven dat we niet in staat zijn succes te meten aan meer dan alleen geld, vraag ik het volgende: wat is je eigen, persoonlijke motivatie om 's ochtends het bed uit te komen en naar kantoor te gaan? Op het moment dat die persoonlijke motivatie publiekelijk helder is kunnen er oplossingen bedacht worden.

Dit is niet alleen een oproep om thuis over na te denken, maar spreek het uit. Het is een inzicht dat ik de Commissie Toekomst Accountancysector zou gunnen.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Ronald Trouwen is registeraccountant, IT-auditor en docent. Daarnaast houdt hij zich bezig met onderzoek naar de verantwoordelijkheden van de accountant ten aanzien van IT (intern/extern) en ondersteunt hij accountantskantoren hierbij. Hij schrijft op persoonlijke titel.

Gerelateerd

11 reacties

Ronald Trouwen

@ Wim

Dank voor je verbreding ten aanzien van de factoren die een rol spelen bij de persoonlijke motivatie van Accountants. Meer dan eerst doet dit mij het sterk individualistisch karakter van de factoren beseffen. Mogelijk dat duurzame oplossingen gevonden kunnen worden in een collectivistischer gedachtegoed.

@ Jan

In de huidige situatie zullen wij inderdaad moeten omgaan met de accountants Homines economici. De voorgestelde structuurveranderingen zullen analoog daar mogelijk meer schade doen dan verbetering brengen. In welke richting ben jij van mening dat de oplossing gezocht moet worden?

Wim Nusselder

Dank je voor de verheldering, Rik, en goed dat Ronald hem oprakelt, want hij is inderdaad belangrijk, Jan en Marcel.
In elk geval in de perceptie van niet-accountants.

Inderdaad, Ronald, het gaat niet om het geld (en wat je daarmee kunt doen) op zich, maar om status, meer/minderwaardigheid en zingeving.
Wie aan de top van hiërarchische accountantsorganisaties wil acteren, wie opinieleider wil zin in de beroepgroep en wie het beroep naar buiten toe wil representeren moet een andere/bredere motivatie zichtbaar maken en verwoorden.
Het ‘wetenschappelijke’ verhaal dat (ook) accountants Homines economici zijn helpt daarbij niet mee en wordt daarom systematisch beloond met thumbs down.
Niet de vraag in hoeverre dat verhaal ‘waar’ is, is relevant, Jan, maar de vraag in hoeverre het (krachtens het Thomas theorema) performatief bijdraagt aan een wenselijke realiteit.
Irritatie is uiteraard een slechte raadgever, Marcel, bespreekbaar maken wat je irriteert en waar die ‘thumbs down’ vandaan komen lijkt mij de weg.
Inderdaad, daarin speelt vermoedelijk een niet herkend meer/minderwaardigheidssyndroom een rol, Ronald.
En daarin speelt ‘beloning’ en poging tot legitimatie daarvan een kwalijke en verhullende rol (ook breder in de samenleving).

Accountants willen in beginsel ‘goed doen’, uiteraard, maar er speelt ook een machtsdrijfveer mee, anderen kunnen en mogen controleren en terechtwijzen.
Plus de status verbonden
- aan het managen/besturen van een grote organisatie,
- aan het voeren van een schaarse titel en
- aan de pretentie van ‘wetenschappelijke waarheid’ (dan wel ‘wetenschappelijk’ opgeleid zijn, het onderscheid tussen RA en AA).

Jan Bouwens

Beste Rik,

Ik denk dat het een belangrijk thema is. De vraag gaat over de wijze waarop de accountingorganisatie wordt ingericht. Het punt dat ik wil en wilde maken is dat we op dit moment in een situatie zitten waarin

1. de volleerd accountant over night kan overstappen naar taken waar deze niet langer het risico loopt openbaar aan de schandpaal te worden genageld. Als het dan ook nog eens waar is dat je in de alternatieve functie een hoger inkomen hebt dan in de functie van controlerend accountant, dan lijkt het me niet raar om te zien dat accountants op zeker moment zo’n overstap maken. Is dat goed voor de sector?

2. De kantoren zelf maken meer winst op NAS dan op controle. Waar investeer je dan als je ondernemend bent?

Opnieuw splitsing van NAS en controle heeft dan geen zin omdat het steeds om dezelfde mensen gaan die in organisatie A of B kunnen werken.

Mij lijkt dit een onderwerp van belang omdat elke alternatieve organisatie geen oplossing biedt voor het hier geschetste probleem.

