Opinie 11 april 2018

Het kan altijd nog erger!

Regelmatig lees en hoor ik gemopper op de regelgeving en het toezicht. Niet alleen van accountants, maar ook thuis.

Inclusief de argwaan naar de 'grote jongens' die eigenlijk de veroorzaker van de problemen zijn die leiden tot extra regelgeving en toezicht. En de kleintjes die daar vervolgens het slachtoffer van zijn, omdat ze niet aan de eisen kunnen voldoen of omdat het zo duur wordt dat het niet meer loont. En als ik het hier heb over de 'grote jongens' dan heb ik niet over de big four, maar over de Monsanto's en Syngenta's van deze wereld.

In een eerdere opinie heb ik al eens geschreven over het bedrijf van mijn man en wat hij doet: het ontwikkelen en in de markt zetten van nieuwe tomatenrassen. In die opinie maakte ik een vergelijking tussen het gebruik van professionele oordeelsvorming  binnen de veredelingswereld en de controlepraktijk. Maar er zijn meer overeenkomsten tussen de zaadsector en de accountancy. En dan heb ik het over de regulering van de sector: de regelgeving en het toezicht daarop.

Het toezicht op de productie en verkoop van groentezaden valt onder de NAKtuinbouw. NAK staat oorspronkelijk voor Nederlandse Algemene Keuringsdienst. Volgens de website bewaakt en bevordert deze dienst de kwaliteit van producten, processen en ketens in de tuinbouw. NAKT is een Zelfstandig Bestuursorgaan, net als de AFM en de NBA.

Wanneer heeft mijn man te maken met de NAKT? Bijna dagelijks. Dat begint bij de commerciële productie van de tomatenzaden. Dat wordt gedaan door gespecialiseerde bedrijven in het buitenland. Het geproduceerde zaad dat hij terugkrijgt wordt gekeurd en van een exportcertificaat voorzien door de fytosanitaire dienst van het land van productie. Op het moment dat de partij in Nederland is aangekomen moet dit worden gemeld bij de NAKT. Vervolgens komt er een inspecteur om de documenten en het zaad te controleren. Is de partij goedgekeurd, dan mag het zaad daaruit worden verkocht binnen de EU. Maar voor orders buiten de EU moet opnieuw een keuring plaatsvinden, om vast te stellen of de partij voldoet aan de fytosanitaire eisen van het land waarin de koper is gevestigd. Zo'n partij zaad mag niet verzonden worden voordat die is goedgekeurd en voorzien van een exportcertificaat. Dat certificaat moet per order via internet worden aangevraagd en wordt per post toegestuurd.  Dus honderd procent controle vooraf op het product dat wordt geleverd. In het toezicht op accountants gaat het bij dossierreviews om controle achteraf en wordt maar een beperkt aantal dossiers getoetst.

Naast de keuringen vindt er ook minimaal jaarlijks een audit plaats door een inspecteur van de NAKT. Tijdens dit bedrijfsbezoek wordt getoetst of de onderneming voldoet aan de eisen die worden gesteld aan wat ik maar even noem 'het stelsel van kwaliteitsbeheersing'. Dan gaat het om zaken als partijregistratie (iedere partij zaad moet volledig traceerbaar zijn binnen de keten, van zaaizaad tot plantenkweker), deskundigheid en bedrijfshygiëne. Daarnaast toetst de NAKT door fysieke waarneming de interne  kwaliteitscontroles op zaken als kiemkracht en zuiverheid. Deze audit lijkt qua doelstelling veel op de stelseltoetsingen onder auspiciën van de NBA of de AFM. Alleen de frequentie is veel hoger. Mkb-accountantskantoren worden in de regel immers één keer in de zes jaar getoetst.

En de sancties? Voldoet een partij niet aan de kwaliteitseisen, dan moet die worden vernietigd. En voldoet het bedrijf niet aan de basiseisen, dan kan het worden gesloten. Dat is toch nog iets anders dan een boete of een tuchtrechtzaak. Mijn man vindt dan ook dat accountants niets te klagen hebben: de regulering in de groentezadensector is in zijn ogen veel intensiever en meer belastend. En daar zou hij wel eens gelijk in kunnen hebben. Dus voor de mopperaars: Tel je zegeningen. Het kan altijd nog 'erger'!