Opinie 06 mei 2018

Zicht op hernieuwd toezicht?

De AFM houdt inmiddels ruim tien jaar zicht op de accountantssector. Zij heeft daarmee de accountantssector aangezet tot veranderingen die niet tot stand waren gekomen als het externe toezicht er niet zou zijn. In onze vernieuwingsagenda bepleiten wij dat de sector ook zelf inzicht moet geven in de ontwikkeling van kwaliteit. Geeft dit ruimte voor nieuw toezicht?

Het was voor de accountantssector echt wennen ruim tien jaar geleden om getoetst te worden door een externe partij: de AFM. Inmiddels zijn wij aan elkaar gewend. Betekent dit dat wij er zijn? Nee, zeker niet. Daarvoor waren de rapporten te stevig en vinden wij zelf als sector ook dat wij een traject van verandering moeten volgen. De 53 maatregelen uit september 2014 vormden een uitstekende aanzet om het verandertraject echt te starten. De rode draad in dat rapport is en blijft dat de sector een cultuurverandering moet ondergaan. In het publiek belang. Het belang dat voorop staat in dé functie van een accountant: vertrouwen toevoegen. 

In onze publieke functie, die bij wet aan ons is gegeven, is het vanzelfsprekend dat de politiek zich ook over ons uitlaat. Naast eigen waarneming baseert de politiek zich ook op rapporten die over de sector verschijnen. Van de AFM en van de Monitoring Commissie Accountancy, een onafhankelijke commissie die door de sector zelf is ingesteld als een van de 53 maatregelen. De belangrijkste boodschap daar is dat wij niet diep genoeg gaan in onze hervormingen en dat wij niet snel genoeg gaan als sector. 

Het is waar. Wij gaan niet snel. Maar wel zo snel als de sector aankan. En er verandert echt veel in de sector. Deze week verscheen de laatste in een serie van drie artikelen waarin de veranderingen in de sector worden verteld door collega's die er direct mee te maken hebben. Een illustratie van een wezenlijke verandering, een cultuurverandering. Iedereen die er in de praktijk mee te maken heeft weet dat het niet veel sneller kan en dat de echte vruchten pas kunnen worden geplukt in een aantal jaren. Zoveel tijd neemt dit. 

Het is waar. Wij kunnen diepgaander veranderen. Daarom hebben wij als sector de verantwoordelijkheid genomen om gezamenlijk als beroepsorganisatie, oob-kantoren en vertegenwoordigers van de SRA namens de niet-oob-kantoren de veranderagenda audit op te stellen en uit te voeren. Niet om papers te schrijven. Nee, om tot meningsvorming te komen over fundamentele sectorvraagstukken als kwaliteit, structuur, lerend vermogen en verdienmodel. Om er vervolgens wat mee te doen. Om te veranderen. Ook dat neemt tijd. 

Wij hebben de handschoen ook opgepakt door te werken aan het toekomstbeeld van ons beroep en van de beroepsorganisatie. Deze week publiceerden wij de vernieuwingsagenda. Daarin kiezen wij voor een pluriforme beroepsorganisatie die wil vernieuwen en veranderen omdat wij er toe willen blijven doen. 

In de agenda staat ook het initiatief dashboard accountancy. De sector neemt zelf de verantwoordelijkheid om te komen tot een robuuste meting en publieke rapportage van alle kwaliteitsaspecten. Dit doet zij in overleg met de AFM. Merel van Vroonhoven zei daarover in een interview in het FD van vorige maand: "Hier zijn wij met de beroepsorganisatie over in gesprek. Maar deze aanpak werkt alleen als je erop kunt vertrouwen dat een kantoor hier geen misbruik van maakt. Het zou mooi zijn als kantoren zelf de inspecties doen en wij dan deelwaarnemingen controleren. Maar dan moet je zeker weten dat het kwaliteitsstelsel van een kantoor deugt en zij zich aan de afspraken houden." 

Van mijn kant bevestig ik deze gesprekken. En ook de intentie. Zoeken naar een hernieuwde invulling van toezicht. Daar blijft vanzelfsprekend de AFM uiteindelijk verantwoordelijk voor. Zij zijn en blijven de externe toezichthouder op onze sector. Wij hebben nu ruim tien jaar ervaring met elkaar en komen beiden tot inzicht dat wij vooruitgang bereiken door, in gesprek met elkaar, te vernieuwen en te veranderen. Door onze verantwoordelijkheid als sector te nemen, die van de AFM te respecteren, houden wij zicht op hernieuwd toezicht.