Opinie 14 januari 2019

Samensteller, laat je (on)afhankelijkheid zien!

Onder de VBGA hoeft de samenstellende accountant niet meer onafhankelijk te zijn; dat is in lijn met het IFAC-minimum. Jammer, maar in die privémening zullen niet veel collega’s geïnteresseerd zijn.

Maar als je het doet, doe het dan goed. COS 4410 verlangt geen mededeling over het al dan niet onafhankelijk zijn van de samenstellende accountant. En in de voorbeeldtekst samenstelverklaring van de NBA is evenmin een vermelding opgenomen.

Is dat onterecht? Ja, want het wel of niet onafhankelijk zijn maakt wel degelijk verschil voor de gebruiker. De samenstellende accountant is gehouden aan beroepsregels. Als de voorliggende stukken stinken, moet hij verder zoeken. En hij of zij is uitermate deskundig om te zien of het stinkt. Dat geeft vertrouwen bij de gebruiker: ook al verstrekt de accountant geen zekerheid, het geeft wel een geringere kans dat de stukken niet deugen. En daar betaalt de gebruiker voor. Jaren geleden (toen nog wel onafhankelijkheid vereist was) werd op een NIVRA-kringbijeenkomst verteld dat zo’n samenstellende accountant gemiddeld 25 procent meer in rekening brengt dan een vergelijkbaar administratiekantoor.

Overal waar een niet-onafhankelijke accountant een stap moet zetten die in zijn nadeel is, is er de verleiding die stap niet te zetten, de andere kant op te kijken, net te doen alsof hij niets ruikt. In een procedure (civiel- of tuchtrechtelijk) heeft hij de schijn tegen, als een nagelaten stap wellicht wel was gezet als hij onafhankelijk was geweest. Vermelding is daarom gewenst. Als de accountant onafhankelijk is kan dat eenvoudig in de aanduiding tot uitdrukking komen: ”Samenstellingsverklaring van de onafhankelijke accountant”. Ik nodig alle collega’s uit een dergelijke aanduiding te gebruiken.

Bij gebrek aan onafhankelijkheid is dat lastiger. Het beste lijkt mij een passage in de samenstellingsverklaring op te nemen waarin dat gebrek aan onafhankelijkheid wordt uiteengezet. Op die plek is het ook logisch dat de accountant daar vermeldt hoe hij deze situatie tegemoet treedt, wat hij dus als voorzorg heeft genomen. Ontbreekt die aanvulling, dan is het aan de gebruiker om zich te verdiepen in de situatie.

Recent maakte een niet-onafhankelijke accountant een uitglijder (Accountantskamer 17/1149 van 4 januari 2019). Dat was niet het nalaten van stappen, maar het verstrekken van een organogram over de groepsstructuur. De accountant kon niet waarmaken dat alle aandeelhouders de beschikking hadden over het stuk, dus gaat het om schending van de geheimhouding. Hoewel een andere situatie, geeft het wel aan hoe kwetsbaar een niet-onafhankelijke samensteller is.

Het beste zou zijn als de regelgeving van de NBA op dit punt wordt aangevuld.