Marcel Pheijffer

@ Rik

Je hebt gelijk Rik. Jan was voor en ook achter de schermen nogal volhardend en dat irriteerde mij. Vandaar.

Rik Blijham

Ik word er een beetje verdrietig van dat twee hoogleraren in een discussie opzichtig langs elkaar heen praten om diezelfde discussie twee weken later nog eens over te doen.
Jan vergelijkt inkomen en risico van controlerend accountants met inkomen en risico van andere financiële professionals binnen accountantsorganisaries, Marcel bekijkt welk deel van de bevolking een vergelijkbaar inkomen geniet en beschouwt risico in termen van de absolute pakkans. Dan wordt een discussie over wat hoog en laag is natuurlijk nogal wazig en vliegen termen als evidente onzin je al snel om de oren.
Kom op heren, we mogen beter van jullie verwachten.

Ronald Trouwen

@ Jan

Mijn inziens ligt het genuanceerder. Uiteraard zijn het de accountants zelf die hun waarde moeten vinden en uitdragen, echter moet hierbij de impact van wetgeving niet worden onderschat. De mismatch die wordt ervaren tussen nieuwe regelgeving en de feitelijke oplossing lijdt tot pessimisme. Regelgeving zal mogelijk niet helpen voor zingeving, maar kan daar wel degelijk afbreuk aan doen. Het is een factor waar aandacht aan besteed zal moeten worden wil men tot duurzame oplossingen komen. Mijn grondhouding in deze is wel dat de verantwoordelijkheid van het uitvoeren van de taak van accountants geheel bij de accountants ligt.

Jan Bouwens

@Marcel
wellicht is het beter dat lezer bepaalt of een uitspraak/conclusie onzin is of niet. de notie 'donders goed draagt totaal niet bij aan een argument maar verraadt een emotie. Laten we het bij de zaak houden en de lezer laten oordelen.

Marcel Pheijffer

@Jan

We gaan de discussie niet herhalen. Iedereen weet immers dondersgoed in welke context ik je aansprak en je stelling meende te weerleggen:

Accountancy en lage opbrengsten gaan niet samen.

Jan Bouwens

@Marcel,

Dus het is onzin om te beweren dat als dezelfde mensen met de zelfde kwaliteiten in organisatie A (of in organisatieonderdeel 1) 1.5 keer zoveel winst maken dan in organisatie B (of in organisatieonderdeel 2) en ze bovendien in het lager winstgevende deel een hoger risico lopen om aan de schandpaal te eindigen dat er dan geen sprake zou zijn van lage winst en hoog risico? In elk geval is er sprake van een relatief hoog risico (schandpaal) en een relatief lage winst ten opzichte van soortgelijk werk dat accountants zonder meer goed kunnen doen zoals blijkt in de praktijk.

Hierboven staat geen onzin Marcel, het is uitkomst die volgt uit logisch redeneren.

Jan Bouwens

Beste Ronald. Sorry voor de late reactie. Ik was de afgelopen week even uit de lucht. Het is een conditio sine qua non dat werk interessant moet zijn. Hierover bestaat een omvangrijke literatuur. Zie onder meer: Robert Dur and Max Lent, Socially Useless Jobs, Industrial Relations: A Journal of Economy and Society, 58, 1, (3-16), (2018) en in the economic enquiry, THE EFFECTS OF FINANCIAL AND RECOGNITION INCENTIVES ACROSS WORK CONTEXTS: THE ROLE OF MEANING van Michael Kosfeld, Susanne Neckermann, Xiaolan Yang
Maar wie moet ervoor zorgen dat het werk betekenis geeft, de wetgever? In mijn ogen zijn de kantoren aan zet. Dat zijn de accountants zelf! Ik kan niet inzien hoe regelgeving is in dezen helpt.

Marcel Pheijffer

Dank Ronald.

Heel goed dat je nuanceringen aanbrengt en laat zien dat het niet alleen om geld gaat. Zeker niet voor de jonge(re) garde.

Ik ben ook van mening dat de discussie niet zozeer over de beloning of het inkomensplafond moet gaan.

Waar het mij om ging was met name de wat mij betreft feitelijke onjuiste opmerking van Jan weerleggen dat het bij de accountantstak om 'low profits' gaat. Dat is simpelweg evidente onzin, ook met de nuanceringen die Jan later bij zijn aanvankelijke stelling heeft geplaatst.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.