NBA 24 augustus 2018

Wat je van de accountant mag verwachten

De recent gedane suggestie dat de accountant geen rol zou kunnen spelen bij het ontdekken van fraude raakt direct aan het bestaansrecht van het beroep. Dit roept om een duidelijke stellingname vanuit de beroepsorganisatie.

De accountant is de aangewezen persoon om te controleren of de buitenwereld kan vertrouwen op de financiële verantwoording van een organisatie. Hiervoor zal hij of zij bedacht moeten zijn op fraudesignalen waardoor gepresenteerde cijfers in een ander daglicht zouden kunnen komen te staan. Dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Fraudeurs doen er alles aan om onder de radar te blijven. Juist dit maakt de accountantscontrole tot  uitdagend mensenwerk, dat meer vraagt dan het op de automatische piloot toepassen van enkele controlestandaarden.

Van de accountant mag je verwachten dat hij vóór de opdrachtacceptatie en bij elke controle, groot of klein, frauderisico's in kaart brengt. Bij een fraudesignaal mag hij niet wegkijken of dit wegredeneren. Je mag verwachten dat hij elk fraudesignaal meldt bij de cliënt en deze verantwoordelijk houdt voor het onderzoek naar de aard en omvang en voor een herstelplan en de uitvoering hiervan. Ook fraude die klein begint kan grote gevolgen hebben.

Je mag van de accountant verwachten dat hij betrokken blijft bij het fraudeonderzoek en per geval beoordeelt of er voldoende is hersteld. Als dit niet zo is, moet de accountant een fraude van belang melden bij de opsporingsdiensten. Het melden van ongebruikelijke transacties moet een standaard handeling zijn. Als de accountant niet te ondervangen integriteitsrisico's voorziet, mag worden verwacht dat hij afscheid neemt van de cliënt en dit meldt bij de betreffende autoriteit.

Je mag van de accountant verwachten dat hij waarborgt dat belangrijke informatie over fraude met belanghebbenden wordt gedeeld. Doet de cliënt dit niet dan doet de accountant dit zelf, bijvoorbeeld in de controleverklaring. Het spreekt voor zich dat de accountant informatie over frauderisico's deelt met een opvolgend accountant. Ook hiermee maken we als sector een vuist tegen fraude. Zo mag ook van accountantsorganisaties worden verwacht dat zij al het mogelijke doen om accountants te steunen bij het omgaan met fraude, zoals voldoende deskundigheid over fraude bij controleteams, inzet van forensische expertise en investeringen in data-analyse om fraude(risico’s) te ondervangen.

Het is heel goed uitlegbaar dat een accountant die de jaarrekening van een organisatie controleert, daar niet elke fraude tijdig ontdekt. Iedereen begrijpt ook dat een dokter geen honderd procent garantie kan afgeven op de gezondheid van een patiënt en dat geen politieagent beweert dat hij alle boeven in de smiezen heeft. Maar dan moet men er wel op kunnen vertrouwen dat we alles hebben gedaan wat in ons vermogen ligt om fraude te bestrijden. Daar past ook in dat we leren van gemaakte fouten. Duidelijk moet zijn dat de sector hier serieus werk van maakt. Dat doen we niet alleen, maar met alle partijen die hierin verantwoordelijkheid dragen, zoals bestuurders, investeerders en toezichthouders.